Blok 1: De polen

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 2

Blok 1: De polen

Wat moet je kennen?

Na dit blok kun je:

- Overeenkomsten en verschillen tussen de Noordpool en Zuidpool noemen.

- Het verschil uitleggen tussen landijs en zee-ijs.

- Uitleggen wat het smelten van landijs te maken heeft met zeespiegelstijging.

- Uitleggen waarom de atmosfeer belangrijk is.

- Het verschil uitleggen tussen het natuurlijke en het versterkte broeikaseffect.

- De belangrijkste doelen noemen van het Klimaatakkoord van Parijs.

- Uitleggen wat Nederland kan doen om minder broeikasgassen uit te stoten.

- Vormen van duurzame energie noemen.

Noordpool & Zuidpool

Zuidpool

Noordpool

Evenaar

Zuidelijk halfrond

Noordelijk halfrond

Noordpool en Zuidpool

• Er zijn twee poolgebieden: 

- Arctica in het noorden (Noordpoolgebied)

- Antarctica in het zuiden (Zuidpoolgebied)

• Het Noordpoolgebied:
  

Rond de Noordpool vind je veel zee-ijs. Dit is ijs dat op het water drijft. In Groenland vind je juist landijs. Dit is ijs dat op het land ligt. Het is hier het hele jaar koud.

• Het Zuidpoolgebied:

Bestaat vooral uit landijs. Hier leven veel pinguïns en andere zeezoogdieren. Het is hier het hele jaar koud.

Landijs

Groenland

Zeespiegelstijging

• Door de opwarming van de aarde smelt het ijs rond de polen.

• Als landijs smelt, zorgt dat voor zeespiegelstijging. Dit betekent dat het waterniveau stijgt ten opzichte van het land.

• Zee-ijs zorgt niet voor zeespiegelstijging, omdat dat ijs al in de zee drijft.
  

Klimaatgrafiek, de Bilt (NL)

Neerslag

Bijv. in de vorm van regen, hagel of sneeuw gemeten in milimeters.

Kijk naar de blauwe staven om de neerslag af te lezen.

Temperatuur

De temperatuur in graden Celsius.

Kijk naar de rode lijn om de temperatuur af te lezen.

Maanden van het jaar

Landschap in het gebied wordt bepaald door de geofactoren

Door aardbevingen, vulkaanuitbarstingen, mensen en het klimaat veranderen landschappen continue. Om dit in kaart te brengen - gebruiken wetenschappers een model. 

Met dit model brengen ze in beeld welke factoren zorgen voor bepaalde landschappen, geofactoren genoemd. 

Belangrijke geofactoren zijn: het klimaat, de ondergrond en de mens.

 

Voorbeelden: 

Kapt de mens een boom? Dieren gaan ergens anders wonen. 

Wordt het te droog? Sommige planten kunnen niet meer leven, dieren gaan ergens anders naartoe. 

Geofactoren

Het broeikaseffect

• Rond de aarde zit de atmosfeer. Dit is de luchtlaag die om de aarde heen zit.
  

Waarom is er een atmosfeer?

1. Bevat zuurstof die we inademen;

2. Beschermt ons tegen gevaarlijke stralingen;

3. Houdt de warmte op aarde vast.

Het natuurlijk broeikaseffect

• De atmosfeer zorgt voor een natuurlijk broeikaseffect.
  

Hoe werkt het natuurlijk broeikaseffect?

1. Het licht van de zon gaat door de atmosfeer heen en raakt het aardoppervlak.

2. Het aardoppervlak wordt hierdoor warm.

3. De warmte van het aardoppervlak wordt afgegeven aan de luchtlaag erboven. 

4. Broeikasgassen (bijv. methaan) houden die warmte vast als een deken.

Warmte blijft hangen

Zon verwarmt aarde

Broeikaseffect

Aarde kaatst warmte terug

1

2

4

3

Het versterkt broeikaseffect

• Fabrieken, auto's en koeien zorgen voor extra uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer.
  

• Door deze broeikasgassen wordt de warmte in de atmosfeer nog langer vastgehouden. Dit heet het versterkt broeikaseffect.

Methaan en koolstofdioxide zijn voorbeelden van broeikasgassen.

Het Klimaatakkoord van Parijs

• Door het versterkt broeikaseffect verandert het klimaat over de hele wereld. In 2015 heeft NL en 194 andere landen afspraken gemaakt om daar wat aan te doen.
  

Wat zijn de belangrijkste afspraken?

1. De aarde mag niet meer dan 2°C opwarmen.

2. Er moeten minder broeikasgassen worden uitgestoten.

3. Alle landen zijn verplicht om de regels uit te voeren.

4. De voedselproductie mag niet in gevaar komen.

5. Arme landen krijgen financiële hulp bij klimaatverbetering.

6. Ieder land moet onderzoek doen naar verbetering van het klimaat.

Duurzame energiebronnen

• Om het Klimaatakkoord van Parijs te kunnen behalen is het noodzakelijk dat Nederland de uitstoot van broeikasgassen gaat verlagen.

Hoe kan je de uitstoot verlagen?

Door duurzame energiebronnen te gebruiken. Dit zijn energiebronnen die niet vervuilend zijn en niet opraken, bijv: windenergie, zonen-energie, aardwarmte en bio-massa.

Fossielen - oude skeletten in de grond

Maar ook plantaardige resten zijn fossiel

beiden FOSSIELE BRANDSTOFFEN

Hieronder zie je zes voorbeelden van fossiele en duurzame energiebronnen. Herken jij ze? Zet ze bij het juiste rijtje

Fossiele energie

Duurzame energie

Willem Barentsz (Nederland) 

1596 Nova Zembla

Hij ontdekte Bereneiland en daarna Spitsbergen.