H2 par. 2 Rivieren van ijs.

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

      Welkom HV2A!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fabian 

Milan 

 

 

 

 

Floris 

Saar 

Merlijn 

Joep 

 

Tijn 

Thorsten 

 

Siem 

Kuzey 

 Gregory 

Collin 

 

Fleur 

Maryan 

 

Isabelle 

Melat 

Eleonoor 

Bente 

 

Thomas 

 

 

Jurrijn 

Sebastian 

om HV2A

Ga alvast zitten volgens de plattegrond. 

Leg je spullen alvast klaar op tafel.

Tassen voor op het rek.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fabian 

Milan 

 

 

 

 

Floris 

Saar 

Merlijn 

Joep 

 

Tijn 

Thorsten 

 

Siem 

Kuzey 

 Gregory 

Collin 

 

Fleur 

Maryan 

 

Isabelle 

Melat 

Eleonoor 

Bente 

 

Thomas 

 

 

Jurrijn 

Sebastian 

Erosie is het

1. neerleggen van meegevoerd materiaal
2. afschuren en uitschuren van gesteente door water, ijs of wind.
3. uiteenvallen van gesteente onder invloed van weer en plantengroei.

Wat is sedimentatie?

1. Het transporteren van stenen
2. Het afbreken/afslijten van stenen
3. Het kapot vallen van stenen
4. Het blijven liggen van stenen

	Jonge gebergten	Oude gebergten
Hoogte
Toppen
Hellingen
Dalen

Steile

Diepe

Minder diepe

Hoger

Lager

Flauwe

Spitse

Afgeronde

Chemische verwering is als het gesteente uiteenvalt zonder van samenstelling te veranderen

1. Goed
2. Fout

Als kalksteen onder hoge druk en temperatuur verandert in marmer wordt het een

1. Sediment gesteente
2. Metamorf gesteente

Leerdoelen paragraaf 2

• Je weet hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap.
• Je weet wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn.
• Je weet hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan.

B118 IJstijden

IJstijd/Glaciaal: koude perioden in de geschiedenis van de aarde.

- Gemiddeld 5ºC kouder
- Sneeuw wordt samengedrukt tot ijs
- Gletsjer / ijskappen breiden zich uit
- Door grotere albedo nog kouder (wit weerkaatst zonlicht)

IJstijd -> interglaciaal -> ijstijd -> interglaciaal (warmere periode) 

  Het ontstaan van gletsjers

Gletsjer: rivier van ijs die langzaam van de berghelling naar beneden glijdt. 

• IJstijd / glaciaal: alleen de toppen van

> 2000m hoog kwamen boven het ijs uit

• ontstaan Gardameer, Comomeer

In ijstijd valt veel neerslag als sneeuw. Door steeds ontdooien en bevriezen verandert sneeuw in firn: korrelige, overjarige en ijsachtige sneeuw -> firn hoopt zich op in firnbekken: het begin van een gletsjer

B119 Gletsjers

Een gletjser begint in een firnbekken: een verzamelplek voor sneeuw hoog in de bergen -> firn = korrelige sneeuw

Bij een vol firnbekken glijdt een ijstong met lage snelheid richting een dal -> firnbekken + ijstong = gletsjer

Gletsjer is voortdurend in beweging, maar lijkt stil te liggen. Geltsjer smelt in het dal -> gletsjerriver

 Het ontstaan van gletsjers

Door mechanische verwering zijn veel stenen van de berg op de gletsjer gevallen -> geeft de gletsjers een grauwe kleur.

Puin wordt meegevoerd, vaak naar de randen

Ontstaan van: 

 - zijmorene: puin aan zijkant van gletsjer

- grondmorene: puin onder de gletsjer

- middenmorene: tussen twee gletsjers

- eindmorene: puin aan het eind van gletsjer

 Het einde van een gletsjer

Het met puin beladen ijs van de gletsjer schuurt het dal uit = erosie

V-dalen (door rivieren) veranderen in U-dalen (door gletsjers)

In het dal smelten de gletsjers. Ontstaan van:

- gletsjertunnel: onder de gletsjer

- gletsjerpoort: naar buiten de gletsjer
= begin van een gletsjerrivier

 

U-dal

Na de ijstijd

Sinds de laatste ijstijd is de gemiddelde temperatuur gaan stijgen ->  afsmelten meeste gletsjers

 

• Sporen ijstijd zijn nog steeds zichtbaar in het landschap:
- eindmorenen
- meren

• Door klimaatverandering smelten gletsjers verder (en sneller) af -> toekomst?

Aan de slag:

Wat?	§2.2 Opdrachten: 1 t/m 5
Hoe?	Eerste 10 minuten zelfstandig en in stilte. Hierna mag je samenwerken en overleggen
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

      Welkom HV2A!

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fabian 

Milan 

 

 

 

 

Floris 

Saar 

Merlijn 

Joep 

 

Tijn 

Thorsten 

 

Siem 

Kuzey 

 Gregory 

Collin 

 

Fleur 

Maryan 

 

Isabelle 

Melat 

Eleonoor 

Bente 

 

Thomas 

 

 

Jurrijn 

Sebastian 

om HV2A

Ga alvast zitten volgens de plattegrond. 

Leg je spullen alvast klaar op tafel.

Tassen voor op het rek.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Fabian 

Milan 

 

 

 

 

Floris 

Saar 

Merlijn 

Joep 

 

Tijn 

Thorsten 

 

Siem 

Kuzey 

 Gregory 

Collin 

 

Fleur 

Maryan 

 

Isabelle 

Melat 

Eleonoor 

Bente 

 

Thomas 

 

 

Jurrijn 

Sebastian 

Hoe ontstaat een gletsjer?

1. Door samengeperst sneeuw
2. Door veel regen
3. Door koud weer
4. Door veel neerslag

Hoe heet het gletsjerpuin dat onder een gletsjer ligt?

1. grondmorene
2. grondpuin
3. grondel
4. eindmorene

gletsjer

poort

eind

morene

gletsjer

rivier

zijmorene

 gletsjer

Wat is erosie?

1. Het omvallen van bomen.
2. Het uitschuren van rivierbodems door gesteente.
3. Het uitschuren van bergen door gletsjers.
4. Het kleiner worden van bergen.

Het schuren van het landschap door ijs noem je:

1. schuurpapier
2. erosie
3. sedimentatie

Leerdoelen paragraaf 2

• Je weet hoe een gletsjer bijdraagt aan de afbraak en de opbouw van het landschap.
• Je weet wat de kenmerken zijn van de bovenloop van de Rijn.
• Je weet hoe de waterval van Schaffhausen is ontstaan.

De bovenloop van de Rijn

De gletsjers van de Alpen zijn de bron voor  veel rivieren in Europa. voorbeeld: de Rijn (Zwitserland)

De Rijn is een gemengde rivier

 In de bovenloop van de Rijn:

• hoge stroomsnelheid 
• veel erosie
• diepe V-dalen

Watervallen in de bovenloop

Hoe en waar ontstaan watervallen? Op de plek waar hard gesteente overgaat in zacht gesteente:

1.  slijt het zachte gesteente weg door het water.
2. Het harde gesteente blijft liggen.
3. Er ontstaat een overhangende rots.
4. hier stort het water naar beneden

Hydro-elektriciteit

Hoge stroomsnelheid bovenloop > opwekken hydro-elektriciteit.

 

• Te trage stroming > stuwdammen met hogedrukcentrale

Aan de slag:

Wat?	§2.2 Opdrachten: 4 t/m 10
Hoe?	Eerste 10 minuten zelfstandig en in stilte. Hierna mag je samenwerken en overleggen
Waar?	Learnbeat (via magister -> leermiddelen)
Hulp?	- Theorie ( = bovenin links) - Atlas - Docent
Klaar?	Herhaling
Niet af?	Huiswerk voor volgende les

Oefenen met de leerstof

Zacht gesteente

Hard gesteente