P3.3 Deel 1 De massamoord op de Joden 2023

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Holocaust

• (holocauston=geheel verbranden(oud Grieks) =brandoffer/SHOAH

De Jodenvervolging

0

Vanaf 07: 43 t/m 09: 25

overzicht van 6 miljoen Joods slachtoffers.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat antisemitisme is en beschrijven hoe het zich in Europa heeft ontwikkeld.
• Je kunt beschrijven hoe de nationaalsocialisten Joden uitsloten en vervolgden.
  
• Je kunt uitleggen hoe de massamoord op de Joden was georganiseerd.

Planning

• Antisemitisme
• Waarom Jodenhaat? 
• Antisemitisme Middeleeuwen
• Duits antisemitisme
• Uitsluiten, vernederen
• Geweldadige vervolging
• Isoleren
• Ontruiming en vernietiging

Antisemitisme

• Hoewel het, officieel, haat richting alle Semitisch sprekende volken betekent, wordt het eigenlijk alleen gebruikt als ander woord voor Jodenhaat
• Antisemitisme bestaat al duizenden jaren...

Waarom haat richting Joden? (1)

• Jodenhaat is vaak gebaseerd op meningen, en zelden op basis van feiten:
• "Joden zien zichzelf als het door God uitverkoren volk", dus....
• "Joden zijn de moordenaars van Jezus van Nazareth", dus....
• "Joden hebben andere gewoonten", dus....

Waarom haat richting Joden? (2)

• Feit is wel dat
• Joden altijd een minderheid zijn geweest in een christelijk Europa
• sterk vasthielden aan eigen godsdienst, cultuur en tradities.
• Dat maakte ze 'vreemd' en 'eng' voor de meerderheid.

Antisemitisme in de Middeleeuwen

• verbod op het bezit van eigen grond
• verbod op lidmaatschap gildes = beroepsverbod [dus zie je veel joden in handel, banken, juwelier)

• gezien als schuldige bij rampen (bijv Pest), (= zondebok) 
• Gevolg: pogroms= organisatie van geweld richting Joden
  
• getto's=aparte stadswijken

Antisemitisme in de politiek:

Verkiezingsaffiche uit de begintijd van het nationaal-socialisme, Duitsland, 1920. De tekening wil laten zien dat een huwelijk tussen een 'arische' vrouw en een joodse man uitloopt op de ondergang van Duitsland, gesymboliseerd door de doodskist. Het hakenkruis(swastika) was in 1920 nog niet het symbool van de nazi's. Vandaar dat het wellicht verkeerd getekend is.

Duits antisemitisme

• 19e eeuw:  europees nationalisme  >> " Joden zijn niet trouw aan vaderland Duitsland"  
• 20e eeuw: 9 miljoen Joden in Europa
• Duitsland: 1% Joods van totale bevolking in 1933
• "Joden bepalen de Weimarregering" > Joden kregen de schuld van ellende na WOI 
• Rassenleer:  "er zijn mensenrassen; Arische ras is superieur" 

pogrom

getto

Zondebok

antisemitisme

nationalisme

gewelddadige aanval

wijk

de schuld krijgen

jodenhaat

landverraders

Fase 1 - Hitler aan de macht 

Uitsluiten

Neurenberger Rassenwetten

• Joden mogen geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger.
  
• Deze wetten bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'. 
• En om Joden weg te pesten.

Door propaganda, zoals in de afschuwelijke film De Eeuwige Jood of via hun eigen krant Der Stürmer...

...slagen de Nazi's erin, het Duitse volk te hersenspoelen: Joden moet je uitsluiten!

Fase 3  

Isoleren - Getto’s

Fase  2

Geweldadige vervolging van Joden

Kristallnacht 9 november 1938

• Joodse jongen van 17 schiet Duitse diplomaat dood in Parijs...waarom?
• Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
• De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.
• In de dagen daarna vonden razzia's plaats. 
• Joden werden opgepakt en afgevoerd naar concentratiekampen. 

“Grynszpan had een vreselijke week achter de rug die uitgelopen was op een heftige ruzie met zijn oom en tante. Zij hadden hem in Parijs onderdak gegeven, nadat hij illegaal de grens tussen België en Frankrijk was overgestoken. Het was de enige familie die hij in Parijs had. Aanleiding voor de ruzie was een briefkaart die Grynszpan een paar dagen eerder van zijn zus Beile had ontvangen en die hij ook nu in zijn portefeuille met zich meedroeg. Zijn familie was in Duitsland uitgezet maar eenmaal aangekomen bij de Duits-Poolse grens mochten ze Polen niet binnen. De familie had alles achter moeten laten en had geen cent meer. In het schemergebied tussen beide grensposten waren ze met duizenden aan hun lot overgelaten; hun situatie verslechterde met de dag.” (8)

Fase  3

Isoleren

• Joden werden gedwongen te verhuizen naar een afgesloten deel van de stad. 
  
• In de getto's was het leven zwaar:
  
• er was te weinig woonruimte voor de duizenden joden die er moesten leven.
• WOII begint > Duitsland bezet landen > daar ook getto's.

• Een ander probleem in de getto's was de beperkte hoeveelheid voedsel.
• Veel mensen stierven aan ondervoeding.
• Van tijd tot tijd 'verdwenen' er mensen naar het Oosten. Veel kinderen werden wees. 

Fase 4 - de Holocaust

Ontruiming en vernietiging

Koolmono-oxide

• Mobiele executie ruimte vanaf 1940 getest.

• Als voorbode op de GENOCIDE

• =(systematisch uitroeien van een volk)

'Wagen des doods'

De grijze auto lijkt nog het meest op een verhuiswagen: je kunt niet in de laadruimte kijken en de achterdeuren zijn vergrendeld met ijzeren stangen.

Sackenreuter komt overeind, springt de cabine in en draait de sleutel om. De motor begint weer te brommen. Even later klinkt er geklop uit de laadruimte, dat al snel overgaat in hard gebons.

Wilhelm Sackenreuter klampt zich aan het stuur vast terwijl hij zijn vrachtwagen van de hobbelige weg af stuurt.

Hij rijdt op een stel SS-soldaten af die hun ochtendsigaret staan te roken voor de ingang van een oude mijn bij de plaats Stalino, nu Donetsk in Oekraïne.

Chauffeur Sackenreuter draagt een smetteloos zwart SS-uniform, maar dat weerhoudt hem er niet van onder zijn wagen te gaan liggen om te sleutelen.

De grijze auto lijkt nog het meest op een verhuiswagen: je kunt niet in de laadruimte kijken en de achterdeuren zijn vergrendeld met ijzeren stangen.

Met een sigaret in hun mondhoek slaan de SS’ers van Einsatzgruppe C alles onverschillig gade – ze weten wat er te gebeuren staat en hebben dat al zo vaak meegemaakt tijdens hun tocht door het enorme stuk van de Sovjet-Unie dat de Duitsers hebben veroverd.

Sackenreuter komt overeind, springt de cabine in en draait de sleutel om. De motor begint weer te brommen. Even later klinkt er geklop uit de laadruimte, dat al snel overgaat in hard gebons.

‘Duitsers, laat ons eruit! We smeken jullie!’ klinkt het vanuit de vrachtwagen. De smeekbedes veranderen in wanhopig geschreeuw en het voertuig begint heen en weer te zwiepen op het landweggetje, want de gevangenen proberen er uit alle macht uit te komen.

Na een paar minuten neemt het lawaai echter af, en plotseling is het helemaal stil. Sackenreuter zet de motor af, loopt achterom en opent met moeite de zware deuren van de laadruimte.

Hij doet snel een pas opzij als de deuren openzwaaien en voorkomt zo dat hij geraakt wordt door de lichamen die uit de wagen vallen.

Met een zaklamp schijnt de chauffeur in de laadruimte, die nog blauw staat van de uitlaat-gassen. Mannen, vrouwen en kinderen liggen in verwrongen houdingen door elkaar heen.

‘Allemaal dood,’ stelt hij vast, en hij geeft de leden van de Einsatz-gruppe het teken dat ze de rijdende gaskamer leeg kunnen halen.

De moordpartij op deze fraaie lentedag in 1942 is volgens plan verlopen. Deze ‘wagen des doods’, zoals de bijnaam luidt, zal weldra weer zijn werk doen.

• Vanuit de getto's werden delen van de wijken langzaamaan ontruimd
• De joden werden in treinen afgevoerd naar doorvoerkampen
• In veewagons vervoerd naar concentratie kampen

...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau

Of omdat delen van het ghetto moeten worden ontruimd,

omdat Joden naar concentratiekampen moeten.

• Concentratiekampen: werkkampen, vanaf 1942 ook vernietigingskampen.
• Meer dan 6 miljoen Joden worden vermoord tijdens de Holocaust.

Vanaf 07: 43 t/m 09: 25

overzicht van 6 miljoen Joods slachtoffers.

Fase 4b

Systematische uitroeiing van de Joden

• Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen
• Kost teveel munitie: 'iedere jood, een kogel'
• Opmars in Sovjet-Unie vertraagd dus moet worden gezocht naar iets anders...
• Endlösung (=eindoplossing)

• Nazitop komt in jan. 1942 bijeen om te praten over het 'Joodse vraagstuk'.

• Hier werd besloten tot bouwen van vernietigingskampen= kamp dat bedoeld was om zoveel mogelijk gevangenen te vermoorden*
  
• In de notulen:  'evacuatie van Joden naar het oosten.' 
  
• Joden zouden zich doodwerken in colonnes, overlevenden kregen 'speciale behandeling'. 
  
  

Wannsee-conferentie

Reinhard Heydrich

Voorzitter Wannsee conferentie

Leider van de georganiseerde moord op Joden

Adolf Eichmann

Secretaris Wannsee conferentie

Verantwoordelijk voor de deportaties.

Zyklon B

• Korrels die verdampen (blauwzuur) als ze in contact komen met lucht
• Zyklon B(doden van luizen die tyfus overbrengen) getest in Auschwitz

• In het geheim gemaakte foto door het verzet 
• Vrouwen die naar een gaskamer lopen

Gaskamer

Leven in de barakken

Het Parool 

De illegale verzetskrant Het Parool publiceert op 27 september 1943 bijvoorbeeld een gedetailleerd verslag over hoe het eraan toegaat in de gaskamers. “Zo’n gaskamer maakt de indruk een badlokaal te zijn. Een groot aantal mensen wordt er naakt ingebracht. Dat heeft het voordeel dat men de lijken naderhand meteen kan verassen, zonder dat men eerst nog kleren hoeft uit te trekken. Het procedé is eenvoudig: de deuren gaan dicht, en de kranen gaan open. Een kwartier later komt het lijkencommando om de slachtoffers weg te halen.” De voorpagina haalt het bericht niet. Voor veel lezers is het te bizar om te geloven.

FASE 1

FASE 2

FASE 3

FASE 4

vernietigingskamp

getto

Kristallnacht

Neurenberger wetten

discrimineren

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat antisemitisme is en beschrijven hoe het zich in Europa heeft ontwikkeld.
• Je kunt beschrijven hoe de nationaalsocialisten Joden uitsloten en vervolgden.
  
• Je kunt uitleggen hoe de massamoord op de Joden was georganiseerd.  

www.npostart.nl