4. Differentiatie-les - verdieping

• Nederlands
• Middelbare school

Verdieping

Grammatica

In deze les vind je moeilijkere stof en opdrachten over het zinsdeel 'lijdend voorwerp'. 

Grammatica - verdieping

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Extra uitleg

Een wederkerend werkwoord is een werkwoord waar het woord een wederkerend voornaamwoord (zich, me, je, ons) bij hoort. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Voorbeelden: 

Zich schamen - ik schaam me

Zich vergissen - hij vergist zich

Zich vermaken - jullie vermaken jullie

Zich wassen - zij wassen zichzelf

Er zijn twee vormen van wederkerende werkwoorden: 

1. Verplicht wederkerende werkwoorden
2. Toevallig wederkerende werkwoorden

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

1. Verplicht wederkerende werkwoorden

Hierbij hoort altijd een wederkerend voornaamwoord bij. 

Je kan namelijk niet een ander schamen of vergissen. Alleen jezelf. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Voorbeelden: 

Zich schamen - ik schaam me

Zich vergissen - hij vergist zich

1. Verplicht wederkerende werkwoorden

Wanneer het wederkend voornaamwoord verplicht is, hoort het wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons) bij het werkwoordelijk gezegde. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Voorbeeld: 

We | schaamden | ons | voor onze opmerking

Pv: schaamden
Ow: we
Wg: schaamden ons
Lv: -

   2. Toevallig wederkerende werkwoorden

Hierbij hoort niet altijd een wederkerend voornaamwoord bij. 

Je kan namelijk jezelf wassen, maar ook een ander. Dat geldt ook voor vermaken. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Voorbeelden: 

Zich vermaken - jullie vermaken jullie

Zich wassen - zij wassen zichzelf

    2. Verplicht wederkerende werkwoorden

Wanneer het wederkend voornaamwoord niet verplicht is, hoort het wederkerend voornaamwoord (me, je, zich, ons) bij het lijdend voorwerp. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Voorbeeld: 

Ik | was | me | in de ochtend | altijd | met water. 

Pv: was
Ow: ik
Wg: was
Lv: me

Heel kort samengevat: 

1. Verplicht wederkerende werkwoorden

          Wederkerend voornaamwoord bij wg
2. Toevallig wederkerende werkwoorden

          Wederkerend voornaamwoord bij lv

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Hoe kan je controleren of een werkwoord een verplicht of toevallig wederkerend werkwoord is: 

• Bij verplicht wederkerende werkwoorden kun je geen 'zelf' vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord. 
• Bij toevallig wederkerende werkwoorden kan je meestal wel 'zelf' vastplakken aan het wederkerend voornaamwoord. 

De eerste zin klopt niet. Hierdoor weet je dat het een verplicht wederkerend werkwoord is. 

De tweede zin klopt wel. Hierdoor weet je dat het een toevallig wederkerend werkwoord is. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Voorbeeld: 

1. Wij schaamden onszelf voor de opmerking
2. Ik was mezelf met water

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden

Extra oefeningen

Noteer de pv en zet zinsdeelstrepen. Noteer dan het ow, wg en lv. Let op: niet iedere zin bevat ieder zinsdeel. 

1. Mijn moeder bemoeit zich veel te veel met mijn kledingkeuze. 

2. Die Job Cohen moet zich vast twee keer per dag scheren. 

3. Als enig kind zul je vaak jezelf moeten vermaken. 

4. Laatst verslikte ik me lelijk in een hete vleeskroket. 

5. Waarom sloof jij je toch zo uit voor dat stomme kind?

6. Jouw ergernis over die rotstreek kunnen wij ons heel goed indenken. 

7. Waarom hebben jullie je vandaag zo zwaar opgemaakt? 

8. Zo'n dure zonvakantie kunnen wij ons niet veroorloven. 

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - oefening (1)

1. Mijn moeder | bemoeit | zich | veel te veel | met mijn kledingkeuze. 

Pv: bemoeit

Ow: mijn moeder

Wg: bemoeit zich

Lv: -

2. Die Job Cohen | moet | zich | vast | twee keer per dag | scheren. 

Pv: moet

Ow: Die Job Cohen

Wg: moet scheren

Lv: zich

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - antwoorden (1)

3. Als enig kind | zul | je | vaak | jezelf | moeten vermaken. 

Pv: zul

Ow: je

Wg: zul moeten vermaken

Lv: jezelf

4. Laatst | verslikte | ik | me | lelijk | in een hete vleeskroket. 

Pv: verslikte

Ow: ik

Wg: verslikte me

Lv: -

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - antwoorden (1)

5. Waarom | sloof | jij | je | toch | zo | uit | voor dat stomme kind?

Pv: sloof

Ow: jij

Wg: sloof je uit

Lv: -

6. Jouw ergernis over die rotstreek | kunnen | wij | ons | heel goed | indenken. 

Pv: kunnen

Ow: wij

Wg: kunnen ons indenken

Lv: jouw ergernis over die rotstreek

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - antwoorden (1)

7. Waarom | hebben | jullie | je | vandaag | zo zwaar | opgemaakt? 

Pv: hebben

Ow: jullie

Wg: hebben opgemaakt

Lv: je

8. Zo'n dure zonvakantie | kunnen | wij | ons | niet | veroorloven. 

Pv: kunnen

Ow: wij

Wg: kunnen ons veroorloven

Lv: zo'n zure zonvakantie

Het lijdend voorwerp bij wederkerende werkwoorden - antwoorden (1)