§7.3 Burgers regelen het zelf (Floris V)

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

In deze les: een van de bekendste moorden in de Nederlandse geschiedenis!

Volgende dia: Google Maps: Moordlocatie

In deze les: 13 punten

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Aan het eind:

- kun je een oorzaak (motief) en een gevolg benoemen van de moord op Floris V (1296) en weet je wat wij nu nog steeds te danken hebben aan Floris V;

- weet je te verwoorden hoe 'de Nederlanden' en steden werden bestuurd in de Late Middeleeuwen (1000-1500)

De Nederlanden: 

In tijdvak 4 'Steden & Staten' (1000-1500) was Nederland nog niet één land. Het bestond uit verschillende  gewesten (provincies) die samen de Nederlanden (lage landen)  genoemd werden. Dit is het gebied wat nu Nederland, België en Luxemburg zijn.

De leider van een gewest heet een graaf. Maar wie was de bekendste graaf? 

(zie volgende dia)

De bekendste middeleeuwse graaf heet Floris V. Op zijn tweede erft hij al de gewesten Holland en Zeeland. Floris V is een graaf, waardoor zijn gewesten ook wel graafschappen heten. Zijn bijnaam is 'der keerlen god' (god van de kerels, van de gewone man). Hij helpt namelijk vaak 'het gewone volk' (bv de boeren) in de strijd tegen de edelen. Ook bouwt Floris V de Ridderzaal, het Binnenhof (Den Haag) en het Muiderslot. 

Floris V en andere hoge edelen kunnen aan dorpen stadsrechten verkopen. Een dorp wordt dan een echte stad, waardoor de stad zelf meer dingen kan regelen. Voorbeelden van privileges (voorrrechten) zijn eigen wetten (keuren) maken waar je je aan moet houden (anders lijfstraffen), rechtspraak, recht om een (jaar)markt te houden, recht om stadsmuren te bouwen, recht om een eigen munt te slaan, enz. Zo geeft Floris V in 1275 Amsterdam stadsrechten, maar Dordrecht is de eerste (1220).

De grote plaatsen Den Haag en Apeldoorn hebben nooit stadsrechten gekregen en zijn dus officieel geen stad. Maar de plaats Sloten (760 inwoners) in Friesland is wel weer een stad. 

Een man in een stad wordt een burger als hij 1 jaar + 1 dag in de stad woont, een beroep heeft en een geldbedrag betaalt. Gevolg: de burgerij (stedelingen) neemt toe en de horigheid (boeren) neemt af. Oh ja, vrouwen kunnen geen burger worden.

De macht in de stad hebben rijke families. Uit deze families komen ook schepenen, mensen die de stad besturen + rust en orde handhaven. Een groep stadsbestuurders zitten samen in de schepenbank die vanuit het Raadhuis zijn werk deed. De schepenbank wordt gecontroleerd en geadvieerd door de Vroedschap, een groep wijze (aanzienlijke) mannen.

Uit welke stad komt deze munt?

Hoe is Floris V vermoord?

Geeft de bron (een schilderij) hiernaast een betrouwbaar beeld over hoe Floris V is vermoord?

De betrouwbaarheid van een bron meet je door te kijken naar:

1. Wie heeft het schilderij gemaakt?

2. Wanneer is het schilderij gemaakt?

3. Heeft de maker van het schilderij de gebeurtenis zelf meegemaakt?

Bij het gewone volk is Floris V erg populair, maar de edelen krijgen steeds meer hekel aan hem. Floris V wordt namelijk steeds machtiger en de andere edelen worden steeds minder machtig. Enkele edelen vermoorden Floris V in 1296. Dit is een van de bekendste moorden in de Nederlandse geschiedenis.

Volgendia dia: Vroeger & Zo - Floris V (tot 12.20) met daarna enkele quiz- en sleepvragen.

We gaan zo een filmpje kijken over Floris V (+ 13 min)

Typ tijdens het filmpje 5 / 6 kijkvragen uit die over het filmpje gaan.

Achter elke vraag zet je ook het antwoord.

Hieronder de kijkvragen (kopieer-plak deze vragen in bv Word)

1. Hoe.......?

2. Waneer......?

3. Welke.................?

4. Waar...........?

5. Waarom .........?

+ Welke verschillen en overeenkomsten .........?

Aan het eind lever je bedachte kijkvragen in via Lesson Up:

Hierna:: Vroeger & Zo - Floris V (tot 12.20) met daarna enkele quiz- en sleepvragen.

Bij de start van de aflevering zit tante Annie vast op de wc.

Zij leest daar een boek over Floris V.
Dit boek speelt zich dus af in....

1. tijdvak 2: Grieken & Romeinen (3000 v. C. - 500 n. C.)
2. tijdvak 3: Monniken & Ridders (500 - 1000)
3. Tijdvak 4: Steden & Staten (1000 - 1500)
4. tijdvak 5: Ontdekkers & Hervormers (1500 - 1600)

Hiernaast zie je Jet, zij bevrijdt tante Annie van de wc.
Zij zegt: "De bevrijding is op komst hoor!"

Maar wie probeerde Floris V te bevrijden toen toen hij vast zat in kasteel Muiderslot?

1. Enkele edelen
2. Enkele geestelijken
3. Enkele boeren
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Floris V is vermoord in het jaartal 1296.

Kortom, hij is vermoord in....

1. de 11e eeuw
2. de 12e eeuw
3. de 13e eeuw
4. de 14e eeuw

Sleep de punaise naar het gewest waar Floris V de graaf van was:

Floris V is in 1296 in de buurt van kasteel het Muiderslot vermoord om....

1. politieke redenen
2. sociale redenen
3. economische redenen
4. natuurlijke (ecologische) redenen

Bekijk hiernaast een print screen van 3:30.

Twee uistpraken:

1. Op de print screen hiernaast zie je enkele GEWESTEN.

2. Floris V was de graaf van Holland en Zeeland.

1. Alleen uitspraak 1 is juist
2. Alleen uitspraak 2 is juist
3. Beide uitspraken zijn juist
4. Beide uitspraken zijn onjuist.

Bij het vak geschiedenis heb je 3 soorten onderzoeksvragen.

1. Beschrijvende vragen: gebruik je als meer wilt weten over een situatie of verschijnsel in het verleden.
2. Verklarende vragen: gebruik je als je wilt uitleggen waardoor dingen gebeurd zijn.
3. Waarderende vragen: gebruik je om te onderzoeken wat jij ergens van vindt.

"Op welke manier is Floris V vermoord?" Dit is een voorbeeld van een...

1. Beschrijvende vraag
2. Verklarende vraag
3. Waarderende vraag
4. Geen van de genoemde vragen is juist.

Wat is een voorbeeld van een verklarende vraag?

1. Wat is het moordwapen waarmee Floris V is gedood?
2. Welk motief (oorzaak) hadden de moordenaars om Floris V om het leven te brengen?
3. Was het leven fijn in kasteel het Muiderslot (zie plaatje)?
4. Hoe heten de drie edelmannen die Floris V in de buurt van het Muiderslot hebben vermoord?

Hieronder staan enkele zinnen.
Zinnen kunnen objectief (een feit) of subjectief (een mening) zijn.

Welke zin is subjectief?

1. De Ridderzaal in Den Haag heeft Floris V laten bouwen.
2. De drie leenmannen Gijsbrecht van Amstel, Herman van Woerden en Gerard van Velsen hebben Floris V vermoord.
3. Floris V zocht in een ruzie met de graaf van Vlaanderen hulp bij de koning van Engeland en ook van Frankrijk.
4. Alle genoemde zinnen zijn objectief.

Twee zinnen over de moord op Floris V.

1. Floris V was erg populair bij de boeren, een .....x..... is dat hij de bijnaam kreeg 'der keerlen god'

2. Een .....x..... van de moord op Floris V is dat enkele edelmannen vonden dat hij teveel macht had, nadat hij West-Friesland en Zeeland had ingenomen.

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. oorzaak.
4. 1. gevolg, 2. gevolg

Een stad kent verschillende bestuursfuncties. Veel bestuursfuncties uit de Late Middeleeuwen zijn allang verdwenen.

Welke bestuursfunctie in een stad bestaat nog wel?
(hierna een sleepvraag)

1. de Schepen(en)
2. de Vroedschap
3. de Burgemeester
4. Geen van de genoemde antwoorden is juist.

Sleep de plaatjes naar Floris V die we te danken hebben aan hem:

In een stad in de Late Middeleeuwen (1000-1500) had je wetten (keuren). Hield je je niet aan de wet? Dan kon je een lijfstraf krijgen. Sleep de 10 lijfstraffen naar de juiste plek:

Hierna: inleveren opdracht.

oor afsnijden

geselen

onthoofden

hand afhakken

ophangen

brandstapel

waterproef

levend villen

oog uitsteken

radbraken

Hieronder de kijkvragen (kopieer-plak deze vragen in bv Word)

1. Hoe.......?

2. Waneer......?

3. Welke.................?

4. Waar...........?

5. Waarom .........?

+ Welke verschillen en overeenkomsten .........?                                Lever hieronder de bedachte kijkvragen + antwoorden.

Zet de cijfers 1, 2 en 3 onder mekaar en geef antwoord op de vragen:
1. De moord op Floris V is een van de grootste/ bekendste moorden in de Nederlandse geschiedenis. Noem nog enkele moorden uit de Nederlandse geschiedenis.
2. Noem meerdere mensen die volgens jou hoger op de lijst 'Belangrijkste mensen uit de Nederlandse geschiedenis" moeten staan dan Floris V;
3. Waarom vind jij dat Floris V een plekje verdient in een geschiedenisboek? (leg uit met 2 inhoudelijk goede argumenten)