Herhaling basis gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

noem een aantal
gedragstermen

Gedrag

In de vorige lessen hebben we gekeken naar:

• Prikkels en sleutelprikkels
• gedragselementen en ketens
• gedragssystemen
• ethogram en protocol
• vormen van gedrag

Wat is een prikkel?

• Een prikkel is een invloed uit het milieu op een organisme.

Als er genoeg prikkels, dus de drempelwaarde hoog genoeg is, wordt de prikkel omgezet in een impuls. (een elektrisch signaal naar de hersenen)

Wat is een sleutelprikkel?

• Een prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het veroorzaken van een bepaald gedrag.
• Een Supra normale prikkel is een prikkel die effectiever is bij het veroorzaken van een bepaald gedrag dan de normale sleutelprikkel

Gedragselementen en ketens

• Gedragselement: Een afzonderlijke handeling van een organisme
• Gedragsketen: Opeenvolging van handelingen waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling.
• Baltsgedrag is een voorbeeld van een gedragsketen en is onderdeel van het voortplantingsgedrag. Het voortplantingsgedrag is een gedragssysteem.

Gedragssystemen

• Groepen van samenhangende handelingen.

De handelingen in een gedragssysteem hebben meestal een gemeenschappelijk doel en volgen elkaar vaak  in een vaste volgorde op.

• Een voorbeeld van een gedragssysteem is het voortplantingsgedrag of het voedingsgedrag.

Ethogram

Protocol

Vormen van gedrag

-Territoriumgedrag   [je eigen gebied verdedigen]

-Dreiggedrag  [Vaak kenmerken van vlucht & aanvalgedrag]

-Paringsgedrag  [balts die organismen uitvoeren bij voortplanting]

-Broedzorg  [ouders die voor kinderen zorgen]

-Rangorde  [meest dominante individu staat bovenaan de pikorde]

-Imponeer & verzoeningsgedrag  [gedrag in groepen om hogere rangorde te krijgen]

-Sociaal gedrag [Gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar ]

0

Wat is in het filmpje de inwendige prikkel voor de zeehond geweest om op de boot te klimmen?

1. Honger
2. Dorst
3. Angst
4. Eenzaamheid

Wat is in het filmpje de uitwendige prikkel voor de zeehond geweest om op de boot te klimmen?

1. Het zien van orka's
2. De geur van de orka's
3. Het zien van de boot
4. De aanval van orka's

In de winter zie je grote groepen meerkoeten bij elkaar in een rivier. In het voorjaar verandert dat. De mannetjes vallen elkaar in die tijd voortdurend aan.
12. Hoe komt het dat de mannetjes elkaar niet aanvallen in de winter?

1. De inwendige prikkel ontbreekt.
2. Er zijn geen sleutelprikkels die agressief gedrag opwekken.
3. Het is te koud om actief te worden.
4. In de winter helpen de mannetjes elkaar om te overleven.

Er zijn haaiensoorten die altijd agressief gedrag vertonen als ze bloed in het water waarnemen. Wat is bloed voor deze haaien op dat moment?

1. een inwendige prikkel
2. een respons
3. een sleutelprikkel
4. een supranormale prikkel

Welk stekelbaarsje uit de afbeelding heeft de meeste kans om tijdens het paringsseizoen aangevallen te worden?

1. #1
2. #3
3. #2
4. #4

Supranormale prikkel

Sleutelprikkel

Een moeder geeft haar baby borstvoeding als deze begint met huilen

Vogeltjes meer geluid maken dan hun broertjes of zusjes krijgen ook meer eten van ouders

Meisjes hebben een voorkeur voor jongens die een goede lichaamsbouw en brede schouders hebben

0

1

2

3

4

5

Het mannetje stoot met zijn kop tegen de borst van het vrouwtje

Het mannetje maakt indrukwekkende bewegingen met zijn vleugel 

Het mannetje maakt een gorgelend geluid en loopt op het vrouwtje af

Het mannetje maakt zijn pupil telkens wijder en smaller 

Het mannetje staat voor het nest en begroet het vrouwtje

Hoe noemen we de gedragsketen van de vogel uit het filmpje?

1. Voortplantingsgedrag
2. Territorium gedrag
3. broedzorg gedrag
4. Baltsgedrag

Uit welk gedragssysteem komt de gedragsketen van de vogel uit het filmpje?

1. Voortplantingsgedrag
2. Territorium gedrag
3. broedzorg gedrag
4. Baltsgedrag

Waarom mag je bij een onderzoek eigenlijk niet een dier in gevangenschap bestuderen?

0

Maak een ethogram met daarin tenminste 2 verschillende soorten gedrag die de bidsprinkhaan heeft laten zien.

Welke vorm van gedrag gebruikt de bidsprinkhaan om de springspin weg te jagen?

1. Territoriumgedrag
2. Dreiggedrag
3. Imponeergedrag
4. vluchtgedrag

Bekijk de chimpansees op de afbeelding hiernaast.

Van welk gedrag is hier sprake?

1. agressief gedrag
2. paringsgedrag
3. sociaal gedrag
4. vluchtgedrag

Geen stress! Succes met de toets!