HV1 - §1.4 - les 4

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Tijdvak 1: Jagers & Boeren

Tijdvak 1

Jagers & Boeren

tot 3000 v.Chr.

Geschiedenis is het verhaal van de mens en het verleden. In dit hoofdstuk leer je dat de mens de langste tijd van zijn bestaat als jager-verzamelaar heeft geleefd. 

Tijdvak 1

Jagers & Boeren

Door de overgang naar landbouw ontstonden zoveel nieuwe mogelijkheden, dat wordt gesproken van de Agrarische Revolutie. Dit tijdvak valt in de periode genaamd ''prehistorie''.

Tijdvak 1

Jagers & Boeren

Dat is de tijd waarin geschreven bronnen ontbreken. De kennis die wij hebben over de jager-verzamelaars en de eerste boeren is vooral gebaseerd op archeologisch onderzoek.

Vandaag:

Paragraaf 1.4: Steden en Staten

Lesdoel: Waardoor ontstonden er in Mesopotamië steden? &

Waardoor ontstond er in Egypte een goed georganiseerde staat?

Irrigatielandbouw (1)

• Het klimaat in Noord-Afrika en het Nabije Oosten was sinds het einde van de ijstijd warmer en droger geworden. In het gebied waar tegenwoordig Irak ligt, gingen boeren hun akkers vooral in de buurt van rivieren aanleggen. Langs de Eufraat en de Tigris was voldoende water aanwezig. Omdat er jaarlijks overstromingen waren, werden de akkers met dijken tegen het overvloedige water beschermd.

Irrigatielandbouw (2)

• Bij de dijkenbouw moesten de boeren goed samenwerken. Er werden ook kanalen en vijvers gegraven, zodat er bij droogte altijd water binnen handbereik was. De boeren zorgden voor een kunstmatige watertoevoer naar de akkers. Dit wordt irrigatielandbouw genoemd. In ieder dorp had één succesvolle boer de leiding over de hele organisatie. Zijn macht nam steeds meer toe en uiteindelijk kreeg hij de rol van koning.

Irrigatielandbouw (3)

• De irrigatielandbouw in Mesopotamië was succesvol. Er werden vaak overschotten geoogst. Daardoor groeide de bevolking en hoefden niet alle mensen altijd op de akkers te werken. Een aantal mensen kon zich specialiseren in andere werkzaamheden, zoals het bouwen van huizen en het maken van kleding, gereedschappen en werktuigen.

Irrigatielandbouw (4)

• Zij werden ambachtslieden . In Mesopotamië, het gebied tussen de Eufraat en de Tigris, ontstonden zo de eerste steden. Een stad is een plek waar veel mensen op een kleine oppervlakte bij elkaar wonen.

De Nijl (1)

• Door het warmere klimaat veranderden grote delen van Afrika in woestijn. Daarom trokken rond 5000 v.Chr. mensen naar de oevers van de Nijl. Net als in Mesopotamië ontstonden ook hier kleine steden.

De Nijl (2)

• De Nijl stroomt vanuit het zuiden van Egypte naar de Middellandse Zee. Ook deze rivier treedt jaarlijks buiten haar oevers. In de zomer begon de overstroming, waardoor het water zelfs op de akkers kwam te staan. Dat vonden de boeren geen probleem. In het rivierwater zat namelijk vruchtbare modder: ‘slib’ noem je dat.

De Nijl (3)

• Een laagje donker slib bleef achter op de akkers wanneer het water van de Nijl in oktober weer zakte. Op de vruchtbare grond konden de boeren vervolgens gaan zaaien en groeide het graan prima. Ook hier was het dus de irrigatielandbouw die ervoor zorgde dat de akkers altijd van voldoende water voorzien konden worden.

Een goed georganiseerde staat (1)

• Tussen 3500 en 3000 v.Chr. gingen de steden in Egypte samenwerken. Er ontstonden op die manier twee landen: Boven-Egypte in het zuiden en Beneden-Egypte in het noorden. Rond 3000 v.Chr. nam de leider van Boven-Egypte de macht over in het noorden. Alle Egyptenaren waren onderworpen aan het bestuur van deze farao . Egypte was een staat geworden.

Een goed georganiseerde staat (2)

• Bij het besturen van Egypte kreeg de farao de hulp van ministers en ambtenaren . De belangrijkste ambtenaar was de vizier. Hij hield namens de farao toezicht op het naleven van de wetten in het land. Ook gaf hij leiding aan het onderhouden van het irrigatiesysteem. De ambtenaren hielden toezicht en haalden de belastingen op.

Een goed georganiseerde staat (3)

• Elk jaar moesten de boeren in Egypte een deel van hun oogst afstaan. De belastingopbrengsten werden door de farao gebruikt om het loon van de ambtenaren te betalen. En regelmatig voerde de farao oorlog, want de grenzen moesten worden verdedigd. Ook dat was erg kostbaar. Een deel van de belastingopbrengsten was bestemd voor de ambachtslieden en kunstenaars die werk voor de staat uitvoerden.

Een goed georganiseerde staat (4)

• De farao liet grote paleizen en beelden van zichzelf neerzetten. Ook werd al tijdens zijn leven begonnen aan de bouw van zijn graftombe. Voor de eerste farao’s waren dit piramiden. Latere heersers over Egypte kregen hun laatste rustplaats in rotsgraven in de Vallei der Koningen.

Een goed georganiseerde staat (6)

• Ook maakten de Egyptenaren vellen van de stengels van de papyrusplant. Daarop kun je met inkt de hiërogliefen schrijven. Het hiërogliefenschrift was erg moeilijk om te leren, zodat lang niet alle Egyptenaren goed konden lezen of schrijven. Schrijver was daarom een beroep met veel aanzien.

Een goed georganiseerde staat (5)

• Het besturen van de Egyptische staat was een ingewikkelde taak. Om belangrijke afspraken, regels, wetten en berekeningen niet te vergeten bedachten de Egyptenaren een oplossing: zij ontwikkelden een manier om te schrijven, het hiërogliefenschrift . Kleine afbeeldingen werden gebruikt om woorden of klanken te noteren. De tekens werden gekerfd in kleitabletten of uitgehakt op steen.

Een goed georganiseerde staat (7)

• De schrijvers hielpen de vizier en de ambtenaren met het besturen van Egypte. De Egyptenaren waren niet de eersten die het schrift uitvonden. In Mesopotamië was sinds 3500 v.Chr. het spijkerschrift in gebruik.

Waardoor ontstonden er in Mesopotamië steden?

Waardoor ontstond er in Egypte een goed georganiseerde staat?

Huiswerk

§1.4 --> Opdr. 2,3,4,5,6,7 maken online + leren §1.4

Als het niet lukt online dan maak je het in je werkboek en neem je die de volgende les mee.