Opdracht Nu Actueel oogziektes vwo5

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Zie ook:

https://nuactueel.noordhoff.nl/smartphone-app-ontdekt-oogafwijkingen-bij-kinderen/

1a Noem een voordeel van medische apps.

b Noem een nadeel van medische apps.

1 a Je kunt wellicht een aandoening eerder herkennen.

 b Een medische app kan je ten onrechte ongerust maken over je gezondheid. Het kan stress opleveren.

2 Binas 87C2,3 In het artikel staat dat de rode ogen bij een flitsfoto veroorzaakt zijn door invallend licht dat terugkaatst op het rode netvlies. Leg uit dat dit biologisch niet juist is.

2 Het licht wordt niet teruggekaatst door het rode netvlies maar de bloedvaten in het vaatvlies worden zichtbaar. 

Welke kleur hebben de ogen van een hond bij een flitsfoto?

1. rood
2. wit
3. zwart
4. oranje

antwoord op vraag over oogkleur hond

De kleur van oplichtende ogen in het donker, door bijvoorbeeld een flitslicht of koplampen van een auto, verschilt van dier tot dier. De kleur wordt veroorzaakt door reflexie van het licht op het ‘tapetum lucidum’ letterlijk lichtend tapijt. Dit is een laagje in het oog dat direct achter het netvlies licht. Deze laag zorgt er voor dat licht weerkaatst wordt, hierdoor kan een dier beter in de schemering zien. Meestal is de weerkaatsing groen geel of blauwig van kleur.

Sommige dieren hebben geen tapetum lucidum of een ontbrekend deel. Dit komt bij honden onder andere voor bij de ‘color-diluted’, zoals de merle border collies en sommige husky’s. Bij de katten zie je dit o.a. bij de siamezen en ragdoll’s. De irissen van deze dieren zijn vaak blauw van kleur. Als het tapetum lucidum afwezig is, kan je als er licht op het oog schijnt, de reflexie van de bloedvaten van het vaatvlies zien. Bij deze dieren krijg je dus een rode reflexie. Het ‘rode ogen’ effect. Net zoals bij mensen, wij hebben oog geen tapetum lucidum.

3a Licht toe wat er gebeurt als er veel licht in je ogen valt.

b Waardoor treedt dit verschijnsel niet op bij flitsfoto’s?

3 a Bij veel licht trekt de kringspier in de iris samen waardoor de pupil vernauwt.

 b Het is een flits. Dat gaat zo snel dat de kringspier nog niet heeft kunnen reageren.

4a Leg kort uit hoe de Cradle-app werkt.

b De Cradle-app heeft nu een betrouwbaarheid van 80%. Beargumenteer of jij dit voldoende vindt.

4 a De Cradle-app analyseert foto’s waarop de pupillen te zien zijn. Is de reflectie niet rood, maar wittig dan kan dat duiden op leukocorie.

 b 80% betrouwbaarheid geeft aan dat de app in 20% van de gevallen de ouders / verzorgers ten onrechte bezorgdheid gemaakt heeft. Dat is best een hoog percentage.

5 Ook bij staar zie je een witte pupil. Wat veroorzaakt de witte kleur bij staar?

5 Bij staar is de lens vertroebelt. Op een foto kan dit een beeld geven dat lijkt op leukocorie.

Staar

Er zijn 3 verschillende vormen van staar: staar die is aangeboren, ouderdomsstaar en staar door ziekte of trauma. Ouderdomsstaar komt het vaakst voor. Zo’n 3% van de mensen in de leeftijdsgroep van 55 tot 65 jaar heeft staar. Dit percentage groeit naar 20% onder 85-jarigen.

oorzaken van staar

Als we ouder worden, kunnen eiwitten in de lens samenklonteren (grijze staar). Daardoor wordt de lens troebel. Dit is de aanstichter van ouderdomsstaar. Maar er zijn ook erfelijke factoren. Staar is dan aangeboren en kan op jonge leeftijd al klachten geven. Erfelijke staar is dus vaak aangeboren, maar aangeboren staar hoeft niet erfelijk te zijn. Het kan bijvoorbeeld ook tijdens de zwangerschap ontstaan.

Een inwendige oogontsteking kan ook de reden zijn dat iemand staar heeft. Daarnaast komt het voor bij mensen met diabetes, maar ook bij mensen die drinken, roken, ongezond eten of te veel zonlicht zien. Ook kan het het gevolg zijn van bepaalde medicijnen, denk aan ontstekingsremmers. Een ongeluk waarbij het oog beschadiging oploopt, kan ook een oorzaak zijn, en als laatste is het geslacht een belangrijke factor: vrouwen hebben meer kans op staar dan mannen.

groene staar of glaucoom

Bij groene staar gaat het om glaucoom en dit is een heel ander verhaal. Glaucoom is eigenlijk een verzamelnaam van allerlei afwijkende omstandigheden in het oog, die leiden tot beschadiging of afsterven van de oogzenuw, met vernauwing van het blikveld tot gevolg. De belangrijkste oorzaak van glaucoom is de slechte doorbloeding van de oogzenuw.

6 Bekijk de video Retinoblastoma. Leukocorie kan duiden op retinoblastoma.

a Op welk chromosoom ligt het RB1-gen en op welk deel van dat chromosoom.

b Dit is een vorm van netvlieskanker (retinablastoom). Binas 70D Welk ander gen ligt in de buurt van het RB1-gen op dit chromosoom?

6 a Het RB1-gen ligt op de lange arm van chromosoom 13: 13q14.2

 b In de buurt van het RB1-gen ligt op chromosoom 13 het borstkankergen BRCA2.

7 Een kind heeft aan beide ogen een ‘witte’ pupil. Licht toe of de aandoening dan erfelijk is of veroorzaakt is door een spontane mutatie.

7 Als een kind in beide ogen een ‘witte’ pupil heeft duidt dit op een erfelijke vorm.

8 Om het netvlies te kunnen bekijken maakt een oogarts gebruik van fundoscopie. Allereerst krijgt de patiënt oogdruppels om de pupil wijder te maken. Een speciale funduscamera legt de bloedvaten in het netvlies vast. In welk deel van het oog verslappen spieren door de oogdruppels?

8 De oogdruppels ontspannen de spieren van de iris en verwijden zo de pupil.

9 De foto laat een beeld uit de video zien en toont van tumoren in het netvlies.

a Welk deel van het netvlies zie je schuin rechtsboven in de foto?

b Licht toe hoe je dit onderdeel van het oog kunt herkennen.

9 a Rechtsboven zie je de blinde vlek.

 b Je kunt de blinde vlek herkennen aan de bloedvaten die in de oogbol lopen.

Bij diabetes kunnen veel complicaties optreden. Wat is diabetische retinopathie?

1. een diabetische voet: door slechte doorbloeding wordt de genezing van wonden op de voet belemmerd.
2. Een oogaandoening: diabetes beschadigt de haarvaten in het netvlies van de ogen, waardoor bloedinkjes of littekenweefsel ontstaan.
3. Nierschade: wanneer bloedsuikerwaarden structureel te hoog zijn raken de haarvaten in de nieren beschadigd, waardoor de nierfunctie vermindert.

Soms ontstaat er een scheurtje in het netvlies. Bijvoorbeeld doordat er tijdens het sporten een bal op het oog terechtkomt. Via het scheurtje kan er vocht tussen het netvlies het vaatvlies komen. Als dat gebeurt, laat het netvlies op die plek los van de onderliggende lagen. Dat heet een netvliesloslating. De zintuigen in het beschadigde deel van het netvlies blijven impulsen naar de hersenen sturen. De patiënten zien hierdoor lichtflitsen, zelfs al houden ze hun ogen dicht. Een netvliesloslating moet met spoed in het ziekenhuis worden behandeld, want het wordt steeds erger. Het kan zo erg worden dat het leidt tot blindheid. Waardoor zien deze patiënten de lichtflitsen?

1. Doordat er geen adequate prikkels in het netvlies ontstaan
2. Doordat de prikkels in het netvlies onder de drempelwaarde liggen.
3. Doordat het netvlies wel wordt geprikkeld, maar geen impulsen meer kan maken.
4. Doordat de hersenen de impulsen uit het netvlies niet in beelden kunnen vertalen.