Thema: Welke rechten heb ik als burger? Les 2. Hoe rechtvaardig is de rechtstaat?

• BS
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Intro

Hoe rechtvaardig is de rechtstaat?

Wat betekent rechtvaardig voor jou?

Betekenis

rechtvaardig (bn): acceptabel, eerlijk, gegrond, gerecht, gerechtvaardigd, gewettigd,  juist, onpartijdig, rechtmatig, redelijk, terecht. 

Wat is rechtvaardig?

Lees de uitspraken over rechtvaardigheid hiernaast.

Welke betekenis heeft 'rechtvaardig' in deze uitspraken voor jou?

Beschrijf een recente ervaring waarin je volgens jou onrechtvaardig behandeld werd.

Hoe is het Nederlandse recht georganiseerd?

In een rechtsstaat heeft de rechterlijke macht het laatste woord. De rechterlijke macht bestaat uit rechters. De regering, de Tweede Kamer of de koning kunnen een uitspraak van de rechter dus niet terugdraaien of ongeldig verklaren.

Een rechter beslist bijvoorbeeld:

• hoelang een dronken autobestuurder zijn rijbewijs kwijt is en hoeveel boete hij moet betalen.

• hoeveel maanden cel iemand krijgt voor een gewelddadige overval.
• op welke plek de schutting tussen twee huizen hoort te staan.

Als het niet om strafzaken gaat maar om conflicten, geeft de rechter een oordeel.

De rechter streeft naar rechtvaardigheid: de overtreding van een regel en de straf voor die overtreding moeten met elkaar in verhouding zijn.

De rechtvaardigheid neemt toe als een rechter objectief kan oordelen over een zaak.

Objectief wil zeggen dat hij zijn persoonlijke mening niet laat meetellen. De rechter mag alleen feiten gebruiken om een oordeel te vellen en mag niet beïnvloed worden door anderen. 

Daarom zijn rechters in Nederland:

onafhankelijk: Niemand kan rechters vertellen wat ze moeten doen, ook de minister-president, de koning of een multinational niet.

onpartijdig: Rechters, of hun familieleden of vrienden, mogen niets te maken hebben met de zaak die zij behandelen.

van onbesproken gedrag:  Een rechter mag geen strafblad hebben. Ook is het niet verstandig als een rechter op sociale media zijn persoonlijke mening geeft over allerlei zaken.

Een rechter moet besluiten over een rechtszaak die tussen zijn woonplaats en een bedrijf speelt. De burgemeester van zijn woonplaats wil graag een keer met de rechter lunchen voordat er een besluit wordt genomen. De rechter weigert beleefd de uitnodiging van de burgemeester.

Deze rechter gedraagt zich wel / niet zoals het hoort, want ...

Een rechter, die vroeger milieuactivist was, doet een uitspraak over een rechtszaak tussen zijn oude milieuorganisatie en een bouwbedrijf.

Deze rechter gedraagt zich wel / niet zoals het hoort, want ...