P1 - Les 4 - Temperatuur

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

AFP

Temperatuur

Deze les

Terugblik

Temperatuurregulatie

Terugblik

De vorige les hebben we het gehad over ziekten van de huid. Zijn hier vragen over?

Wat is de huid?

1. Orgaan
2. Weefsel
3. Orgaanstelsel
4. Cel

De huid kent 3 lagen.
Wat is de taak van de huid ?

1. Bescherming tegen infecties
2. Bescherming tegen uitdroging
3. Regelen van temperatuur
4. alle bovenstaande antwoorden zijn goed

Wat is de bovenste laag van de huid?

1. Lederhuid
2. Onderhuids bindweefsel
3. Opperhuid

Welke categorieën van decubitus ken je en wat zijn de symptomen?

Is eczeem besmettelijk?

1. Ja, daarom komt het vaak bij meerdere in gezin voor
2. Nee, eczeem is niet besmettelijk of overdraagbaar
3. Alleen constitutioneel eczeem
4. Ja, zwemmerseczeem is hier een voorbeeld van

Iemand met psoriasis moet uit de zon blijven.

1. Juist
2. Onjuist

Nu nog vragen over deze terugblik?

Lichaamstemperatuur stabiel houden

Het lichaam produceert warmte door een proces van stofwisseling in met name de hersenen, de lever en de spieren.

Via de bloedsomloop wordt warmte over het lichaam verdeeld.  

Temperatuurregulatiecentrum in de hersenen.

Noem redenen
om temperatuur te meten

Vitaal bedreigde patiënt herkennen

Het Early Warning System is een wereldwijd gebruikt scoresysteem voor het beoordelen van de gezondheidssituatie van de patiënt. Bij het afnemen van het EWS scoort de patiënt op de zes vitale functies van de mens (ademhalingsfrequentie, saturatie, bloeddruk, temperatuur, hartfrequentie en bewustzijn).

EWS’s zijn gebaseerd op de terechte veronderstelling dat kritieke ziekte meestal voorafgegaan wordt door fysieke verslechtering.

Wijze van temperatuur opnemen

In het rectum (rectaal);

In de mond (oraal); (tel 0,3 graden erbij op) (3 minuten meten)

Onder de oksel (axillair); (0,5 graden erbij)

In het oor (tympanisch);

Via voorhoofd of slaap.

Hypothalamus

Thermostaatfunctie.

Ondertemperatuur > bloedvaten vernauwen | spieren samentrekken > bbbibberen

Bij infectie > toxinen stellen temp hoger in > je neemt waar dat je niet die hoge kerntemperatuur hebt > koude rilling en koorts. Hoge temperatuur > vaatverwijding en zweten.

Huidsensoren informeren hersenschors over temp > zelf actie.

Temperatuurzones

Kerntemperatuur (centraal)

Constant

Schiltemperatuur (perifeer)

Omgevingstemperatuur en stofwisselingsactiviteit

Als in de zorg de temperatuur van een zorgvrager wordt gemeten, wordt de kerntemperatuur bedoeld

1. Waar
2. Niet waar

Welke zorgvragers lopen risico
op ondertemperatuur? Leg uit.

• baby's, 
• mensen met diabetes mellitus,
•  mensen met hartfalen en 
• mensen met schildklierproblemen. 

Verder kunnen dakloze mensen ondertemperatuur oplopen, maar ook mensen met een bepaalde psychiatrische aandoening of met dementie, omdat zij bijvoorbeeld buiten rondzwerven en niet meer weten hoe zij thuis moeten komen. Er kan zelfs onderkoeling optreden als iemand bovendien nat, onvoldoende gekleed of dronken (alcoholist) is of bepaalde medicijnen gebruikt.

Alcohol verdooft het spier- en bindweefsel in je lichaam.

Kwetsbaren

Baby's:

Ondertemperatuur > lichaamsverhouding, stofwisseling (weinig glycogeen) in lever en spieren, vetweefsel.

Wanneer verliezen baby's veel warmte?

Ouderen:

Huidbloedvaten, spiermassa, lichaamstemperatuur en dorstprikkel, maar ook geneesmiddelen zoals diuretica en bloeddrukverlagers hebben invloed.

Welk proces helpt bij een baby van twee maanden om bij kou zijn temperatuur te verhogen?

1. Rillen
2. Trage ademhaling
3. Vaatvernauwing

Je staat bij een bushalte te wachten. Het vriest en je bent je handschoenen vergeten. Je hebt blauwe vingers. Hoe komt dat? Kies twee antwoorden.

1. De bloedstroom in de vingercapillairen is vertraagd.
2. In de vingers wordt meer O2 uit het bloed gehaald.
3. In de vingers wordt minder O2 uit het bloed gehaald.

Waardoor vormen baby’s een risicogroep voor ondertemperatuur? Kies twee antwoorden.

1. Ze hebben relatief groot hoofd.
2. Baby's kunnen niet rillen.
3. Baby's voelen niet dat ze het koud hebben.

Kippenvel

De haren op de huid gaan overeind staan en houden meer lucht vast, wat isolerend werkt. Er is dan sprake van 'kippenvel' en soms rillen.

• Ondertemperatuur; < 36,5
• Onderkoelingsverschijnselen (hypothermie); < 35
• Bevriezingsverschijnselen.

Gevaarlijk: temperatuur lager dan 32 graden Celsius -> verminderde spieractiviteit, niet meer rillen.  

Temperatuur onder de 28 graden Celsius: kans op een ademstilstand en daardoor overlijden.

Onder de 32 graden Celsius kan het hart geen goede spieractiviteit meer ontwikkelen; prikkels worden dan nog maar moeizaam doorgegeven. Als de lichaamstemperatuur onder de 28 graden Celsius zakt, wordt de situatie kritiek en dat kan uiteindelijk overlijden tot gevolg hebben.

Bevriezingen

• Eerstegraads bevriezing, waarbij roodheid en later een bleekgrijze huidverkleuring optreedt die gepaard gaat met een stekende pijn;
  
• Tweedegraads bevriezing, met blaarvorming die gepaard gaat met een stekende pijn;
  
• Derdegraads bevriezing, waarbij sprake is van een spierwitte huid die hard aanvoelt en waarbij de zorgvrager geen pijn ervaart; hierbij is het in het ergste geval mogelijk dat een heel lichaamsdeel afsterft.

Wat te doen bij onderkoeling

Gecontroleerd opwarmen:

• Warm drinken aanbieden, maar alleen als de zorgvrager bij bewustzijn is.
• Lichaamsdelen van de zorgvrager voorzichtig opwarmen met eigen lichaamswarmte (huid-op-huidcontact).
• De zorgvrager een warm bad of douche aanbieden als dat fysiek mogelijk is.
• De zorgvrager op een elektrisch opwarmmatras leggen en langzaam de temperatuur verhogen.
• De zorgvrager in een isoleerdeken wikkelen als er geen opwarmmatras voorhanden is.

voorkomen dat eerst de huid opwarmt en daarna pas het lichaam zelf. Als de huid opwarmt, trekt het bloed naar de huid toe en dus weg van de organen. Daardoor koelt het lichaam nog verder af.

Te hoge lichaamstemperatuur

• Verhoging; 37,5 en 38 graden Celsius
• Koorts; 38 graden Celsius of hoger
• Hyperthermie.

Klachten bij geleidelijke temperatuurverhoging: hoofdpijn, spierpijn, gebrek aan eetlust, lusteloosheid, moeheid en slaapproblemen.

Koortsstuip: Lichamelijke reactie op een sterke stijging van de lichaamstemperatuur waarbij verschijnselen kunnen optreden die lijken op een epileptische aanval. (6 maanden - 6 jaar)

Koude rilling: Periode in het koortsverloop waarin de zorgvrager het beurtelings koud en warm heeft.

Zenuwuiteinden in de huid geven bij een verhoging van de temperatuur een seintje aan de hersenen. De hersenen sturen vervolgens een berichtje naar de drie miljoen zweetklieren in het lichaam om zweet af te gaan scheiden. Dit zweet verdampt op de warme huid, waardoor het lichaam weer afkoelt en de temperatuur daalt.

Door de hogere lichaamstemperatuur groeien bacteriën en virussen minder goed.

Welk proces bij koorts helpt het meest om extra warmte af te voeren?

1. Snelle ademhaling
2. Toename van transpiratie
3. Vaatvernauwing

Bij een temperatuur van 37,6 graden Celsius is er sprake van koorts

1. Waar
2. Niet waar

Hyperthermie is het medische woord voor koorts

1. Waar
2. Niet waar

Hyperthermie

Sterk verhoogde lichaamstemperatuur:

Oververhitting, met verschijnselen als vermoeidheid, concentratieverlies, hoofdpijn, spierkrampen, duizeligheid en misselijkheid.

Hitte-uitputting, met verschijnselen als hevig zweten, bleke huid, kramp, snelle hartslag en flauwvallen.

Hitteberoerte, met verschijnselen als een hoge hartslag, misselijkheid, een hoogrode kleur op het gezicht, droge huid, stuiptrekkingen en bewustzijnsverlies. Er kunnen shockverschijnselen of toevallen ontstaan die lijken op epileptische aanvallen. Uiteindelijk kan een circulatiestilstand optreden.

afgekoeld met een koeldeken, koelbad of koudwaterkompressen, terwijl ook een ventilator aanstaat. Als de zorgvrager bij kennis is, kun je oral rehydration salts (ORS) aanbieden. Dit is een poeder met zouten. Opgelost in water wordt het snel opgenomen door het lichaam. Wel moet je de zorgvrager kleine slokjes tegelijk geven en alert zijn op braken en verslikken.

Temperatuurregulatie

Bij een lichaamstemperatuur rond de 38 °C verlopen de processen in de cellen het best.

1. Waar
2. Niet waar

Sommige mensen zeggen: ‘Je moet koorts eruit zweten. Dus een extra dekbed of deken op bed leggen.’

1. Dit is juist, zo kan je lichaamstemperatuur omlaag.
2. Dit is onjuist, warmte kan niet weg dus lichaamstemperatuur stijgt.

Bij ouderen ontstaat relatief gemakkelijk ondertemperatuur. Een reden hiervan is: ouderen hebben minder spierweefsel, daardoor kunnen ze minder warmte produceren.

1. Waar
2. Niet waar

Welke stadia van koude rilling zijn er?
Meerdere antwoorden zijn juist

1. Koude stadium
2. Koortsstuip
3. Transpiratiestadium
4. Warmte stadium

Wat moet je doen als een oudere persoon langdurig hoge koorts heeft?Meerdere antwoorden zijn juist

1. In koele ruimte laten verblijven.
2. ORS toedienen.
3. Observeren.
4. Ventilator aanzetten.

Leerstof van deze week

Zie studieplanner in Learnbeat.