2.1 Alkanen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H2.1 Alkanen

Leerdoelen 2.1

• Brandstoffen uit aardolie
  
• Volledige en onvolledige verbranding
  
• Formule van alkanen
  
• Isomeren
  
• Systematische IUPAC naamgeving
  
• Structuurformules tekenen

Deze les

• Schematisch overzicht hoe brandstoffen uit aardolie worden gedestilleerd
• Uitleg en oefenen met naamgeving koolwaterstoffen

Bronnen

• Boek theorie blz 39-42
• Peppels: 2.1 systematische naamgeving
• Peppels: 2.1 destillatie van aardolie

Zijn er vragen over de voorkennis H2?

Ik kan in mijn schrift/ online de vragen voorkennis H2 laten zien

Ja

Nee

Welke atoomsoorten komen altijd voor in moleculen van koolwaterstoffen?

1. C en H
2. C en H2O
3. C en H2
4. C, H, O en N

Koolstofverbindingen behoren dus tot de groep van ....

1. metalen
2. zouten
3. edelgassen
4. moleculaire stoffen

Welk type bindingen komen voor bij koolwaterstoffen?

1. uitsluitend atoombinding
2. uitsluitend vanderWaalsbinding
3. atoombinding en vanderWaalsbinding
4. atoombinding, vanderWaalsbinding en H-bruggen

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

alkanen

• leer de namen en formules!)
• tussen de C-atomen zitten enkele atoombindingen, dus C - C 
• de algemene formule van een alkaan is C_nH_{2n+2
  --> hierin is n een willekeurig getal
  --> kijk voor een toelichting op de
         volgende dia}

alkanen

alkanen

• de algemene formule van een alkaan is C_nH_2n+2
  --> je ziet in de structuurformules dat ieder C-atoom via atoombindingen gebonden is aan 2 H-atomen
  --> en dan zijn er nog 2 H-atomen extra aan de uiteinden van het molecuul

methaan

ethaan

propaan

butaan

alkanen

alkanen

notatie

• molecuulformule
• structuurformule
• verkorte structuurformule

verkorte
structuurformule

alkanen

molecuul-formule

structuurformule

alkanen

weergave butaan C4H10

• bolletjesmodel
• volledige structuurformule
• verkorte structuurformule
• skelet
  in dit skelet zijn alle symbolen van de C en H atomen weggelaten
  --> op alle hoekpunten zit een C-atoom
  --> de H-atomen moet je zelf erbij bedenken
         (elk C-atoom wil 4 bindingen!)

alkanen

CH3 - CH2 - CH2 - CH3

Wat is de formule van heptaan?

1. C6H12
2. C6H14
3. C7H14
4. C7H16

wat is de naam van de stof met de molecuulformule C5H12 ?

1. propaan
2. pentaan
3. butaan
4. ethaan

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

alkaanzuren

alkaanaminen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanolen

halogeenalkanen

In welke groep van het PS staan de halogenen?

1. groep 1
2. groep 2
3. groep 17
4. groep 18

halogeenalkanen

Als in een alkaan één of meer H-atomen zijn vervangen door halogeenatomen krijg je een halogeenalkaan.
Halogeenatomen:

fluor, chloor, broom, jood 

halogeenalkanen

Als in een alkaan één of meer H-atomen zijn vervangen door halogeenatomen krijg je een halogeenalkaan.
Halogeenatomen:

fluor, chloor, broom, jood 

naamgeving als alkanen

uitgang:  -aan

halogeen = voorvoegsel

systematische naamgeving halogeenalkanen

• langste keten: 3 C-atomen
  dus stamnaam is propaan 
• karakteristieke groep: chloor
  dus chloorpropaan
• karakteristieke groep krijgt een zo laag mogelijk plaatsnummer
  structuur 1:  1-chloorpropaan
  structuur2:  2-chloorpropaan

structuur 1

structuur 2

Je hoeft de temperatuur en de plek van elke fractie niet uit je hoofd te leren.

Je moet wel weten waar de

• temperatuur

     hoog/laag is 

• moleculen groot/klein zijn

Hoe sterker de binding tussen de moleculen, hoe hoger het kookpunt. Sleep het antwoord naar de juiste plek

grote moleculen

kleine moleculen

Een fractie die op een bepaalde hoogte uit de kolom komt, is ......

1. een mengsel met een kookpunt
2. een mengsel met een kooktraject
3. een zuivere stof met een kookpunt
4. een zuivere stof met een kookpunt

Is gefractioneerde destillatie een scheiding of een chemische reactie? Leg je antwoord uit.

W Welke zijn geen
isomeren?

1. A en G
2. F en H
3. E en C
4. I en H

Hoe kom je achter alle isomeren van een stof?

Teken alle isomeren van

1. 

2.  

Teken de structuurformules in je schrift

Nabespreken: Hoe heb je het aangepakt?

C​4​​H​10​​

C​5​​H​12​​

Toepassen van deze aanpak

Teken alle isomeren van  in je schrift

nabespreken:

alle isomeren op het bord tekenen

hoeveel verschillende zijn er?

C​6​​H​14​​

Bewaar deze tekening goed, hiermee gaan we de volgende les mee verder

alle isomeren van 

we verzamelen alle structuurformules op het bord en gebruiken deze om de systematische naamgeving uit te leggen

Na afloop kun je zelf de naam van een (vertakt) alkaan geven of de structuurformule van een (vertakt) alkaan geven

C​6​​H​14​​

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 3-methylbutaan
2. 2-ethylpropaan
3. 2-methylbutaan

uitleg

• langste keten: 4 C-atomen
• dus stamnaam = butaan
• zijketen = methyl
• laagste nummer: van links naar rechts tellen
• 2-methylbutaan

Geef de juiste systematische naam

Welk onvertakt molecuul is een isomeer van dit molecuul?

1. pentaan
2. propaan
3. butaan
4. hexaan

Wat is de naam van dit molecuul?

1. 3,3-dimethylpentaan
2. 3-ethylpentaan
3. 3,3-dimethylpropaan
4. 3-ethylpropaan

uitleg

• langste keten: 5 C-atomen
• dus stamnaam = pentaan
• zijketen = ethyl
• laagste nummer: van links naar rechts tellen of andersom
• 3-ethylpentaan

Wat is naam van dit molecuul?

1. 4-ethylpentaan
2. 2-ethylpentaan
3. 3-methylhexaan
4. 4-methylhexaan

uitleg

• langste keten: 6 C-atomen
• dus stamnaam = hexaan
• zijketen = methyl
• laagste nummer: rechtsboven naar links
• 3-methylhexaan

Wat is de naam van dit alkaan?

1. 5-methylpentaan
2. 1-methylpentaan
3. hexaan
4. heptaan

Hiernaast staat
2-ethylbutaan getekend.
Is dit de juiste systematische naam?

1. Ja, want de langste keten bestaat uit 4 C-atomen en op het 2e C-atoom zit een ethylgroep.
2. Nee, want de langste keten bestaat uit 5 C-atomen en op het 3e C-atoom zit een methylgroep.
3. Nee, want de langste keten bestaat uit 4 C-atomen en op het 2e C-atoom zitten 2 methylgroepen
4. Nee, want de langste keten bestaat uit 5C-atomen en op het 3e C-atoom zit een ethylgroep

Leerdoelen 2.1

• Brandstoffen uit aardolie
  
• Volledige en onvolledige verbranding
  
• Formule van alkanen
  
• Isomeren
  
• Systematische IUPAC naamgeving
  
• Structuurformules tekenen

Deze les

• Schematisch overzicht hoe brandstoffen uit aardolie worden gedestilleerd
• Uitleg en oefenen met naamgeving koolwaterstoffen

Huiswerk

• Maken begrippenoverzicht paragraaf 2.1
  
• Maken opdrachten paragraaf 2.1

Laat je huiswerk maar eens zien