BBL Inleiding recht - les 1

• Inleiding recht
• MBO
• Studiejaar 1

Inleiding recht

Onderwijsperiode 1

Even voorstellen!

• Angela Verton
• 06 - 34 33 94 19
• [e-mail]
• Docent recht 
• Oud-student Summa College
• Hondenmama van Dobby
• Donderdag afwezig & vrijdag vrij! 

Wat moet je meenemen?

• Basisboek recht
  
• Wettenbundel 'publiekrecht' en 'privaatrecht'
• Schrift
• Pen

Hoofdstuk 1; wat is recht?

Regels in de samenleving 

Eerlijk en rechtvaardig

Houden met iedereen rekening 

Regels beschrijven rechten en plichten van burgers, organisaties, bedrijven en de overheid 

Welke regels ken je?

Activeer de studenten door ze na te laten denken, welke regels kennen ze? Ook dit mag van alles zijn, van verkeersovertredingen tot bepalingen in een APV. 

Omschrijving en functie van het recht

"Recht" heeft twee betekenissen:

1. Als aanspraak
2. Als regels 

Recht als aanspraak

Ergens "recht op hebben"

Bijvoorbeeld: 'ik heb recht op die fiets', 'ik heb recht op loon'. 

Het gaat om iets wat je toekomt of iets dat je mag 

Recht als regels

Recht als regels is het geheel van regels die op dat moment gelden binnen een samenleving. 

Regels zijn gebaseerd op de normen en waarden in een samenleving. Welke waarden hebben wij als samenleving en welke normen (regels) passen daarbij?

Rechtsregels en andere regels

Rechtsregels zijn regels die gemaakt zijn door de overheid en voor iedereen gelden: je mag geen diefstal plegen

'Gewone' regels zijn regels die gemaakt zijn door bijvoorbeeld het Summa College: je mag geen trainingspak aan naar school

Als je een rechtsregel overtreedt of niet opvolgt, dan beslist een rechter wat er gebeurt.  Rechtsregels worden ook wel overheidsregels genoemd. De rechtsregels staan in allerlei wetten en regelingen; zij vormen samen het Nederlands recht. 

Functie van het recht

Rechtsregels zorgen voor:

• Een georganiseerde samenleving;
• Een gerechtvaardigde oplossing bij conflicten en overtreding van regels. 

Hoe worden rechtsregels ook wel genoemd?

1. Overheidsregels
2. Rutte-regels
3. Gewone regels

Voorbeeld examenvraag:
Wat is het verschil tussen rechtsregels en gewone regels?

1. Overheidsregels worden door de overheid gemaakt, gewone regels niet
2. Gewone regels worden door de overheid gemaakt, rechtsregels niet
3. Gewone regels gelden voor iedereen, rechtsregels niet

Georganiseerde samenleving

Verschillende soorten functies:

Normatieve functie; uitdrukking van waarden binnen samenleving (diefstal, mishandeling, moord). Bindend voor iedereen! Bij overtreding volgt een straf.

Instrumentele functie; overheid heeft besloten dat deze regels er moeten zijn, beïnvloeden gedrag burgers (rechts rijden in het verkeer) 
Aanvullende functie; je mag zelf afspraken maken, maar als dat niet is gelukt, dan zijn er aanvullende regels (bijvoorbeeld bij een koopovereenkomst)

Geschiloplossende functie; welke rechter, taken rechter en verloop procedure.

Rechtvaardige oplossing conflicten

Het recht heeft een geschiloplossende functie; als er een geschil is tussen burgers, bedrijven, organisaties of met de overheid, dan helpt het recht. 

Een rechter bepaalt of iemand gestraft mag worden, welke straf wordt opgelegd of wat de oplossing is van een bepaald conflict. 

Een rechtsregel met normatieve functie is...

Een rechtsregel die gebaseerd is op de waarden binnen de samenleving, bindend voor iedereen, bij overtreding volgt een straf. 

De rechtsregel waarin staat dat je aan de rechterkant van de weg moet rijden, heeft een ........ functie

1. Normatieve
2. Instrumentele
3. Aanvullende
4. Geschiloplossende

Burgerlijk recht

• Ook wel civiel recht of privaatrecht genoemd;
• Beschrijft de zakelijke en familierelaties in het recht tussen natuurlijke personen en rechtspersonen (Bv, Nv, Stichting, Vereniging);
• Bestaat uit:

1.  Vermogensrecht 
   
2. Personen- en familierecht
3. Rechtspersonenrecht 

Vermogensrecht (privaatrecht)

Relaties die op geld waardeerbaar zijn              vermogensrecht

Bijvoorbeeld: het sluiten van een overeenkomst, eigendom van jouw laptop. 

Personen- en familierecht (privaatrecht)

Beschrijft familierechtelijke relaties              relaties tussen familieleden, ouders en kinderen, echtgenoten.

Bijvoorbeeld: regels over ouderschap en het huwelijk, maar ook het recht op een voor- en achternaam. 

Rechtspersonenrecht (privaatrecht)

Regels over rechtspersonen               bedrijven, organisaties en instellingen

Bijvoorbeeld: regels over overeenkomsten aangaan met natuurlijke personen of andere rechtspersonen, eigendom. 

Waar gaat het vermogensrecht over?

1. Relaties tussen personen
2. Relaties die op geld waardeerbaar zijn
3. Rechtspersonen

Welk onderdeel kan je niet terugvinden in het personen- en familierecht?

1. Huwelijk
2. Relaties
3. Koopovereenkomsten
4. Ouderschap

Het vermogensrecht, personen- en familierecht en rechtspersonen recht is onderdeel van...

1. Het privaatrecht
2. Het publiekrecht

Staatsrecht (publiekrecht)

• Beschrijft hoe de Nederlandse staat is georganiseerd;
• Geeft regels over hoe de instanties van de overheid worden gekozen of benoemd en wat hun taken en bevoegdheden zijn.

Pak blz. 17 van 'Basisboek Recht' erbij! 

Strafrecht (publiekrecht)

Beschrijft verboden gedragingen (gedrag) en regels voor politie en justitie bij de opsporing en veroordeling van verdachten.

Bijvoorbeeld: diefstal, moord, regels over huiszoeking of fouilleren.

Bestuursrecht (publiekrecht)

Beschrijft hoe de overheid haar bestuurstaak moet uitoefenen. In Nederland wordt dit door allerlei overheden gedaan. 

Bijvoorbeeld: het bouwen van scholen, aanleggen van wegen, afgeven van vergunningen.  

Internationaal recht

Beschrijft de verhouding tussen Nederland en andere landen en de positie van Nederland in internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties (VN) en  de Europese Unie (EU).

Bijvoorbeeld: regels over het bewaken van onze grenzen, de vergoeding voor een vertraagde vlucht, erkennen van buitenlandse opleidingen. 

Wat is geen onderdeel van het publiekrecht?

1. Strafrecht
2. Staatsrecht
3. Rechtspersonenrecht
4. Bestuursrecht

Het strafrecht geeft regels over...

1. Hoe de staat Nederland is ingericht
2. De verhouding tussen Nederland en andere landen
3. Hoe de overheid haar bestuurstaken moet uitvoeren
4. Verboden gedragingen en bevoegdheden politie

Voorbeeld examenvraag:
Tot welk rechtsgebied behoort het bestuursrecht?

1. Publiekrecht
2. Privaatrecht

Voorbeeld examenvraag:
Jan krijgt een kind samen met zijn vrouw Tineke.
Welk recht is hier van toepassing?

1. Privaatrecht
2. Publiekrecht

Teken zelf het schema op het bord met de studenten. Zorg dat de studenten dat schema overnemen. Benoem daarbij het verschil tussen privaatrecht en publiekrecht. LET OP! Zorg dat studenten ruimte overhouden om tekst toe te voegen! In les 5 gaan we namelijk er namelijk verdiepend op in! 

Rechtsbronnen

Rechtsbronnen zijn de vindplaatsen van het recht:

1. De wet; (vandaag)
2. Jurisprudentie; (vandaag)
3. Internationale verdragen; (volgende week)
4. Europese wetgeving; (volgende week)
5. Gewoonterecht (volgende week)

Rechtsbronnen; de wet

Belangrijkste bron van het recht in Nederland;

Te vinden in wettenbundels en www.wetten.overheid.nl; 

De overheidsorganen in Nederland maken deze wetten (regering en de Staten-Generaal, de gemeenteraad, de Provinciale Staten en ministers).

Laat wetten.overheid.nl zien aan de studenten. Neem ze mee in hoe je wetten op moet zoeken (in plaats van aanleren dat dit ook via Google kan). 

Laat de studenten het tabelletje overnemen of 'markeren' in hun boek (sticker of markeerstift), blz. 73. 

Rechtsbronnen; de wet

Onderdeel van het geschreven recht; de wetten zijn ergens opgeschreven.

Rechtsbronnen; internationale verdragen

• Internationale verdragen zijn afspraken tussen twee of meer landen;
• Artikel 93 Grondwet (Gw).

Bijvoorbeeld: handelsafspraken tussen landen of waar de grenzen van een land lopen, rechten van de mens (EVRM & UVRM). 

Zoek art. 93 Gw met de studenten op; leg uit dat door dit artikel burgers, bedrijven en overheden zich moeten houden aan regels uit internationale verdragen. Hierdoor maken internationale verdragen deel uit van het geschreven recht. 

Rechtsbronnen; Europese wetgeving

• Nederland is lid van de Europese Unie (EU) en die is gebaseerd op het EU-verdrag;
• De instellingen van de EU kunnen verordeningen (werkt direct in alle lidstaten) en richtlijnen (moet opgenomen worden in landelijke regelgeving) maken.
  

Rechtsbronnen; gewoonterecht

Een gewoonte of een gebruik dat recht is geworden op basis van de volgende voorwaarden:

1. Onafgebroken en sinds lange tijd als regel gebruikt;
2. Vaak is herhaald;
3. In het algemeen door de samenleving als regel wordt geaccepteerd.

Bijvoorbeeld: vertrouwensbeginsel in het staatsrecht.

Rechtsbronnen; jurisprudentie

Wat nou als de geschreven wet niet duidelijk is? Wat nou als personen het niet eens zijn over hoe de wet moet worden uitgelegd? 

                                                    De rechter kan dit oplossen!

Rechtsbronnen; jurisprudentie

• Jurisprudentie is de uitleg van de rechterlijke uitspraken in Nederland; 
• Ongeschreven recht; niet terug te vinden in de wet;
• Door een beslissing te nemen over de uitleg van een wet, voegt de rechter iets toe;
• Na de uitspraak van de rechter is duidelijk wat er wordt bedoeld. Andere rechters gebruiken deze uitspraak ook;
• Vindplaats: www.rechtspraak.nl
  
  
  Bijvoorbeeld: het elektriciteitsarrest (elektriciteit is een goed en kan dus gestolen worden)

Neem de studenten mee naar rechtspraak.nl en leg uit hoe je een uitspraak kunt vinden.

Wat weet je over rechtsbronnen?

Wat is geen rechtsbron?

1. De wet
2. Jurisprudentie
3. Gewoonterecht
4. Juridische databank

Geschreven recht

Ongeschreven recht

De wet

Jurisprudentie

Internationale verdragen

Europese Wetgeving

Gewoonterecht

De wet is een voorbeeld van...

1. Geschreven recht
2. Ongeschreven recht

Jurisprudentie is een voorbeeld van...

1. Geschreven recht
2. Ongeschreven recht

Als we het hebben over 'de wet', dan is deze gemaakt door...

1. Staten-Generaal
2. De regering
3. De ministers
4. Staten-Generaal en regering samen

Welke vijf rechtsbronnen kennen we?

De wet

Jurisprudentie

Europese wetgeving

Internationale verdragen

Gewoonterecht 

Voorbeeld examenvraag:
Als een rechter zijn uitspraak baseert op een bestaande uitspraak, met welke rechtsbron hebben we dan te maken?

1. Jurisprudentie
2. De wet
3. Europese wetgeving
4. Gewoonterecht

Heb je nog een vraag over de eerste les?