6.1 Over zeeën en oceanen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

Rules!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, etc.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we zoveel mogelijk na de les of in de pauze
• De telefoon blijft in de tas, broekzak (o.i.d) tenzij anders wordt aangegeven.
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Plaats de onderstaande woorden op juiste plaats:

Vorst

Staten-Generaal

Raad van state

Geheime raad

Landvoogd

Gewestelijke staten

Raad van Financiën

De afbeelding laat zien op welke manier Filips II de Nederlanden strafte voor de beeldenstorm.

Toon dit aan met verwijzingen naar de bron hoe ze om gingen met: ketters, gewesten, edelen

De Nederlandse gewesten kwamen met een gezamelijke statement tegen Spanje: Pacificatie van Gent. Wat hield dit in?

1. Nederland erkende Filips II niet meer als koning
2. De gewesten gingen samenwerken in het verdrijven van de Spanjaarden
3. De gewesten wilden geen belasting meer betalen aan de Spanjaarden
4. De gewesten zweerden trouw aan Willem van Oranje

Wat was de aanleiding voor deze pacificatie van Gent?

1. De plundering van Antwerpen
2. De moord op Willem van Oranje

Samenwerkingsverband tussen de Noordelijke gewesten

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht

Samenwerkingsverband tussen de Zuidelijke gewesten

1. Unie van Atrecht
2. Unie van Utrecht

Plaats de volgende gebeurtenissen op volgorde:

Bloedplakkaat

Fillips II wordt heer van de Nederlanden

Fillips II vertrekt uit 

Hagenpreken

Eerste inval leger Willem

Den Briel ingenomen

Beeldenstorm

Moord op Willem van Oranje

Unie van Atrecht

Raad van Beroerten

Alva wordt landvoogd

Pacificatie van Gent

Unie van Utrecht

Smeekschrift

Kort samengevat (1)

1. In 1555 neemt Filips II de troon van zijn vader Karel V over (Spanje en de Nederlanden).
2.  Net als zijn vader wil Filips II centraliseren en uniformeren (continuïteit), echter liet hij de edelen niet meer meebeslissen (Staten-generaal werd niet meer bijeengeroepen) en FIlips II bestuurde zijn rijk niet op locatie maar vanuit Spanje. Hij stelde zijn halfzus Margaretha van Parma aan als landvoogdes.
3. De vervolgingen van ketters ging ondertussen door. Edelen smeekten Margaretha van Parma om de vervolgingen te minderen (smeekschrift), waar ze mee akkoord ging.
4. Protestanten mochten hierdoor weer hun kerkdiensten houden, die vaak in de openlucht werden gehouden (hagenpreken). Tijdens één van de deze hagenpreken werd opgeroepen om katholieke kerken te slopen uit onvrede over de Spaanse bezetting (Beeldenstorm)

Kort samengevat (2):

1. Filips II stuurt zijn wreedste generaal de hertog van Alva, om angst en terreur te zaaien in de Nederlanden om ervoor te zorgen dat men niet nogmaals in opstand durft te komen.
2. Dit heeft niet het gewenste effect en mensen keren zich tegen Alva. Als het de Watergeuzen dan ook nog lukt om de stad Den Briel te veroveren, is de opstand een feit.
3. Willem van Oranje komt terug naar Nederland om de opstand te leidden.
   
4. De oorlog duurt te lang en Spanje kan het loon van de soldaten niet meer betalen. De Spaanse soldaten slaan aan het plunderen en plunderen zo Antwerpen (Spaanse furie).
   
5. Met de pacificatie van Gent besluiten de gewesten samen te gaan werken om de Spaanse soldaten te verdrijven. Zuidelijke gewesten willen hier niet aan mee werken en verenigen zich in de unie van Atrecht, de noordelijke gewesten verenigen zich in de unie van Utrecht.
6. In 1648 wordt de oorlog officieel beëindigt met de vrede van Munster en wordt de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden erkent als staat. Hierin ligt de hoogste macht bij de staten generaal die wordt voorgezeten door de raadspensionaris. De stadhouder blijft de aanvoerder van het leger.
   

Leerdoelen 6.1

1. Je kunt omschrijven hoe de geografische omstandigheden in de Republiek leidden tot verandering op het gebied van voedselvoorziening en handel, waardoor Amsterdam steeds meer uitgroeide tot een stapelmarkt.

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven en je kunt uitleggen welke rol deze handelscompagnieën speelden in de wereldhandel

Tijdens de opstand nam Amsterdam de dominante handelspositie over van Antwerpen. Wat zijn hiervoor de oorzaken?

1. Antwerpen werd geplunderd door Spaanse soldaten (Spaanse furie)
2. Rijke vluchtelingen kwamen naar Amsterdam
3. De VOC en WIC werden opgericht
4. De Schelde (rivier) werd afgesloten

Opkomst Amsterdam

• Vanaf 15e eeuw minder graanproductie in Nederland en meer focus op veeteelt. (commerciële landbouw)

• Graanhandelaren (NL) importeren graan en gezouten vis uit het Oostzeegebied verkopen dit via Amsterdam (moedernegotie)

• Door de toename van producten en de ideale ligging van Amsterdam krijgt de stad de functie van een stapelmarkt.

• Kooplieden/handelaren investeren de winst in handelscompagnieën.
  

Op de Noordzee werd op walvissen gejaagd.

Beschrijf met verwijzingen naar de bron de verschillende investeringen die de ondernemers van deze walvisvaart moesten doen om goed te kunnen functioneren

Leg uit wat het sterkste argument is om voor de walvisvangst een compagnie op te richten

00:37

Wat vervoeren de mannen van de VOC

1. Slaven, wapens en suiker
2. Tabak, Thee en koffie
3. Peper, kruidnagel en nootmuskaat
4. Hout, teer en graan

00:43

Wat vervoeren de mannen van de WIC

1. Wapens, tabak en slaven
2. Suiker, zilver en edelstenen
3. Hout, graan en teer
4. Thee, koffie en suiker

VOC

•  Zelfstandige compagnieën handelden in Specerijen uit het verre Oosten, door de onderlinge concurrentie kochten ze de materialen relatief duur in en verkochten deze goedkoop

• Om een einde te maken aan de onderlinge concurrentie besluit de Staten-Generaal de compagnieën samen te voegen tot één groot staatsbedrijf: Verenigde Oost-Indische compagnie (VOC) en gaf het bedrijf bepaalde rechten:

1) Monopolie op de handel in Azië

2) Recht om oorlogen te voeren en verdragen te sluiten

3) Forten te bouwen in naam van de Republiek

• Engeland en Frankrijk volgden met de East India Company en de Compagnie d'Orient,

Wat is niet één van de rechten die de VOC had

1. Monopolie op de handel in Azië
2. Recht om oorlogen te voeren en verdragen te sluiten
3. Verdragen te sluiten met andere Europese landen
4. Forten te bouwen in naam van de Republiek

Waar had de VOC een monopolie op?

1. De handel in specerijen
2. De handel in slaven
3. De handel met Zuidoost-Azië
4. De handel met Indonesië

03:14

Hoe werd bij de tweede ontmoeting tegen de mensen op de Banda eilanden aangekeken?

1. Als volwaardige handelspartners
2. Als koloniale onderdanen
3. Als slaven van de VOC
4. Als zelfstandige burgers van de Banda Eilanden

03:14

Hoe werd in eerste instantie tegen de mensen op de Banda eilanden aangekeken?

1. Als volwaardige handelspartners
2. Als koloniale onderdanen
3. Als slaven van de VOC
4. Als zelfstandige burgers van de Banda Eilanden

WIC

• Hetzelfde werd gedaan met de compagnieën die handelden met het westen (Amerika), met bijkomend doel:

1) Kapen; kaapbrieven van de Staten-Generaal met het recht om schepen van Spanje te kapen met als doel het goud en zilver te stelen.

2) Slavenhandel; concurrentie bieden aan de Spaanse en Portugese schepen die hier een monopolie positie in hadden.

• Driehoekshandel; Wapens werden geruild met lokale leiders voor slaven > de slaven werden vervolgens naar de plantages in Amerika verscheept en verkocht > ruwe producten (cacao, suiker, katoen)  werden ingekocht en verscheept naar de Republiek.

Taken WIC:
1) Kapen; kaapbrieven van de Staten-Generaal met het recht om schepen van Spanje te kapen.
2) Slavenhandel; concurrentie bieden aan de Spaanse en Portugese schepen.

De VOC werd opgericht met als doel: winst.
De WIC had een bijkomend doel, welke?

Sleep de volgende handelscompagnieën naar de goede plaats:

VOC

Oostzee

WIC

VOC

Oostzee

WIC

Nederland handelde met de volgende gebieden. Zet de woorden op de goede plek:

VOC

Driehoekshandel

Factorijen

Specerijen

Hout

Suriname

Oostzee

Koloniën

WIC

Leerdoelen 6.1

1. Je kunt omschrijven hoe de geografische omstandigheden in de Republiek leidden tot verandering op het gebied van voedselvoorziening en handel, waardoor Amsterdam steeds meer uitgroeide tot een stapelmarkt.

• In de 17e eeuw steeg de zeespiegel, waardoor de grond in Nederland niet meer geschikt was voor graan. Hierdoor gingen Nederlandse boeren over op veeteelt en produceerden zij voor de markt in plaats van voor de voedselvoorziening (commerciële landbouw). Graan werd voortaan uit Duitsland gehaald, deze handel kwam bekend te staan als de moedernegotie.  Naast graan werden ook hout en vis meegenomen uit dit gebied en door verhandeld in Amsterdam. Amsterdam groeide verder uit de Spaanse furie, waardoor Amsterdam de dominante handelspositie overnam in Europa. Producten werden uit heel Europa werden naar Amsterdam gebracht om verder te worden verkocht, Amsterdam kreeg hiermee een belangrijke functie als stapelmarkt.

Leerdoelen 6.1

2. Je kunt de doelen en de werkwijze van de VOC en WIC beschrijven en je kunt uitleggen welke rol deze handelscompagnieën speelden in de wereldhandel.

• Om onderlinge concurrentie tegen te gaan werden de verschillende schepen samengevoegd in twee grote staatsbedrijven: De VOC en de WIC. 
• De VOC richtte zich op de (specerijen)handel in Indonesië, zij hadden hiervoor een monopolie op de handel met Zuid-Oost Azië en vergaande bevoegdheden als het recht om oorlog te voeren en forten te bouwen namens de Nederlands staat. Met geweld dwong de VOC de handel in dit gebied af.
• De WIC richtte zich op de slavenhandel (driehoekshandel) en de kaapvaart, zij opereerden vooral in het Caribische gebied. Aangezien de handel van de WIC cyclisch was (en bovendien met de kaapvaart risicovol) was de winst van de WIC beperkt.

Homework

Lezen: 

Maken: