Samengestelde zinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Herhalen grammatica zinsdelen

Je krijgt een korte herhalingsopdracht over zinsdelen. 

Zo kun je even je kennis weer opfrissen (en eventueel bijspijkeren)

Wat zoek je als eerste op in een zin?

1. onderwerp
2. persoonsvorm
3. lijdend voorwerp
4. zinsdelen

Verdeel de zin in zinsdelen. Hoeveel zinsdelen heeft deze zin?
Renzo schrijft graag elke dag een gedicht voor Nina.

1. 3
2. 5
3. 4
4. 6

Wat is het onderwerp in deze zin?
Het bekende Nederlandse televisieprogramma van John de Mol bestaat al meer dan vijf jaar.

1. meer dan vijf jaar
2. Het bekende Nederlandse televisieprogramma
3. Het bekende Nederlandse televisieprogramma van John
4. Het bekende Nederlandse televisieprogramma van John de Mol

Wie heeft mijn scooter gerepareerd?
mijn scooter =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Opa geeft zijn laatste gebakje weg.
opa =

1. onderwerp
2. lijdend voorwerp
3. meewerkend voorwerp
4. werkwoordelijk gezegde

Gisteren heeft de directeur een lezing gehouden.
gisteren =

1. onderwerp
2. meewerkend voorwerp
3. lijdend voorwerp
4. bijwoordelijke bepaling

Weet je het weer?

We gaan nu verder met hoofd- en bijzinnen.

Hoofdzin

• PV staat na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin
• Er kunnen geen woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je (meestal) los opschrijven

Bijzin

• PV staat niet na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin, maar vaak achteraan
  
• Er kunnen wél woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je niet los opschrijven
• Is een onderdeel van de hoofdzin
  

Nevenschikkend 

2 (of meer) hoofdzinnen

--> voegwoorden: 

en, maar, of, dan (wel), dus en want

Onderschikkend

hoofdzin + bijzin

--> voegwoorden: 

wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of…

Voorbeeld 1

Hij weet al lang dat hij goed kan tekenen.

1e deel: Hij weet al lang (hoofdzin)
2e deel: (dat) hij goed kan tekenen (bijzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 PV's) en onderschikkend (want onderschikkend voegwoord 'dat' + bijzin)

Voorbeeld 2

De verdachte was aangehouden en hij moest lange tijd in de cel doorbrengen.

1e deel: De verdachte was aangehouden (hoofdzin)

2e deel: (en) hij moest lange tijd in de cel doorbrengen (hoofdzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 PV's) en nevenschikkend (want nevenschikkend voegwoord 'en' + 2 hoofdzinnen)

Nevenschikking of onderschikking?

Omdat de zomervakantie nadert, zoekt een Brits supermarktbedrijf tijdelijke werknemers.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Het bedrijf biedt zijn klanten een bijzondere service, want die mogen hun kerstverlichting van vorig jaar terugbrengen.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Stel je eens voor dat je de hele dag bundels kerstverlichting moet ontwarren!

1. Nevenschikking
2. Onderschikking