Economie: Schaarste, belastingen en marktvormen

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Economie: Schaarste, belastingen en marktvormen

Leerdoelen

Aan het einde van de les kan de mavo 4 leerling uitleggen wat schaarste is, marktvormen benoemen, belastbaar inkomen berekenen, belasting box 1 berekenen, belasting box 3 berekenen, het verschil tussen nivellering en de denivellering uitleggen, het verschil uitleggen tussen een vrijemarkteconomie en een planeconomie, minimumprijzen en maximumprijzen uitleggen, en de Lorenz curve aflezen.

De leerdoelen staan centraal in deze les. Bespreek deze aan het begin van de les en controleer of de leerlingen de doelen begrijpen.

Wat betekent het woord schaarste in de economie?

Schaarste

Schaarste in de economie betekent dat er middelen (tijd of geld) moeten worden opgeven om in je behoefte te voorzien.

Vraag de leerlingen om voorbeelden te geven van schaarse goederen en diensten en laat ze uitleggen waarom deze schaars zijn.

Welke marktvormen ken je?

Marktvormen

Er zijn verschillende marktvormen, zoals de monopolie, oligopolie, monopolistische concurrentie en volledige mededinging. Elke marktvorm heeft zijn eigen kenmerken en prijsvorming.

Leg de kenmerken van elke marktvorm uit en bespreek de prijsvorming. Laat de leerlingen voorbeelden geven van bedrijven die bij elke marktvorm horen.

Wat is het belastbaar inkomen?

Belastingen

Belastingen worden geheven om de overheidsuitgaven te financieren. Het belastbaar inkomen is het inkomen waarover belasting moet worden betaald.

Leg uit waarom belastingen worden geheven en hoe het belastbaar inkomen wordt berekend. Bespreek de verschillende soorten belastingen, zoals inkomstenbelasting en btw.

Welke belasting betaal je in box 1?

Belasting box 1

Belasting box 1 gaat over het belastbaar inkomen uit werk en woning. Dit wordt belast tegen een progressief tarief. Dit houdt in dat mensen die meer verdienen procentueel ook meer belasting betalen.

Leg uit wat belasting box 1 is en hoe het tarief wordt berekend. Bespreek de aftrekposten die van invloed zijn op het belastbaar inkomen.

Welke belasting betaal je in box 3?

Belasting box 3

Belasting box 3 gaat over het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen. Dit wordt belast tegen een vast tarief.

Leg uit wat belasting box 3 is en hoe het tarief wordt berekend. Bespreek de vrijstellingen die van invloed zijn op de belasting.

Wat is het verschil tussen nivelleren en denivelleren?

Nivellering en denivellering

Nivellering betekent het verkleinen van inkomensverschillen, terwijl denivellering het vergroten van inkomensverschillen betekent.

Leg uit wat nivellering en denivellering betekent en bespreek de verschillende manieren waarop de overheid deze kan stimuleren of tegengaan.

Welke drie belastingprincipes zijn er?

Wat is het verschil tussen een vrijemarkt en plan economie?

Vrijemarkteconomie

Een vrijemarkteconomie is een economie waarin vraag en aanbod de prijs bepalen en de overheid zich niet bemoeit met de economie.

Leg uit wat een vrijemarkteconomie is en bespreek de voor- en nadelen van deze economie. Bespreek ook het verschil met een planeconomie.

Planeconomie

Een planeconomie is een economie waarin de overheid de prijzen bepaalt en de productie en verdeling van goederen en diensten controleert.

Leg uit wat een planeconomie is en bespreek de voor- en nadelen van deze economie. Bespreek ook het verschil met een vrijemarkteconomie.

Wat is het verschil tussen een maximum en minimumprijs?

Minimumprijzen

Een minimumprijs is een prijs die de overheid vaststelt en die hoger is dan de marktprijs (evenwichtsprijs). Dit kan leiden tot overschotten. Hiermee wordt de producent beschermt.

Leg uit wat een minimumprijs is en bespreek de gevolgen van deze prijsvorming. Bespreek ook de voor- en nadelen van minimumprijzen.

Maximumprijzen

Een maximumprijs is een prijs die de overheid vaststelt en die lager is dan de marktprijs. Dit kan leiden tot tekorten. Hiermee wordt de consument beschermt.

Leg uit wat een maximumprijs is en bespreek de gevolgen van deze prijsvorming. Bespreek ook de voor- en nadelen van maximumprijzen.

Wat laat de Lorenz curve zien?

Lorenz curve

De Lorenz curve is een grafische weergave van de inkomensverdeling in een land. Het geeft aan hoeveel procent van het inkomen in handen is van een bepaald percentage van de bevolking.

Leg uit wat de Lorenz curve is en bespreek de betekenis van de curve. Laat de leerlingen oefenen met het aflezen van de curve.

Wat is een vrijemarkteconomie?

1. Een economie waarin vraag en aanbod de prijs bepalen en de overheid zich actief bemoeit met de economie
2. Een economie waarin vraag en aanbod de prijs bepalen en de overheid zich niet bemoeit met de economie
3. Een economie waarin de overheid de prijzen bepaalt en de verdeling van goederen en diensten controleert
4. Een economie waarin de overheid de prijzen bepaalt en de productie controleert

Wat is het verschil tussen nivellering en denivellering?

1. Nivellering en denivellering hebben hetzelfde doel
2. Nivellering verkleint inkomensverschillen, denivellering vergroot deze
3. Nivellering en denivellering hebben betrekking op de prijsvorming
4. Nivellering vergroot inkomensverschillen, denivellering verkleint deze

Wat betekent schaarste in de economie?

1. Behoeften die zonder middelen vervuld kunnen worden
2. Overvloed van middelen in de economie
3. Geen noodzaak om middelen op te offeren
4. Opoffering van middelen om in behoeften te voorzien

Sleep de afbeeldingen bij de correcte marktvorm.

monopolie

oligopolie

volkomen concurrentie

monopolistische concurrentie

De afzet (omzet) van een bedrijf in procenten van de totale afzet (omzet) op de markt

Afspraken tussen bedrijven om hun onderlinge concurrentie te beperken.

Marktvorm met maar één aanbieder.

Marktvorm met veel aanbieders van heterogene producten.

Kartel

Marktaandeel

Monopolie

Monopolistische concurrentie

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.