Werkboekje bs 4: kruisingen

• biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Werkboekje bs 4: kruisingen

Doelstelling

• Je moet een kruisingsschema kunnen opstellen
• Je moet bij een gegeven kruising genotypen en fenotypen van ouders en/of nakomelingen kunnen afleiden
  

Wat weten we tot nu toe..

In elke lichaamscel liggen 46 chromosomen (23 paar).

In een geslachtscel (spermacel of eicel) liggen 23 chromosomen. 

Bij de bevruchting komt de helft van de chromosomen (23) van de spermacel en de andere helft van de eicel (23). Samen weer 46!

Wat weten we tot nu toe..

Elk chromosoom komt in een paar (1 van de moeder, 1 van de vader).

Op een chromosomenpaar liggen genen voor een erfelijke eigenschap. Bv het gen voor oogkleur. 

De informatie die in een gen ligt, noem je een allel. 

Bv het gen voor oogkleur, op het ene chromosoom ligt het allel voor groene ogen, op het andere chromosoom ligt het allel voor blauwe ogen.

Je hebt dus 2 allelen voor elk gen!

Het fenotype = de zichtbare eigenschappen van een organisme

Het genotype = de erfelijke eigenschappen van een organisme

Het genotype kun je aangeven met letters, waarbij elk allel een hoofdletter of een kleine letter krijgt. 

Dominant = hoofdletter

recessief = kleine letter

2 x dezelfde allelen (letters) = homozygoot

2 verschillende allelen (letters) = heterozygoot

Het fenotype = de zichtbare eigenschappen
van een organisme

Het genotype = de erfelijke eigenschappen
van een organisme

Het genotype kun je aangeven met letters, waarbij elk allel een hoofdletter of een kleine letter krijgt.

Dominant = hoofdletter

recessief = kleine letter

2 x dezelfde allelen (letters) = homozygoot

2 verschillende allelen (letters) = heterozygoot

zwart = dominant, blond = recessief

Wanneer een organisme heterozygoot is voor de eigenschap, 

is het fenotype: zwart haar

en het genotype: Aa

Wanneer een organisme homozygoot dominant is, is het fenotype: zwart haar

en het genotype: AA

Cavia's kunnen langharig of kortharig zijn.

Langharig is dominant

Een heterozygoot mannetje paart met een homozygoot recessief vrouwtje

Wat is het fenotype van de ouders?

1. Rr x rr
2. rr x RR
3. Langharig x kortharig
4. Langharig x langharig

Cavia's kunnen langharig of kortharig zijn.

Langharig is dominant

Een heterozygoot mannetje paart met een homozygoot recessief vrouwtje

Wat is het genotype van de ouders?

1. Rr x rr
2. rr x RR
3. Langharig x kortharig
4. Langharig x langharig

Kruisingsschema's 

Wat ga je nu doen?

1. Lees in je werkboekje blz 112 + 113 (kruisingen)

2. Maak opdracht 31, 32 en 33. Gebruik hiervoor de informatie in de tekst op blz 112!

Je kunt uitleggen waarom je 50% kans hebt op een jongen of meisje.

• De moeder (XX) geeft via haar eicellen altijd een X door
  

     (dus 2x een X)

• De vader (XY) geeft via zijn zaadcellen een X of een Y door. Dus 50% kans op een X of 50% kans op een Y.
  

 

Kruisingen- voorbeeld

Hoe pak je dit aan? 

1. Betekenis van de allelen

Bruin =dominant = A

Blond = recessief = a

Het gen voor  bruine vachtkleur erft dominant over.
Twee (heterozygote) bruine labradors  paren, wat is de kans op blonde puppies? 

 kruisingen - voorbeeld

Hoe pak je dit aan? 

1. Betekenis van de allelen

     Bruin =dominant = A

     Blond = recessief = a

2. Genotype van de ouders

     vader = heterozygoot = Aa

moeder  = heterozygoot = Aa 

Het gen voor  bruine vachtkleur erft dominant over.
Twee (heterozygote) bruine labradors  paren, wat is de kans op blonde puppies? 

kruisingen - voorbeeld

Hoe pak je dit aan? 

1. Betekenis van de allelen 
2. Genotype van ouders 
3. Kruisingstabel opstellen
   
   

Het gen voor  bruine vachtkleur erft dominant over.
Twee (heterozygote) bruine labradors  paren, wat is de kans op blonde puppies? 

 kruisingen - voorbeeld

Hoe pak je dit aan? 

1. Betekenis van de allelen 
2. Genotype van ouders 
3. Kruisingtabel opstellen
   
   
4. Verhouding tussen genotypen noteren
5. Verhouding tussen fenotypen noteren

Het gen voor  bruine vachtkleur erft dominant over.
Twee (heterozygote) bruine labradors  paren, wat is de kans op blonde puppies? 

Kruisingstabellen 

verhouding genotypen = AA : Aa : aa        Verhouding fenotypen bruine vacht : blonde vacht

                                                   1   :  2  :  1                                                                      3        :        1

hoe groot is de kans op een blonde pup in de f1?

kans dat bij bevruchting de zaadcel het recessieve allel bevat is 50%

kans dat bij bevruchting de eicel het recessieve allel bevat is 50%

De kans dat de f1 dus beide recessieve allelen bevat is 25%

Wat ga je nu doen?

1. Lees in je werkboekje blz 112 + 113 (kruisingen)

2. Maak opdracht 31, 32 en 33. Gebruik hiervoor de informatie in de tekst op blz 112!