De sociale kwestie en spotprenten analyseren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Industriële Revolutie

De Sociale kwestie en  spotprenten

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen Sociale Kwestie, liberalisme, socialisme, conffessionalisme, vakbond en spoorwegstaking. 

• kun je herkennen en uitleggen waarom verschillende partijen opkwamen voor de rechten van de arbeiders.

• kun je zelfstandig een nieuwe spotprent analyseren volgens het stappenplan. 

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’.

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen.

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht.

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden).

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...).

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden.

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts).

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen.

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid.

• Economie helemaal vrij laten.

• Sociale wetten kosten teveel geld.

• Rechts in de politiek.

Confessionelen

• Confessie=geloof (Protestant/Rooms-katholiek).

• Ongelijkheid omdat God het zo wil.

• Goede christenen helpen elkaar.

• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen.

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen.

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon).

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties).

• Links in de politiek.

Langzaam verbetering

• Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten.
  

• Leerplichtwet (1900), Woningwet (1901).

• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen.

• 1919: Algemeen kiesrecht voor vrouwen.

Vóór de Woningwet...

...na de Woningwet

Stap 1: wat is het thema?

• Over welke historische gebeurtenis(sen) gaat het?
  
  
• Wie waren daarbij betrokken?

• Wat gebeurde er precies?
  
  
• Het gaat altijd om een gebeurtenis die je kent of hoort te kennen.

Stap 2: wat zie ik?

• Staat er een jaartal of datum bij/op de bron?

• Welke figuren zie je en wie/wat stellen zij voor?

• Welke voorwerpen zie je en wat stellen zij voor?
  
  
• Wat doen de figuren?

Stap 3: wat is de mening/boodschap van de maker

• Worden de personen positief of negatief afgebeeld en wat doen ze?
  
  
• Is er een onderschrift bij de afbeelding? Vaak is dit een samenvatting.
  
  
• Wat weet je van de tekenaar en de tijd waarin hij de bron maakte?

Stap 4: 

vergelijken en conclusie trekken

• Klopt het beeld van de tekenaar met jouw eigen beeld? 

• Toets betrouwbaarheid door standplaatsgebondenheid en feit/mening. 
  
  
• In je antwoord altijd verwijzen naar de bron. 

Albert Hanh 1907

Albert Hahn 1911

Analyseer de spotprent volgens het stappenplan.
Je legt dus uit wat de boodschap van de maker is.

Gansch het raderwerk staat stil, als uw machtige arm het wil, Spoorwegstaking

Albert Hanh 1903.

Protestantse politici met in het midden Schaepman. 

Analyseer de spotprent volgens het stappenplan.
Je legt dus uit wat de boodschap van de maker is.

Vertaling van het onderschrift: Ik lees in de krant dat jullie zoveel jute-vezels (een stof) in jullie longen krijgen. Dat moet afgelopen zijn. Denk je dat de jute op mijn rug groeit. 

Spotprent uit 1902 van de socialist Rijsses. 

Analyseer de spotprent volgens het stappenplan.
Je legt dus uit wat de boodschap van de maker is.

Op de rok links staat vara en rechts socialistische pers.

Op de broek links staat humanisme en rechts op het shirt liberalisme.

Spotprent uit 1902 van een liberaal. 

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

• ken je de begrippen Sociale Kwestie, liberalisme, socialisme, conffessionalisme, vakbond en spoorwegstaking. 

• kun je herkennen en uitleggen waarom verschillende partijen opkwamen voor de rechten van de arbeiders.

• kun je zelfstandig een nieuwe spotprent analyseren volgens het stappenplan. 

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen