20190523 fictie (perspectief)

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Fictie

Laat je mobiel en iPad in de tas

Doel

Je kent en herkent de verschillende vertelperspectieven;

Je kunt een vertelperspectief toepassen in een verhaal.

Programma

Uitleg over verschillende perspectieven;

Creatieve schrijfopdracht.

perspectief

de verteller van het verhaal

de verteller is geen personage

auctoriale verteller

vaak de alwetende verteller

merkbaar aanwezig

personale verteller

hij-/zij-verteller

niet merkbaar aanwezig

richt zich op belangrijkste personage

uitvoerige beschrijving

de verteller is een personage

vertellend-ik

vaak achteraf vertellend

niet alwetend, wel commentaar en betrouwbare flashbacks

belevend-ik

Je beleeft het verhaal met alle gevoelens en gedachten

Gerard Reve – De avonden 

Het was nog donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte.

Franz Kafka – De gedaanteverwisseling 

Toen Gregor Samsa op een ochtend ontwaakte uit onrustige dromen, ontdekte hij dat hij in bed was veranderd in een reusachtig eng beest. Hij lag op zijn pantserachtig harde rug en wanneer hij zijn kop een beetje optilde, zag hij zijn gewelfde, bruine, uit boogvormige stijve delen samengestelde buik, met daar bovenop de deken, die op het punt stond er helemaal af te glijden en nog net wist te blijven liggen. Voor zijn ogen wiebelden zijn vele, vergeleken met zijn verdere omvang jammerlijk dunne pootjes hulpeloos heen en weer. 

‘Wat is er met me gebeurd?’ dacht hij. Het was geen droom.

Kees van Beijnum – De oesters van Nam Kee 

Ik kon me niet meer bewegen toen ik Thera voor het eerst zag. En daar is niets aan overdreven. Ik begon niet te zweten of te stotteren, nee, ik verstijfde. Dat was alles. Ik stond met twee rode, knipperende horentjes op mijn hoofd dicht bij de brug over de gracht en was nog niet in staat mijn pink te bewegen. 

Thera Bouman. 

Daar komt ze aan. Op haar zwarte suède laarsjes. 

Haar wenkbrauwen en wimpers niet kinderachtig aangezet met mascara, haar lippen glanzend van de lippenstift. Met haar handen in de zakken van haar GAP-trainingsjack komt ze recht op me af.

Wat zie jij?

verteller vs. waarnemer

Wat zie jij?

Een verteller is niet altijd te vertrouwen. Een ik-vertelller kan zaken wel eens minder goed onthouden, of mooier voorstellen dan ze geweest zijn.

Waarom gebruikt een schrijver een bepaald perspectief? Is het om de lezer in verwarring te brengen, om de emoties beter voelbaar te maken, om spanning te creëren? Dat moet je je altijd afvragen. Dus niet alleen: welk perspectief, maar ook: waarom juist dit perspectief?

0

Fragment "I am not drunk"

Fragment "Swimming"

Fragment "Shark attack"

Fragment "Can't get out of my clothes"

creatief schrijven

kort verhaal aan de hand van Jaws

Bewuste keuzes maken

volg de volgende 2 stappen

Stap 1: kies het perspectief

1. Beschrijf de scene vanuit het oogpunt van de dronken jongen

2. Beschrijf de scene vanuit het oogpunt van Chrissie

3. Beschrijf de scene vanuit het oogpunt van de haai

* Beschrijf de scene vanuit het oogpunt van de alwetende verteller

* Beschrijf de scene vanuit de ik-verteller (belevend of vertellend)

Stap 2: Klein beetje hulp nodig?

• Jij bent de "ik" (Chrissie? Jongen? Haai?)
• Bekijk de ruimte om je heen. Wat zie je? Noteer zoveel mogelijk!
• Observeer het andere personage in de ruimte (Chrissie of de jongen) en vertel over het uiterlijk, gedrag, etc.
  
• Beschrijf wat er gebeurt. Let op: blijf bij het gekozen perspectief.
• Wat denkt hij/zij in de verschillende fragmenten?

creatief schrijven

kort verhaal aan de hand van Jaws

Tussen 90 en 200 woorden

Bewuste keuzes maken