B3

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

Neem je boek voor blz. 179 en een pen

Herhaling B1 + B2

Chromosomenpaar

Homozygoot genotype

Hetzelfde

de 2 allelen voor één erfelijke eigenschap zijn hetzelfde

Heterozygoot genotype

Verschillend

de 2 allelen voor één erfelijke eigenschap zijn verschillend

Dominant of recessief

Het allel wat bij een heterozygoot genotype tot uiting komt (in het fenotype) is dominant (overheerst)

Dominant allel = Bruin haar: hoofdletter (A)

Recessief allel = Blond haar: kleine letter (a)

Van fenotype naar genotype

Homozygoot dominant krul = AA

Homozygoot recessief steil = aa

Heterozygoot = Aa

Gebruik duidelijke letters Aa, Bb, Dd, Ff, Ee, Qq, Gg 

Intermediair fenotype

Welk genotype is homozygoot dominant?

1. aa
2. Aa
3. arAr
4. AA

Welk genotype is homozygoot recessief

1. aa
2. Aa
3. aA
4. ArAr

Welk genotype is intermediar?

1. aa
2. Aa
3. aA
4. AwAw

Welke kleur ogen heeft de persoon met chromosomenpaar 1?

1. Bruine ogen
2. Blauwe ogen
3. Combinatie van bruin en blauwe ogen

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Hoe noem je het genotype van iemand met genotype aa.

1. Homozygoot dominant
2. Homozygoot recessief
3. Heterozygoot

Het gen voor blauwe ogen is recessief, dat voor bruine ogen is dominant. Wat is de oogkleur van iemand met genotype Aa.

1. Bruin
2. Blauw
3. Groen

Het allel voor een 'wipneus' (a) is recessief ten opzichte van het allel voor 'geen wipneus' (A).

Wat kan het genotype met een wipneus?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. Alle 3 de opties kunnen

Wat is het symbool voor intermediair?

1. AA
2. Aa
3. aa
4. AwAw

Thema 3 Erfelijkheid en evolutie

B1 Genotype en fenotype

B2 Genen

B3 Kruisingen

B4 Stambomen

B5 Variatie in genotypen

B6 Evolutie

B7 Verwantschap

B8 DNA-technieken

Inleiding

Ouders geven erfelijke eigenschappen door aan hun nakomelingen. Welk genotype ze krijgen, hangt af van het toeval. Toch kun je de kans op een bepaalde eigenschap voorspellen.

10 minuten stil lezen B3

Lees de theorie op blz. 179 t/m 182

Klaar? Begin met het invullen van de samenvatting op blz. 183

Leerdoelen basisstof 3 Kruisingen

- Je kunt een kruisingsschema opstellen

- Je kunt bij een gegeven kruising genotypen en fenotypen van ouders en/of nakomelingen afleiden

Kruisen: twee ouders nakomelingen laten krijgen

P = De ouders (komt van parents)

F1 = 1e generatie nakomelingen (kinderen van de P) 

F2 = 2e generatie nakomelingen (kinderen van de F1)

denkstap

het gele mannetje heeft sowieso 2 recessieve allelen, want als er een dominant allel (voor zwarte vacht) aanwezig was in zijn genotype, dan was hij zwart geweest.

Het gele mannetje is dus homozygoot recessief.

Uit het verhaaltje halen we...

vrouwtje = homozygoot dominant = zwart

mannetje = homozygoot recessief = geel

We schrijven op:

P: AA x aa

Opschrijven

P: AA x aa

geslachtcellen moeder: A 

geslachtcellen vader: a  

Opschrijven

P: AA x aa

geslachtcellen moeder: A  

geslachtcellen vader: a 

F1: 

genotype 100% Aa

fenotype 100% zwart

te maken schema:

Opschrijven

P: AA x aa

geslachtcellen moeder: A 

geslachtcellen vader: a 

F1: 

genotype: 100% Aa

fenotype: 100% zwart

P: Aa x Aa

geslachtcellen moeder: A of a

geslachtcellen vader: A of a

--> Schema maken

F2: 

genotype = 50% Aa, 25% AA, 25% aa

fenotype = 75% zwart, 25% geel

OF opschrijven als verhouding

Aa, AA en aa in een verhouding van 2:1:1

zwart en geel in een verhouding van 3:1

te maken schema:

Kansen en verhoudingen noteren

Kansen

genotype = 50%, Aa 25% AA, 25% aa

fenotypen = 75% zwart, 25% blond

Verhouding

Aa, AA en aa in verhouding 2:1:1 

zwart en blond in verhouding 3:1

Uitspreken als: "2 staat tot 1 staat tot 1"

Uitspreken als: "3 staat tot 1"

Opschrijven

P: AA x aa

geslachtcellen moeder: A 

geslachtcellen vader: a 

F1: 

genotype: 100% Aa

fenotype: 100% zwart

P: Aa x Aa

geslachtcellen moeder: A of a

geslachtcellen vader: A of a

--> Schema maken

F2: 

genotype = 50% Aa, 25% AA, 25% aa

fenotype = 75% zwart, 25% geel

OF opschrijven als verhouding

Aa, AA en aa in een verhouding van 2:1:1

zwart en geel in een verhouding van 3:1

te maken schema:

Wat is de juiste verhouding bij -->
AA = 25%, Aa = 50%, aa = 25%

1. 2 : 4: 2
2. 1 : 2 : 2
3. 1 : 3 : 1
4. 1 : 2 : 1

Kijkend naar dit kruisingsschema, wat is dan de kans op homozygoot dominant?

1. 0%
2. 25%
3. 50%
4. 100%

Oefenen

Maken opdr. 1 t/m 3 in je boek blz. 182 (we gaan over 10 minuten nakijken)

Daarna 4 t/m 10 online (3.3 Kruisingen)

Eerste 5 minuten stil

Daarna mag je op fluisterniveau overleggen

Klaar met de huiswerkopdrachten? Maak de test jezelf van 3.3

Neem je boek voor en een pen!

Oefenen kruisingsopdracht

- Maak opdracht 1 (voorste blad): er wordt stil gewerkt, zonder overleg

Je mag je boek erbij gebruiken (blz. 179 - 182) Steek je hand op voor hulp

- Om 10:35 gaan we de opdrachten nakijken en verbeteren

Klaar? Start met het huiswerk voor vrijdag: 

Opdr. 1 t/m 5 van 3.3 Kruisingen

Kruisingsopdrachten boekje

- Opdracht 1 klassikaal nakijken en verbeteren

- Daarna de rest van de opdrachten zelfstandig maken