Les 4: Persoonlijkheidsstoornissen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

T

        Persoonlijkheidsstoornissen

Wat is persoonlijkheid?

Persoonlijkheid

Staat voor je geheel van eigenschappen die bepaalt hoe je reageert in verschillende situaties.

Karakter en temperament zijn hierbij belangrijke onderdelen.

Temperament door erfelijke aanleg

Karakter wordt gevormd door temperament i.c.m. sociale en materiële omgeving vanaf kind zijn.

Welke persoonlijkheidsstoornissen kennen jullie?

DSM-V

Er bestaan volgens het psychiatrisch handboek DSM-V vijf soorten persoonlijkheidsstoornissen. 

• het antisociale / psychopathische type
• het vermijdende type
• het borderline type
• het obsessief-compulsieve type
• het schizofrene type

DSM

Het Diagnostisch en Statistisch handboek van Psychiatrische aandoeningen

De DSM-V geeft als definitie van een persoonlijkheidsstoornis dat er een gebrekkige identiteit is en ook gebrekkige vaardigheden voor het interpersoonlijk functioneren.

Diagnose wordt gesteld in een 5- puntsschaal:

0 = geen beperkingen

1  = geringe beperkingen

2 = duidelijke beperkingen

3 = ernstige beperkingen

4 = zeer ernstige beperkingen

Persoonlijkheidsontwikkeling

Fysiologie = mensen veranderen naarmate ze ouder worden, voortdurende blootstelling aan traumatische stress zorgt voor blijvende veranderingen van de prikkeloverdracht in de hersenen = verhoogd stressgevoel

Gebeurtenissen in leven of omgeving = mensen veranderen onder invloed van gebeurtenissen, door deze ervaringen maken mensen een wereldbeeld

Kenmerken van een persoonlijkheidsstoornis

• duurzaam en star patroon van niet-functioneel denken

• duurzaam en star patroon van niet-functioneel voelen en/of beleven

• duurzaam en star patroon van onaangepast gedrag en impulsen

Cluster A, B en C 

Er bestaan volgens het psychiatrisch handboek DSM-IV elf soorten persoonlijkheidsstoornissen. 

Deze zijn onderverdeeld in 3 clusters.

DSM

Het Diagnostisch en Statistisch handboek van Psychiatrische aandoeningen

Cluster A

• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Kenmerken:

• Weinig contact
• Beperking sociale relaties
• Leven geïsoleerd
• Hulp vermijdend.
• Wantrouwen
• Merkwaardige gedachten

Cluster B

• Borderline persoonlijkheidsstoornis
• Antisociale persoonlijkheidsstoornis
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis
• theatrale persoonlijkheidsstoornis

Kenmerken

• Dramatisch en onvoorspelbaar gedrag
• Weinig beheersing impulsen en emoties.
• Snelle behoeftebevrediging
• Slecht in het onderhouden van (stabiele) relaties.
• Verstorend effect op omgeving
• Weinig zelfinzicht / verwijtend naar anderen

Cluster C

• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
• Vermijdende persoonlijkheidsstoornis
• Dwangmatige (obsessief-compulsieve) persoonlijkheidsst.

Kenmerken

• Sociale vermijding
• Dwangmatig handelen
• Onzelfstandigheid.
• Beter aanpassen maatschappij dan cluster A en B

Afhankelijke

Je kan het leven niet alleen aan

Weinig vertrouwen/ geen beslissingen kunnen nemen

verlangen naar steun: relaties aangaan met mensen die misbruik van hen maken (uitbuiting/ geweld e.a.)

Vermijdende

                              sociale situaties vermijden

                              angst afkeuring / minderwaardig voelen/ onzeker

  

                              Combinatie  psychotherapie (liefst groep)

                              tijdens jongvolwassenheid

Dwangmatige

Sterke drang om alles onder controle te houden

perfect/ ordelijk/ foutloos/zonder emotie/ moeite delegeren

Koppig & behoefte aan routine

Symptomen van een persoonlijkheidsstoornis kunnen zijn: 

Het gevoel dat je waardeloos bent 

Wantrouwen richting andere mensen 

Moeizame relaties 

Moeite hebben met het uiten van gevoelens of gevoelens juist te snel uiten 

Impulsief reageren 

Heel perfectionistisch zijn 

Teruggetrokken en angstig zijn 

Moeite hebben om zelfstandig te functioneren 

Stemmingswisselingen 

Behandelingen

Vormen van behandeling zijn psychotherapie, schemagerichte therapie en diverse trainingen met als doel het accepteren en leren omgaan met de stoornis.

Houding verpleegkundige

• Zelfverzekerd  / Niet autoritair / Neutrale houding
• Structurerend / Eenduidigheid / Afspraken nakomen
• Nabijheid met afstand
• Zo min mogelijke beperkingen / Autonomie behouden / Zelfregie / Keuzevrijheid.