3x3 GOS - Spelling blok 3 en 5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Yes, daar gaan we weer!

• Stop je telefoon in je tas
  
• Ga rustig zitten volgens plattegrond 
• Pak je spullen

Hmmm, welke werkwoordsvormen zijn dit?

Planning van vandaag

- Wat weet je nog van spelling blok 2 en 3 (trema/koppelteken)?

- Uitleg spelling blok 5: leestekens

- Aan de slag met de opdrachten

- Taalweetje

Wel of geen trema?

1. geinstalleerd
2. geïnstalleerd

Wel of geen trema?

1. gekopïeerd
2. gekopieerd

Schrijf je de onderstaande woorden met of zonder trema?

Met trema 

Zonder trema

efficient

coordinatie

elektricien

geijsbeerd

allergieen

petroleum

gelinieerd

uitzaaiingen

naief

reunie

financien

tweeendertig

Wel of geen koppelteken?

1. 14 jarigen
2. 14-jarigen

Wel of geen koppelteken?

1. cameraopstelling
2. camera-opstelling

Wel of geen koppelteken?

1. A4 formaat
2. A4-formaat

Wel of geen koppelteken?

1. minijurk
2. mini-jurk

koppelteken -

Basisregel:

Je schrijft samenstellingen aan elkaar

open+haard= openhaard

open+haard+hout = openhaardhout

Klinkerbotsing bij samenstelling

Vaste uitdrukking 1 geheel

Wanneer een koppelteken?

Bij twee gelijke klinkers en bij andere letters waarbij letterverwarring kan ontstaan

astma-aanval, auto-onderdeel  

Bij dubbele achternamen

Mevrouw Van der Wal-De Vries

Bij gelijkwaardige delen

De wedstrijd AZ-Utrecht, kip-kerriesalade

Bij cijfers, letters en andere tekens, of samenstellingen met Sint/St

50-plusser, T-shirt, $-teken, 112-melding

Bij een combinatie met niet-, ex-, non-, oud- (voorbepaling)

Non-alcohol, ex-vriendin, niet-roken

Bij afkortingen, klinkerbotsingen en tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling

cd-speler, EU-landen, gala-avond, diploma-uitreiking, woon-werkverkeer

Vragen over opdrachten blok 2 en 3?

Antwoorden na de les op classroom

Aanhalingstekens gebruik je bij:

1. indirecte rede
2. directe rede

Aanhalingstekens of niet?
Joep zei: Ik ben moe!

1. Geen aanhalingstekens
2. Wel aanhalingstekens

Je hoeft geen aanhalingstekens te gebruiken bij gedachten

1. Juist
2. Onjuist

De komma

Verschillen in betekenis

Katten, spinnen, ijsberen, vissen, gieren, vliegen

Katten spinnen, ijsberen vissen, gieren vliegen

Je schrijft een komma:

1. Als je een pauze hoort en tussen twee persoonsvormen
2. Tussen bijvoeglijke naamwoorden
3. Bij een opsomming en voor- en nadat je iemand aanspreekt
4. Je schrijft een komma bij zowel antwoord A, als B en C.

Ik gebruik een komma...

1. voor het woordje nadat
2. voor een opsomming
3. achter een citaat
4. voor een uitroep

Komma - rust

Voor of na een aanhef of uitroep	Jesse, kun je dat bord even op tafel zetten, alsjeblieft?
Tussen delen van een opsomming	Ik heb paarden, kippen en koeien.
Tussen twee persoonsvormen, of ww die niet tot hetzelfde gezegde horen	Als je zo zeurt, geef ik het je helemaal niet.
Voor de voegwoorden maar, want, mits, omdat, doordat, hoewel, tenzij, zodat.	Mijn oom kreeg een lintje, omdat hij zich dertig jaar ingezet had als vrijwilliger. Maar: Ik weet zeker dat ik geen lintje krijg.
Voor en na een bijstelling	Willem-Alexander, onze koning, hield een indringende toespraak.
Tussen bn die van plek kunnen wisselen.	Dat is een lichte, ruime woning.

Dubbele punt en puntkomma

dubbele punt

Je gebruikt de dubbele punt bij...	bijvoorbeeld
een gedachte (let op, geen aanhalingstekens en hoofdletter!)	Elsa dacht: wat is Nederlands toch een interessant vak.
een citaat (de directe rede)	Peter zei: 'Wat is Nederlands toch een interessant vak!'
een opsomming	Ik vind de volgende vakken interessant: Nederlands, wiskunde en geschiedenis.
een uitleg of toelichting	Nederlands vind ik interessant: je leert ontzettend veel verschillende dingen.

Puntkomma

Tussen hoofdzinnen die sterker met elkaar samenhangen dan losse zinnen	Mijn oudste broer wil de Matterhorn beklimmen; dat lijkt me een gevaarlijke onderneming.
Als afsluiting van onderdelen van lange opsommingen die onder elkaar staan. Het laatste onderdeel krijgt als afsluiting een punt.	De dingen die nog op mijn bucketlist staan: - rondtrekken door Azië; - lopen over de Chinese muur; - zwemmen met orka's; - feesten in Miami; - tachtig boeken lezen; - kanoën met krokodillen.

Aan de slag!

Spelling blok 5: opdracht 1, 2 en 3 (leestekens)

Spelling blok 4: opdracht 2 t/m 5 (los of aaneenschrijven)

Vooruitblik

Na de vakantie: spelling blok 5 accenttekens

Tekst met fauten verbeteren

D-toets

Fijne vakantie!

Taalweetje

Bommelwoorden zijn woorden die je op meer manieren kunt uitspreken, bijvoorbeeld:

– Bedelen (aalmoezen vragen of uitdelen)

– Voetbalster (vrouwelijke voetballer of ster in het voetbal)

– Kantelen (omdraaien of die dingen op een kasteelmuur)

– Verspringen (een lange afstand springen of van positie veranderen met een sprong)

– Voorkomen (bestaan of preventief handelen)

Taalweetje

Er zijn ook buitenlandse bommelwoorden
- File

– Beamen

– Appel

– Slang

– Tweetjes

Waarom 'bommel'? Dat komt van bommelding

Taalweetje: wie is de volgende?