VWO 4 Foutieve samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

korte herhaling samentrekking

Als in een zin bepaalde woorden herhaald worden, mag je die woorden in sommige gevallen een van beide keren weglaten.

Voorwaarden

1. De betekenis van de woorden is hetzelfde

2. De vorm (bijvoorbeeld enkelvoud/meervoud)

    is hetzelfde.

3. De grammaticale functie (onderwerp, lijdend voorwerp enz.) 

     is hetzelfde.

4. De plaats van de weggelaten woorden ten opzichte van de            persoonsvorm is hetzelfde.

Hoe ga je te werk?

1. Bepaal eerst welke woorden zijn weggelaten.

voorbeeld:

Komende nacht is er vrijwel geen bewolking en uitzonderlijk hoge minimumtemperaturen.

Komende nacht is er vrijwel geen bewolking en uitzonderlijk hoge minimumtemperaturen.

2. Bepaal dan of de weggelaten woorden aan          alle vier de voorwaarden voldoen.

- Komende nacht 

(zelfde betekenis, zelfde grammaticale functie, zelfde getal, zelfde postie ten opzichte van de pv).

 Samentrekking is goed.

- is + er 

(getal komt niet overeen, dus foutieve samentrekking)

Op 15 december is de bibliotheek geheel opnieuw ingericht en opent dan haar deuren weer voor het Zwolse publiek.

Welke woorden zijn weggelaten?

Op 15 december is de bibliotheek geheel opnieuw ingericht en opent dan haar deuren weer voor het Zwolse publiek.

Op 15 december is de bibliotheek  opnieuw ingericht en

 [de bibliotheek] opent dan haar deuren weer voor het publiek.

1. betekenis is hetzelfde

2. getal is hetzelfde

3. grammaticale functie is bij beide het onderwerp

eerste deel:  is (pv) de bibliotheek (ow)

tweede deel: de bibliotheek (ow) opent

Welke woorden zijn weggelaten?

Het kerstreces begint op 22 december en brengen de ministers in het buitenland door.

Het kerstreces begint op 22 december en brengen de ministers in het buitenland door.

Het kerstreces begint op 22 december en brengen de ministers in het buitenland door.

Weggelaten woorden: het kerstreces.

1. betekenis is hetzelfde.

2. getal is hetzelfde

3. grammaticale functie is anders!

eerste deel: onderwerp  - tweede deel: lijdend voorwerp

Welke woord is  weggelaten?

De bekende bokser hield op zijn boerderij drie paarden, maar absoluut niet van katten.

De bekende bokser hield op zijn boerderij drie paarden, maar absoluut niet van katten.

De bekende bokser hield op zijn boerderij drie paarden, hield absoluut niet van katten.

Weggelaten woorden: de bekende bokser + hield

De bekende bokser 

- zelfde betekenis, getal, grammaticale functie (ow), plaats t.o.v 

   de pv.

hield 

(dieren houden en houden van hebben niet dezelfde betekenis.

Foutieve beknopte bijzin

Wat is een beknopte bijzin?

Dat is een bijzin zonder persoonsvorm of onderwerp.

Voorbeeld gewone bijzin (met pv en ow):

[Omdat ze (ow)  bij de WK wilden (pv)  pieken], namen de veldrijders (ow) de laatste dag wat gas terug.

Voorbeeld beknopte bijzin

[Om bij de WK te pieken] (beknopte bijzin), namen de veldrijders (ow) de laatste dag wat gas terug.

Deze beknopte bijzin is goed, want het 'denkbeeldige' onderwerp komt overeen met die van de hoofdzin.

(de veldrijders)

Drie soorten beknopte bijzinnen

1.  met een voltooid deelwoord

2. met een onvoltooid deelwoord

3. Met te + infinitief

Voltooid deelwoord

[Na schipbreuk op het eiland aangespoeld] werd Robinson (ow) gevonden door een inboorling.

'denkbeeldige' ow is Robinson, dus correct

onvoltooid deelwoord

[Zwervend door Spanje], ontmoette Bart zijn grote liefde.

Het 'denkbeeldige'  ow is gelijk aan Bart, dus de beknopte bijzin is juist.

te + infinitief

[Door veel te oefenen], haalde Marijke (ow) een geweldig cijfer.

Het 'denkbeeldige' onderwerp komt overeen met die van de hoofdzin.

Is de beknopte bijzin juist?

[Ondanks veel te hebben geoefend], vielen de cijfers van de studenten tegen.

1. juist
2. onjuist

Is de beknopte bijzin juist?

[Wachtend op zijn vriendin] glimlachte Michel bij haar berichtje.

1. juist
2. onjuist

Is de beknopte bijzin juist?

[Bij het theater aangekomen], bleken onze kaarten al te zijn opgehaald.

1. juist
2. onjuist

Hoe verbeter je deze fout?

1. Maak van de beknopte bijzin een gewone 

   bijzin met een pv en ow.

2. Zet in de hoofdzin een onderwerp dat overeenkomt met het

    'denkbeeldige' ow van de beknopte bijzin.

Backpackend door Australië waren op Mary's blog haar ervaringen te lezen.

verbetering 1

Toen Mary backpackte door Australië waren op haar blog haar ervaringen te lezen.

Maak een gewone bijzin door een onderwerp en persoonsvorm toe te voegen.

Verbetering 2

Backpackend door Australië, deelde Mary haar ervaringen in haar blog

Pas het onderwerp van de hoofdzin aan, zodat deze gelijk is aan het 'denkbeeldige' onderwerp.

Zinnen onjuist begrenzen

Zinnen beginnen met een hoofdletter en eindigen met een punt (vraagteken, uitroepteken).

In samengestelde zinnen worden bijzinnen meestal van de hoofdzin gescheiden door een komma.

Twee soorten fouten bij de begrenzing van zinnen:

1.  Losstaand zinsgedeelte.

2. Zinnen worden ten onrechte samengevoegd.

1. losstaand zinsgedeelte

[Hoewel je van hulpverleners in oorlogsgebieden anders zou verwachten]. Is er meerdere keren seksueel wangedrag gerapporteerd.

Het eerste deel is een bijzin en die mag niet losstaan van de hoofdzin.

Verbetering

Hoewel je van hulpverleners in oorlogsgebieden anders zou verwachten, is er meerdere keren seksueel wangedrag gerapporteerd.

onderschikkende voegwoorden

zoals, als, doordat, nadat, omdat, terwijl, voordat, zodat, zodra, hoewel, waardoor.

Deze voegwoorden gaan vooraf aan een bijzin. 

Zet een komma voor deze onderschikkende voegwoorden. 

2. Zinnen ten onrechte samenvoegen.

Zelfstandige zinnen (hoofdzinnen) worden samengevoegd zonder verbindingswoord.

Veel studenten zijn niet blij met de verengelsing van de opleiding, ze denken dat de kwaliteit van de colleges eronder lijdt, volgens hen beheersen de docenten het Engels onvoldoende, daardoor vinden die het niet prettig om in het Engels les te geven.

Veel studenten zijn niet blij met de verengelsing van de opleiding, want ze vinden dat de kwaliteit van de colleges eronder lijdt. 

Volgens hen beheersen de docenten het Engels onvoldoende, waardoor die het niet prettig vinden om in het Engels les te geven.

Zo verbind je hoofdzinnen.

Twee hoofdzinnen kun je samenvoegen met nevenschikkende voegwoorden:

- en

-of

- maar   (zet een komma voor dit voegwoord)

- want   (zet een komma voor dit voegwoord)

- dus     (zet een komma voor dit voegwoord)

Hockey is een populaire sport en het aantal jeugdleden neemt toe.

geen verbindingswoord

Gebruik je geen verbindingswoord, zet dan een punt achter de eerste hoofzin en begin de volgende hoofdzin met een hoofdletter.

sterke samenhang (;)

Wanneer zinnen sterk samenhangen, kun je puntkomma (;) gebruiken.

Amsterdam trekt elk jaar veel toeristen; vooral de musea en de grachten vormen belangrijke attracties.

Toelichting (:)

Als de tweede zin een toelichting vormt bij de eerste, is ook een dubbele punt (:) mogelijk.

(Je kunt de dubbele punt vervangen door: komma + want)

Veel Nederlanders mijden Amsterdam in de vakantie: zij vinden het daar dan te druk.                                                  vakantie, want

Onjuiste Inversie

In de meeste gevallen staat het onderwerp voor de persoonsvorm. 

Wanneer het onderwerp achter de persoonsvorm staat, heet dat inversie.

Veel mensen  (ow) vinden de straf voor dit delict te laag.

De straf voor dit delict vinden veel mensen (ow) te laag.

Inversie samengestelde zin

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur en (vroeger) hield de Tweede Kamer zich afzijdig.

Je kunt in het tweede deel 'vroeger'weglaten.

Onjuiste inversie

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur, maar (---) gebeurt dat sinds 2012 door de Tweede Kamer.

De inversie is onjuist, omdat op de plaats van de streepjes niet 'vroeger' kan staan.

Verbeteringen

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur, maar 

dat gebeurt sinds 2012 door de Tweede Kamer.

Vroeger benoemde het staatshoofd de informateur, maar 

sinds 2012 gebeurt dat door de Tweede Kamer.

 

Vorig jaar begon de economie af te nemen en bereikte die een dieptepunt in 2020.

1. inversie juist
2. inversie onjuist

In Spanje hebben vakantiegangers vaak zon, maar hebben ze hier in Nederland vaak te maken met regen.

1. juiste inversie
2. onjuiste inversie

In Spanje hebben vakantiegangers vaak zon, maar hier in Nederland hebben ze vaak te maken met regen.

1. juist verbeterd
2. onjuist vebeterd

In Spanje hebben vakantiegangers vaak zon, maar ze hebben hier in Nederland vaak te maken met regen.

1. goed verbeterd, geen inversie.
2. onjuist verbeterd