1HM1 Hoofdstuk 3 en 4 lesstof voor toetsweek

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Leerdoelen

• waardoor in Griekenland zelfstandige stadstaten ontstonden
• hoe de Grieken zich verspreidden over een groter gebied
• hoe de verschillende stadstaten werden bestuurd
• wie de belangrijkste goden waren bij de Grieken
• hoe Griekse wetenschappers gingen denken en onderzoeken 

Leerdoelen

• Hoe kon Rome uitgroeien van stadstaat tot wereldrijk?
• Welke verschillende bestuursvormen Rome heeft gehad
• hoe Rome een wereldrijk werd en hoe die werd bestuurd
• hoe het Romeinse keizerrijk is ontstaan
• hoe de samenleving van het Romeinse rijk eruit zag, met alle verschillen tussen de status van mensen
• hoe de Romeinen omgingen met andere culturen en geloven
• hoe het christendom is ontstaan
• hoe de Romeinen omgingen met de Germanen

Griekse wereld

Door het landschap in Griekenland ontstonden er meerdere kleinere stadstaten

Griekse landschap

Griekenland heeft veel bergen, en rotsachtig landschap op het vaste land

en veel kleine eilanden in de zee

Daardoor is het lastig om 1 groot rijk te maken van Griekenland

Griekse kolonisatie

Op een gegeven moment werden sommige steden te groot en was er niet genoeg eten

Mensen gingen vanuit hun woonplaats naar andere gebieden om daar een stad te stichten

Dat zijn kolonies

Grieks bestuur

Er zijn meerdere manieren om een stadstaat te besturen

1. monarchie
2. democratie
3. tirannie
4. aristocratie 

Monarchie

monos = één 

archos = macht

1 persoon aan de macht

opvolger is (vaak) oudste zoon

Aristocratie

Aristoi = de besten

kratos = macht

de besten aan de macht

Vaak de rijkste mensen aan de macht van de belangrijkste families

Tirannie

Tyrannos = alleenheerser

iemand die alleen aan de macht is en aan de macht is gekomen door geweld (staatsgreep)

Tegenwoordig betekent tiran dat je een slechte en wrede heerser bent, maar bij de Grieken hoefde dat niet

Democratie

Demos = volk

Kratos = macht

Het volk aan de macht

Het volk beslist wat er gebeurt en mogen stemmen op alle wetten, meerderheid beslist

Griekse goden

Grieken waren Polytheïstisch

Poly = veel en Theos = goden

Dus ze geloofden in meerdere goden

elke god had een eigen onderdeel waar ze belangrijk voor waren

Zeus = oppergod en god van de donder

Aphrodite = godin van de liefde

Griekse goden

De Griekse goden waren menselijk, in de mythes konden goden jaloers worden, verliefd worden en zelfs meevechten tijdens oorlogen...

Ook hoe ze werden afgebeeld is menselijk, maar dan mensen op het mooist

Griekse mythes

De Griekse mythes waren er om natuurverschijnselen te verklaren, zoals de wind en regen. Ook waren er verhalen over het ontstaan van eilanden en rivieren enzovoort.

Griekse wetenschap

Sommige mensen namen geen genoegen met de mythes en gingen zelf op onderzoek uit

deze mensen noemen wij nu filosofen

filosoof = liefhebber van wijsheid

Onderzoeken

Door logisch nadenken en nauwkeurig onderzoek tot de waarheid komen, dat was het doel van de filosofen

Veel van hun onderzoek is duizenden jaren lang normaal geweest

Hippocrates

Ziektes hadden geen goddelijke, maar een biologische oorzaak

Herodotus

Eerste echte geschiedenisschrijver

Feiten bepalen door bronnen te doorzoeken

Socrates

Filosofie is een zoektocht naar de waarheid

Helaas voor hem leidde ieder antwoord tot nieuwe vragen

en maakte hij mensen gek met zijn vragen...

Rome en het Romeinse rijk

Rome

Hoe kon Rome uitgroeien van stadstaat tot wereldrijk?

Bestuur van Rome

Koninkrijk Rome (750 v.Chr. - 509 v.Chr.)

Republiek Rome (509 v.Chr. - 27 v.Chr. )

Keizerrijk Rome (27 v.Chr. - 476 n.Chr.)

Republiek Rome

Aristocratie = de besten aan de macht

De mensen uit de rijke en belangrijkste families werden gekozen in de senaat. Deze senaat bepaalde de regels.

Koninkrijk Rome

Monarchie = één man aan de macht, opvolger is familie

Laatste koning verjaagd uit de stad door de rijke en belangrijke mensen in de stad omdat hij arrogant zou zijn en teveel macht had

Keizerrijk Rome

Tirannie = 1 man aan de macht door geweld

Door een burgeroorlog komt Augustus aan de macht, hij is de eerste keizer

Veroveringen

In de tijd van de Republiek Rome werd er begonnen met het veroveren van nieuwe gebieden

Romeins leger

Het Romeinse leger was zeer sterk, goed georganiseerd en bewapend

Soldaten toonden graag hun moed en het was een eer om op het slagveld te sterven

Bestuur van het wereldrijk

In Rome zaten de machthebbers, maar ook in de 'provincies' zaten machthebbers

De gouverneurs

Dat waren bazen van de provincies

Romeinse samenleving

Er waren grote verschillen tussen de mensen in Rome

Kleine bovenlaag was heel rijk

Meeste mensen arm en levend in slechte omstandigheden

Multicultureel Rome

In de stad Rome leefden mensen met alle soorten afkomsten. Van overal in het Romeinse rijk kwamen mensen samen in de hoofdstad

Multicultureel Rome

Niet alleen de afkomst van de mensen was anders, ook de goden waren anders... Dat was in Rome niet erg, de Romeinen waren erg tolerant. 

Sommige buitenlandse goden werden zelfs voor de echte Romeinen belangrijk

Multicultureel Rome

De Romeinen vonden het geloven in andere goden goed, als jij de keizer en de belangrijkste Romeinse goden maar vereerde

Jupiter, Mercurius, Mars, Saturnus, Venus, Uranus, Neptunus

Ontstaan christendom

Jezus Christus was een geboren Jood. Volgens de christenen was hij de zoon van god.

Hij predikte een geloof waarin het helpen van de armen belangrijk was en er een paradijs kwam na het leven

Romanisering

De gebieden die door Rome zijn veroverd veranderden snel. Die gebieden wilden al snel alles doen wat de Romeinen ook deden.

De achtergrond is een kamp bij de Rijn, de buitengrens van het Romeinse rijk dus

Germaanse soldaat

Broek, schild, geen shirt

Romeinse soldaat

In volledige uitrusting

Rok, harnas, speer, rechthoekig schild

Romeinse villa

Germaanse hutten

ingang van de Romeinse legerbasis die langs de grens werden gebouwd om die grens te beschermen

Limes (grenspaal)
Limes = Grens

Hier stond op welke kant verschillende steden waren

slaaf van de handelaar

Hij is bezig met luxe goederen voor de rijken

Handelaar met spullen vanuit het hele Romeinse rijk

Rijkere Germanen. 

Oma = meer gekleed in Germaanse kleding

Moeder = gekleed in Romeinse kledij

Dochter = Nog meer Romeins dan haar moeder

handelaar met ossenwagen

spullen verkocht bij het legerkamp en nu weer onderweg

Romeinse cavalerist (bereden soldaat)

uitgestalde luxe goederen

Begrippen

kolonie

militair

nijverheid

stadstaat

altaar

barbaar

mythe

legende

Begrippen

bestuursvorm

burger

heerschappij

onafhankelijk

politiek

rechtspraak

Begrippen

burgeroorlog 

gouverneur

imperialisme

wereldrijk

proletariaat

elite

Grieks-Romeinse cultuur

Romanisering

Begrippen

Multiculturele samenleving

tolerantie

staatsgodsdienst

bekeren

bondgenootschap

limes

expansie

volksverhuizing