3hv H2 Formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Samentrekking controleren

havo H2 (p. 66) en vwo H1(p. 34)

Lesdoel

Je weet wat een samentrekking is.

Je herkent een foutieve samentrekking.

Als een woord of woordgroep twee keer voorkomt, mag je het weglaten:

 - dat heet een samentrekking

Samentrekkingen

Er bestaat voorwaartse en achterwaartse samentrekking:

Voorwaartse samentrekking: het gezamenlijke deel wordt genoemd in het eerste deel van de samentrekking en verderop weggelaten: een antieke lamp en een moderne (-);

Achterwaartse samentrekking: het gemeenschappelijke deel wordt genoemd in het laatste deel van de samentrekking en daarvóór weggelaten: binnen- en buitenland.

Samentrekkingen

Samentrekkingen komen voor op drie niveaus:

1. woordniveau 

2. woordgroepsniveau 

3. zinsniveau 

Samentrekkingen

Samentrekkingen komen voor op drie niveaus:

1. woordniveau – op de plaats van het samengetrokken woorddeel wordt een streepje geschreven: keukenstoel en -tafel; zon- en feestdagen;

2. woordgroepsniveau 
3. zinsniveau 

Samentrekkingen

Samentrekkingen komen voor op drie niveaus: 

1. woordniveau 

2. woordgroepsniveau – binnen een woordgroep worden een of meer hele woorden weggelaten: dure ringen en (-) armbanden; hoge (-) en lage bergen;
3. zinsniveau 

Samentrekkingen

Samentrekkingen komen voor op drie niveaus: 

1. woordniveau 
2. woordgroepsniveau 
3. zinsniveau – een of meer zinsdelen (ow, lv, mv, bwb enz.) die twee keer voorkomen, worden weggelaten:
– Iris volleybalt op zaterdag en Peter (-) op zondag.

– Je wilt (-) en krijgt een leuk cadeautje.

Samentrekkingen

Wanneer mag je een samentrekking op zinsniveau gebruiken?

Samentrekken mag alleen als aan drie voorwaarden wordt voldaan:

1. de weggelaten woorden hebben dezelfde functie (zinsdeel, woordsoort),
2. dezelfde betekenis én
3. hetzelfde getal (enkelvoud/meervoud) als de woorden die blijven staan.

Samentrekkingen

Samentrekking controleren

1. Functie: zinsdeel / woordsoort

2. Betekenis

3. Getal: enkelvoud / meervoud

Is alles gelijk, dan is de samentrekking correct.

voorbeeld 1

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

zin 1:                                                                   zin 2:

Tabitha = ow                                                   Tabitha = ow

Tabitha = naam van meisje                      Tabitha = naam van meisje

Tabitha = ev                                                     Tabitha = ev

voorbeeld 1

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

zin 1:                                                               zin 2:

heeft = pv en wg                                       heeft = pv en wg + gewerkt

heeft = zww                                                heeft = hww

heeft = ev                                                     heeft = ev

voorbeeld 1

Fout:

Tabitha heeft hoge cijfers, maar er ook hard voor gewerkt.

Goed: 

Tabitha heeft hoge cijfers, maar heeft er ook hard voor gewerkt. 

voorbeeld 2

Hij hield van haar en haar handen vast.

zin 1:                                                               zin 2:

hij = ow                                                         hij = ow

hij = persoon                                              hij = persoon

hij = ev                                                           hij = ev

voorbeeld 2

Hij hield van haar en haar handen vast.

zin 1:                                                               zin 2:

hield = pv en wg                                        hield = pv en wg + vast

hield = zww                                                 hield = zww

hield = ev                                                      hield = ev

voorbeeld 2

Fout:

Hij hield van haar en haar handen vast.

Goed:

Hij hield van haar en hield haar handen vast.

Marin was al een uur aan het zwemmen, maar nog steeds niet moe.

1. goed
2. fout

uitleg

Marin was al een uur aan het zwemmen, maar nog steeds niet moe.

Zin 1                      Zin 2                          Zin 1                            Zin 2

Marin = ow        Marin = ow        was = pv + deel wg     was = pv + wg

Marin = zn         Marin = zn         was = hww                      was = kww

Marin = ev         Marin = ev          was = ev                           was = ev

Aan de slag

havo: opdr. 1 t/m 3 (p. 66/67)

vwo: opdr. 2 t/m 4 (p. 34/35)