SW 2 thema 16 Ethiek

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 3

SW 2 thema 16 Ethiek

Waar denk je aan bij ethiek?

Ethiek: een filosofische wetenschap die zich bezighoudt met moraal (heersende normen en waarden)

Ethiek voldoet altijd aan de volgende kenmerken:

- Het onderwerp van ethiek is moraal

- Ethische kwesties gaan altijd over gedrag en handelen van mensen

- Ethische kwesties gaan over goed/fout of (on)gewenst gedrag

- Niet iedereen denkt hetzelfde over ethische kwesties

Wat zijn normen en waarden?

-Bij elk beroep horen bepaalde regels, wetten, normen en waarden waar werknemers en werkgevers zich aan moeten houden 

-Normen en waarden zijn nodig om de beroepseed in stand te houden. (b. v: een docent, een arts).
-Normen en waarden geven morele betekenis aan de beroepsuitoefening.

Welke factoren zijn van invloed op
wat je goed of fout gedrag vind?

Voorbeeld ethisch dilemma 

In hoeverre is het juist - bijvoorbeeld om het gevoel van veiligheid te bevorderen - als de overheid mensen verbiedt om te bedelen?

Stelling

Wanneer je een standpunt heb, zal deze ook niet veranderen.

Kaders voor ethische kwesties

- Wetgeving

- Protocollen en richtlijnen

- Arbeidsovereenkomst

- Beroepsethiek

Beroepsethiek

Onderscheid tussen formele en informele normen en waarden

Formele normen en waarden; vastgelegd in protocollen en regelingen

Informele normen en waarden; niet expliciet beschreven, wel aanvaard

Ethiek op drie niveaus

Microniveau - bij jezelf

Mesoniveau - bij kleinere groepen

Macroniveau - bij grotere groepen

Het kan gebeuren dat je in je stage of op je werk iets moet doen wat tegen je geweten ingaat. Zou jij gewoon doen wat je wordt opgedragen? of er toch iets van zeggen?

Ga je ermee akkoord dat eerst de gezondheidsmedewerkers en de essentiële beroepen een vaccin krijgen?

1. ja
2. nee

Vrij of veilig: Wat zou jij als zorgverlener doen of adviseren?

De dochter van mevrouw Peeters knipt al jaren haar moeders haar. Mevrouw Peeters (84) is dementerend en niet meer wilsbekwaam. Ze woont daarom sinds kort in een zorginstelling. 

Mevrouw Peeters houdt ervan als haar haren netjes geknipt zijn, altijd in hetzelfde model. Maar aan  de knipbeurt zelf heeft ze een hekel. Mevrouw Peeters is erg onrustig en kan niet makkelijk blijven zitten. "Ben je nog niet klaar?", roept ze vaak en schudt dan met haar hoofd. Daarom bindt haar dochter haar vast voor de knipbeurt; zij wil nou eenmaal niet scheef knippen of uitschieten met haar schaar.

Wat zou jij doen?

1. Ik laat de dochter  haar gang gaan. Als de bewoner zo gewend is, is er geen probleem.
2. Ik grijp in. Vastbinden is een vorm van vrijheidsbeperking en mag dus niet.
3. Ik bespreek de situatie met een collega en de dochter voordat ik iets doe.
4. Ik laat de dochter haar gang gaan. Als de bewoner voor haar eigen veiligheid wordt vastgebonden is dat niet erg.
5. Anders, namelijk..... 

Hoe maak je een afgewogen keuze?

1. Verkennen: wat is hier aan de hand? Welke handelingsopties zijn er en wie zijn in deze situatie betrokken?
   
2. Onderzoeken: wat is het ethische dilemma? Welke waarden, belangen en principes spelen hier een rol?
   
3. Afwegen: welke keuze maak jij? Wat zijn de mogelijke gevolgen en voor wie? 
   
4. Besluiten: zoek naar de balans tussen alle (morele) betrokkenen met het oog op goede zorg.
   

Teambespreking

In een wijk is een man komen wonen waarvan bekend is dat hij een gevangenisstraf en TBS achter de rug heeft vanwege ernstig kindermisbruik. Dat geeft onrust in de wijk, maar in het team sociaal maatschappelijk dienstverlening. Maatschappelijk dienstverlener Sylvia piekert er niet over om de man te helpen als hij bij haar zou aankloppen voor ondersteuning. Een paar collega`s begrijpen Sylvia, maar de meesten vinden dat je professioneel genoeg moet zijn om persoonlijke weerstand aan de kant te schuiven. De teamleider moet uiteindelijk beslissen. Ze besluit de casus aan de hand van een stappenplan met het team te bespreken.

Drie vragen die je stelt bij een situatiebeschrijving

- Wat is de aanleiding voor het dilemma?

- Wie zijn de betrokkenen en wat is hun rol? 

- Wie heeft welk dilemma?

Methodieken

1. Ethische discussie
2. Moreel beraad
3. Ethische reflectie 

7 stappen voor het voeren van een moreel beraad

Wat is de morele vraag?

Wie zijn de betrokkenen?

Wie moet er beslissen?

Welke informatie heb ik nodig?

Wat zijn de argumenten?

Wat is mijn conclusie?

Hoe voel ik mij nu?