Bloed en geneesmiddelen

• anatomie en geneesmiddelen
• MBO
• Studiejaar 3

Herhaling lessen

In deze les ga je kennis opfrissen.

Hc hart en bloedvaten

Hc bloed

HCG en schema geneesmiddelenkennis H6 (bloed)

Vanuit welke ruimte in het hart stroomt zuurstofarm bloed de longslagader in?

1. Vanuit de rechter boezem
2. vanuit de linkerboezem
3. Vanuit de rechterkamer
4. vanuit de linkerkamer

In welk deel van het hart komt de longader het hart binnen?

1. in de rechterboezem
2. In de linkerboezem
3. in de rechterkamer
4. in de linkerkamer

Vene

Arterie

Dunne wand

Afvalstoffen

Dikke elastische wand

Kleppen

Zuurstofarm bloed

Geen kleppen

Zuurstofrijk bloed

Welke slagader bevat zuurstofrijk bloed?

1. de longslagader
2. de onderste holle ader
3. de grote lichaamsslagader (aorta)
4. de bovenste holle ader

bloedcellen

erytrocyten = rode bloedcellen => zuurstoftransport

leukocyten = witte bloedcellen => afweer

trombocyten = bloedplaatjes => bloedstelping/bloedstolling

Welke bloedcellen zijn betrokken bij de bloedstolling?

Doel van bloedstolling

Verdedigingsmechanisme van het lichaam:

1 voorkomt bloedverlies

2 verhindert het binnendringen van micro-organismen bij beschadigingen van huid en slijmvliezen.

vitamine K

Vitamine K wordt door bacteriën in onze darm gevormd.

Vitamine K helpt bij het aanmaken van protrombine.

Vitamine K is dus nodig bij het stollen van het bloed.

trombose

Bij trombose is er sprake van bloedstolling binnen het hart-/vaatstelsel.

veneuze trombose: stolsel in een ader (bijv. longembolie)

arteriële trombose: stolsel in een slagader (bijv. hartinfarct)

Geneesmiddelen bij bloedstolling

Geneesmiddelgroepen die de bloedstolling kunnen verminderen:

1. trombocytenaggregatieremmers of plaatjesremmers
2. vitamine K-antagonisten
3. direct werkende anticoagulantia
4. heparines

Plaatjesremmers (trombocytenaggregatieremmers): verschillende functies/doelen

1. remmen bloedplaatjesaggregatie en zorgen voor vasoconstrictie (acetylsalicylzuur en carbasalaatcalcium)
2. remmen bloedplaatjesaggregatie (clopidogrel, prasugrel, ticagrelor)
3. remmen bloedplaatjesadhesie, bloedplaatjesaggregatie en zorgen voor vasoconstrictie (dipyridamol) 
   

Vaak profylactisch gebruik NA een hartinfarct of herseninfarct (CVA of TIA)

Welk geneesmiddel behoort NIET tot de plaatjesremmers of trombocytenaggregatieremmers?

1. acenocoumarol
2. acetylsalicylzuur
3. carbasalaatcalcium
4. clopidogrel

Wat is trombocytenaggregatie of bloedplaatjesaggregatie?

1. het hechten van de bloedplaatjes aan de vaatwand
2. de vorming van fibrinedraden
3. verwijden van de bloedvaten
4. vorming van vitamine K

Wat is vasoconstrictie?

1. het construeren van netwerkdraden
2. het dunner maken van het bloed
3. het verwijden van de bloedvaten
4. Het vernauwen van de bloedvaten (samentrekken)

Wat is het doel van vitamine K-antagonisten?

1. het verwijden van bloedvaten
2. het versnellen van de bloedstolling
3. het vernauwen van bloedvaten
4. ervoor zorgen dat het bloed minder snel stolt

Vitamine K-antagonisten of coumarinen

antagonisten: hebben een tegengestelde werking

Doel: Ze zorgen ervoor dat het bloed MINDER SNEL STOLT.

Toedienen: oraal 

Gebruik van deze middelen wordt begeleid en gecoördineerd door de trombosedienst. 

Vaak profylactisch gebruik .

Voorbeelden: acenocoumarol (kortwerkend) en fenprocoumon (werkt enkele dagen).

Interacties bij Vit.-K-antagonisten

Alleen de pijnstiller Paracetamol mag gebruikt worden bij gelijktijdig gebruik van Vitamine K-antagonisten.

NSAID's versterken de werking van de vitamine K-antagonisten. 

NSAID's + vitamine K-antagonisten zorgen voor overdosering en dus wordt de bloedstollingstijd dan verlengd (risico op inwendige bloedingen).

Welke pijnstiller verlengt de stollingstijd NIET extra bij gebruik van vitamine K-antagonisten

1. ibubrofen
2. diclofenac
3. paracetamol
4. naproxen

Direct werkende anticoagulantia

Toedienen: enteraal en parenteraal (buiten de darm om).

Doel: remmen van een van de stollingsfactoren.

Doac: Direct werkende Orale Anticoagulantia (oraal, enteraal).

Veel gebruikte DOAC's: dabigatran, rivaroxaban, apixaban (oraal, enteraal).

Na operatie en dan soms ook nog thuis injecties zetten: nadroparine en dalteparine

Welk geneesmiddelen uit de groep Direct werkende anticoagulantia worden per injectie toegediend?

1. dabigatran
2. nadroparine
3. rivaroxaban
4. apixaban

Trombolytica

Doel: oplossen van reeds gevormde bloedstolsels en bloedproppen.

Toediening: in ziekenhuis parenteraal.

Voorbeeld: bij een hartinfarct of acute beroerte

Geneesmiddel: alteplase.

Opdracht: Klik op onderstaande link (of kopieer) en lees de informatie over veilige naaldsystemen 

https://www.nhg.org/sites/default/files/content/nhg_org/uploads/achtergrondinformatie_veilige_naaldsystemen_2018.pdf

Er zijn 3 systemen van beveiligings- en beschermingsmechanismen bij injectienaalden (nhg.org, 2018)

Hoe heet het systeem waarbij de naald na het prikken automatisch terugschiet in de spuit?

Opdracht injecteren

Bestudeer/leer de volgende protocollen uit jullie MTH-protocollenboek:

1.  klaarmaken van een injectie

2. subcutaan injecteren (s.c.)

3. intramusculair injecteren (i.m.)

4. intracutaan injecteren (i.c.)

Wat vond je van deze les?