4.3 Staatsvorming en Centralisatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Huiswerkcontrole

4.1

Opdrachten 2, 3, 4, 7, 15 en 17

4.2

Opdrachten 2, 3, 4, 5, 7 en 15

H4 De tijd van Steden en staten

4.3 Staatsvorming en centralisatie 

KA

Het begin van staatsvorming en centralisatie

Leerdoel

In deze presentatie leer je:

• hoe de koningen in Frankrijk begonnen met staatsvorming en centralisatie
  
• hoe de staatsvorming en centralisatie in Duitsland mislukten en in Engeland op gang kwamen
• hoe de Bourgondiërs begonnen de Nederlanden te verenigen
  

Frankrijk 1/3

In het begin van dit tijdvak hadden de Franse koningen niet veel macht over de leenheren. Na beëindiging van de Honderdjarige Oorlog in 1453 werden de Engelsen verdreven en kreeg de koning meer gebieden als Bourgondië in zijn macht.

Frankrijk 2/3

Rond 1500 had de koning in heel Frankrijk de soevereiniteit door:

• belastingheffingen
• centrale rechtbank
• bestuur met wetten en regels

Door de opkomst van de geldeconomie werden centralisatie en staatsvorming mogelijk.

Frankrijk 3/3

Frankrijk had een standenmaatschappij met twee standen: de geestelijkheid en de adel. Door de opkomst van de steden gingen de vorsten de burgers als derde stand behandelen. In 1302 kwam voor het eerst de Staten-Generaal bijeen voor alle drie standen. 

De centrale overheid werd versterkt door:

• toestemming door de Staten-Generaal voor diverse belastingen
  
• toenemende kwaliteit van rechters en ambtenaren door de gestichte universiteiten
  
• krachtiger wapens die de muren van steden en edelen stuk konden schieten
  

Duitsland en Engeland 1/2

Rond 1000 was de Duitse koning machtiger dan de Franse. Van staatsvorming in Duitsland kwam weinig terecht, edelen en geestelijken behielden hun macht doordat:

• de koningen zich in Italië tot keizer lieten kronen en daar oorlogen uitvochten
  
• het koningschap niet erfelijk was, de koning was afhankelijk van keurvorsten: Duitse hoge edelen en bisschoppen die de koning kiezen
  

Duitsland en Engeland 2/2

In 1066 veroverde Willem de Veroveraar Engeland. De leenmannen hield hij goed onder controle, zijn sheriffs inden belasting en spraken recht op basis van wetten voor het hele land.

In 1215 dwongen edelen de koning de Magna Carta te tekenen, die hem aan regels bond.

De drie standen gaven toestemming voor belastingen in het parlement: 1 oorspronkelijk vergadering van de drie standen in Engeland, 2 nu: volksvertegenwoordiging

1066

Willem de Veroveraar, hertog van Normandië, verovert Engeland 

Het tapijt van Bayeux

De Nederlanden

De bisschoppen waren de wereldlijke heersers van de gewesten: de provincies.
Omstreeks 1430 werd Filips de Goede vorst van de Nederlanden (Lage Landen): gewesten in Nederland, België en Luxemburg. Hij:

• stelde een centraal bestuur en gerechtshof in
• riep de eerste Staten-Generaal bijeen om belastingafspraken te maken
  

Door opvolgingsproblemen behoorden de Nederlanden sinds 1477 bij de Habsburgers.

Zelfstandig werken

Ga aan de slag met de digitale opdrachten van 4.3

Opdrachten 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 15 en 16