4v Laagland M3.4 5 februari 2021

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

vr. 5 feb. - 4v3 - 4e uur

• Resultaten SE hebben we waarschijnlijk pas woensdag
• Boek uitzoeken
• Literatuur module 3

Boek uitzoeken

https://15-18.jeugdbibliotheek.nl/lezen/lezen-voor-de-lijst.html

niveau 2 of 3

Noem een begrip uit de vorige les.

geschiedenis

verhaal

sujet

plot

chronologie

tijdsvolgorde

setting

tijd

ruimte

personages

rollen

hoofdpersoon

bijpersoon

versnelling

vertraging

scène

flashback

motieven

Programma vandaag

Theorie

3.4 Verteller: wie vertelt?

3.5 Focalisatie: wie neemt waar?

Praktijk

nakijken 3, 5

maken 10 en 15 (huiswerk)

Literatuur M3

Het lezen van verhalende teksten

Les 1: 3.1 t/m 3.3: geschiedenis + verhaal

Les 2: 3.4 t/m 3.5: verteller + focalisator

Les 3: 3.6 t/m 3.7: auteursaanwijzingen + genres

1) Theorie

3.4 Verteller

Twee vertelvormen, drie vertelinstanties:

• de basisvertelvorm waarbij de verteller geen personage is in de handeling:
• --> auctoriale vertelinstantie (verteller heeft rol van verteller)
• --> personale vertelinstantie (verteller beschrijft uitvoerig vanuit een personage, hij/zij perspectief)
• de basisvertelvorm waarbij de verteller een personage is in de handeling:
• --> ik-vertelinstantie

3.4 Verteller

• Auctoriale vertelinstantie verteller van een gs waarin hij zelf niet meedoet - kan alwetend zijn -  (Jane the Virgin) 
• Personale vertelinstantie (soms meervoudig) alles gezien vanuit de hij/zij-persoon
• Ik-vertelinstantie (soms meervoudig) alles gezien vanuit de ik-persoon
• --> vertellend-ik: vertellersrol wordt benadrukt, vertelt achteraf in de vt en weet meer 
• --> belevend-ik: handelen als personage wordt benadrukt, gevoelens en gedachten, heden
• Onbetrouwbaar perspectief de verteller liegt, gebruikt drugs of is vergeetachtig

Welk perspectief?

De Aanslag - Harry Mulisch - 1982

Ver, ver weg in de tweede wereldoorlog woonde een zekere Anton Steenwijk met zijn ouders en zijn broer aan de rand van Haarlem. Aan een kade, die over een lengte van honderd meter langs het water liep en dan met een flauwe bocht weer een gewone straat werd, stonden vier huizen niet ver van elkaar.

van welk perspectief is sprake?

1. ik-vertelinstantie
2. personale vertelinstantie (hij/zij)
3. auctoriale vertinstantie

Welk perspectief?

Een nagelaten bekentenis - Marcellus Emants 1894

Mijn vrouw is dood en al begraven.

Ik ben alleen in huis, alleen met de twee meiden.

Dus ben ik weer vrij; maar wat baat me nu die vrijheid?

Ten naastenbij kan ik krijgen, wat ik sinds twintig jaar - ik ben vijf en dertig -

verlangd heb; maar thans durf ik 't niet nemen en zoo heel veel zou ik er toch niet meer
van genieten.

van welk perspectief is sprake?

1. ik-vertelinstantie
2. personale vertelinstantie (hij/zij)
3. auctoriale vertinstantie

Welk perspectief?

Een bord spaghetti - Adriaan van Dis 1984

Muller was hinderlijk keurig. Hij zag er altijd uit of hij zojuist van de stomerij kwam, broek vlekkeloos in de plooi, regenjas opgesteven, blauwe blazer ongekreukt en zijn lippen in een glimlach geperst. Niemand mocht zich aan hem storen. Hij wilde een onberispelijke indruk maken. Muller was beleefd, hij knikte altijd begrijpend als een ander wat betoogde, ja als het ja moest zijn,  soms nee. Een vertegenwoordiger mag nooit opvallen, vond hij. Vaak wisten de mensen met wie hij onderweg te maken had, niet eens of hij komen moest of al was langs geweest.

van welk perspectief is sprake?

1. ik-vertelinstantie
2. personale vertelinstantie (hij/zij)
3. auctoriale vertinstantie

Welk perspectief?

Een bord spaghetti - Adriaan van Dis 1984

Muller was hinderlijk keurig. Hij zag er altijd uit of hij zojuist van de stomerij kwam, broek vlekkeloos in de plooi, regenjas opgesteven, blauwe blazer ongekreukt en zijn lippen in een glimlach geperst. Niemand mocht zich aan hem storen. Hij wilde een onberispelijke indruk maken. Muller was beleefd, hij knikte altijd begrijpend als een ander wat betoogde, ja als het ja moest zijn,  soms nee. Een vertegenwoordiger mag nooit opvallen, vond hij. Vaak wisten de mensen met wie hij onderweg te maken had, niet eens of hij komen moest of al was langs geweest.

Welk perspectief?

Noodlot - Louis Couperus 1890

De handen in de zakken, den kraag van zijn pels op, ging Frank door het stuiven der sneeuw voort, langs den eenzamen Adelaïde-Road, in den avond. Toen hij het villa-tje naderde, waar hij woonde, - White-Rose, geheel gedoken, gedompeld, verzonken in de blankheid der sneeuw, als een nestje in watten, - zag hij iemand op zich afkomen, van Primrose Hill. Hij richtte zijn blik vast op het gelaat van den man, die hem blijkbaar wilde aanspreken; niet wetende wat deze in zijn schild voerde in dien eenzamen sneeuwnacht, en hij was zeer verbaasd, toen hij, in het Hollandsch, hoorde: - Neemt u me niet kwalijk... is u niet meneer Westhove? - Ja, antwoordde Frank. Wie is u? Wat is er? - Ik ben Robert van Maeren, misschien herinnert u zich... - Bertie, jij? riep Frank uit. Hoe kom je hier in Londen!

van welk perspectief is sprake?

1. ik-vertelinstantie
2. personale vertelinstantie (hij/zij)
3. auctoriale vertinstantie

3.5 Focalisator

Bij focalisatie gaat het er om wie waarneemt. De focalisator is de instantie, het bewustzijnscentrum, waaruit de lezer de verhaalwereld meer of minder gekleurd waarneemt. Dit kan de verteller zijn, maar ook een personage.

2) Praktijk

• Opdracht 3 --> bespreken niet nodig, zorg dat je een goede samenvatting hebt, een voorbeeld komt in Classroom
• Opdracht 5 --> antwoorden komen in Classroom, kijk zorgvuldig na en stel eventueel vragen 

Wat zou de les uit het verhaal "Het examen" kunnen zijn?

Huiswerk di. 9/2

Maak opdracht 10 en 15 en lever ze in via Classroom.

Lesdoel

3.4 Verteller: weet je nu wie vertelt?

3.5 Focalisatie: weet je nu wie waarneemt?

Poll als exit ticket

Na deze les, 

wil ik...

de uitleg nog 1 keer horen

meer voorbeelden krijgen

meer oefeningen maken

de leerstof thuis nog even bekijken

overgaan naar nieuwe leerstof

nog meer te weten komen over de leerstof

niet meer te weten komen over de leerstof

nog iets anders (vul de vraag op de volgende slide in)

Nog iets anders, namelijk...

Hoe vond je 

deze les?

😒🙁😐🙂😃