3.2 periodiek systeem

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

3.2 Periodiek Systeem

3.2 Periodiek Systeem

Leerdoelen

• Opbouw huidige periodiek systeem (PS) kunnen beschrijven
• Uitleggen wat groepen en perioden zijn
• Globaal weer kunnen geven waar metalen en niet metalen in het PS staan
• De namen van de groepen 1,2,17 en 18 uit PS kennen

Wat zijn ook alweer 

stoffen / moleculen?

Op microniveau kijken we
naar de deeltjes waar stoffen van gemaakt zijn.

De kleinste deeltjes van een stof
noemen we moleculen,
dus alle materie (alle stoffen) zijn gemaakt van moleculen.

Definitie:

Een molecuul is het kleinste deeltje van een stof die nog alle eigenschappen van de stof heeft.

Moleculen en atomen 

Stoffen bestaan uit moleculen. Moleculen bestaan uit atomen. 

Het element chloor

De verbinding alcohol

Waaruit zijn moleculen opgebouwd?

Moleculen zijn weer opgebouwd
uit andere bouwstenen, zodat verschillende 
molecuulsoorten verklaard kunnen worden.

Bij de scheikunde noemen we deze bouwstenen de atomen.

Er bestaan nu zo'n 118 atoomsoorten
waarvan er meer dan 30 kunstmatig zijn gemaakt en
alleen in een laboratorium heel kort kunnen bestaan.

Definitie:

Atomen zijn de bouwstenen van moleculen.

Mendelejeff

1869: eerste versie periodiek systeem der elementen 

Wat is het periodiek systeem? (1)

Deze verschillende atoomsoorten zijn gerangschikt in een tabel.

Eerst zijn de atomen op volgorde van klein naar groot gezet.

Het kleinste atoom heeft 1 proton in de kern (= waterstof) en de grootste is Oganesson (Og) en deze heeft 118 protonen in de kern.

Wat is het periodiek systeem? (2)

Daarna zijn de atomen op chemische eigenschappen (hoe reageren ze met water en hoe reageren ze met zuurstof) gegroepeerd. De stoffen die op dezelfde wijze reageren zijn onder elkaar gezet.

Deze kolom noemen we een groep. Zo is de tabel in 18 groepen gezet.

https:

Wat zijn de metaal atomen en de niet-metaal atomen?

De atoomsoorten die elektronen weg doen staan aan de linkerkant van het periodieksysteem,
dit noemen we de metalen.

De atoomsoorten die elektronen opnemen, of niet reageren, staan aan de rechterkant van het periodieksysteem,
dit noemen we de niet-metalen.

Wat zijn de metaal atomen en de niet-metaal atomen?

Als we alle elementen met elkaar vergelijken is er meteen één ding dat opvalt.

Bij het reageren zijn er atoomsoorten die elektronen weg doen.

En er zijn atoomsoorten die elektronen opnemen of niet reageren.

Het periodiek systeem 

• Atomen van klein naar groot
• Verticaal: groepen. 
  Atomen met dezelfde eigenschappen
• Horizontaal: periodes
• Gele atomen zijn metalen 

Indeling Periodiek Systeem

De kolommen worden  een
groep genoemd.
De rijen heten een periode.

Indeling Periodiek Systeem

De atoomsoorten in een

groep hebben vaak dezelfde

chemische eigenschappen.

Indeling Periodiek Systeem

Grofweg kun je de atoomsoorten

in metalen en niet-metalen verdelen

     Metalen

Metalen geleiden stroom en warmte,

en hebben een metaalglans.

Indeling Periodiek Systeem

Dezelfde chemische

eigenschappen:

Groep 17 = halogenen

reageren heftig met metalen

Groep 18 = edelgassen

reageren vrijwel niet

Indeling Periodiek Systeem

Sommige groepen hebben een
naam:
Groep 1 = alkalimetalen (H niet)
Groep 2 = aardalkalimetalen
Groep 17 = halogenen
Groep 18 = edelgassen

Deze moet je kennen (boek blz. 101)

Indeling Periodiek Systeem

Dezelfde chemische

eigenschappen:

Groep 1 = alkalimetalen (H niet)

reageren heftig met water

Groep 2 = aardalkalimetalen

reageren met water en

1 op 1 met een zuurstofatoom.

Bijv: 2 Ca + O₂ -> 2 CaO

Wat zijn de edelgassen en de halogenen?

Er zijn twee groepen van de niet-metalen die je bij naam moet kennen.

De edelgassen zijn elementen (stoffen) die bestaan uit losse atomen,
die juist niet (of zeer moeilijk) kunnen reageren. Die staan helemaal rechts in het periodieksysteem. Dit is groep 18

Wat zijn de edelgassen en de halogenen?

De groep die er naast staat (groep 17) zijn de halogenen.

De halogenen zijn niet-metalen die heel erg heftig met metalen reageren.

Bij deze reactie ontstaat altijd een zout

Halogeen betekent "Zoutvormer"

Kenmerken metalen

• Glimmend oppervlak
• Geleiden warmte en elektrische stroom
• Kunnen vervormd worden als ze heet zijn.
• Kunnen in gesmolten toestand worden gemengd met andere metalen.

Edele metalen 

• Edele metalen reageren niet of
    nauwelijks met andere stoffen.
• daarom worden ze vaak gevonden
    als zuivere stof.
• Goud (Au),
    Zilver (Ag), 
    Platina (Pt)

Lichte en zware metalen

lichte metaal: kleine dichtheid

zwaar metaal: hoge dichtheid

Legeringen

Een legering is een afgekoeld mengsel van samengesmolten metalen