Samengestelde zinnen + samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Samengestelde zinnen

Lesdoelen

• Je kunt onderschikkende en nevenschikkende voegwoorden herkennen
• Je kunt een onderscheid maken tussen hoofd- en bijzinnen
• Je kunt zinnen correct begrenzen: hoofd- en bijzinnen maken, leestekens gebruiken
• Je kunt een correcte en een foutieve samentrekking herkennen 

Weet je nog?

Zijn de voegwoorden nevenschikkend of onderschikkend?

nevenschikkende voegwoorden

onderschikkende voegwoorden

en

terwijl

maar

doordat

dus

als

toen

want

hoewel

omdat

Nevenschikking of onderschikking?

Omdat Pasen nadert, zoekt een Brits supermarktbedrijf tijdelijke werknemers.

1. nevenschikking
2. onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Het bedrijf biedt zijn klanten een bijzondere service, want zij mogen hun kerstverlichting van vorig jaar terugbrengen.

1. nevenschikking
2. onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Stel je eens voor dat je de hele dag bundels kerstverlichting moet ontwarren!

1. nevenschikking
2. onderschikking

Hoofdzin

• PV staat na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin
• Er kunnen geen woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je (meestal) los opschrijven

Bijzin

• PV staat niet na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin, maar vaak achteraan
  
• Er kunnen wél woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je niet los opschrijven
• Is een onderdeel van de hoofdzin
  

Voorbeeld 1

Hij weet al lang dat hij goed kan tekenen.

1e deel: Hij weet al lang (hoofdzin)
2e deel: (dat) hij goed kan tekenen (bijzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 pv's) en onderschikkend (want onderschikkend voegwoord 'dat' + bijzin)

Voorbeeld 2

De verdachte was aangehouden en hij moest lange tijd in de cel doorbrengen.

1e deel: De verdachte was aangehouden (hoofdzin)

2e deel: (en) hij moest lange tijd in de cel doorbrengen (hoofdzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 pv's) en nevenschikkend (want nevenschikkend voegwoord 'en' + 2 hoofdzinnen)

Enkele aanbevelingen

• Hoofdzinnen kunnen gescheiden worden door een punt, bijzinnen niet. 
• Bijzinnen kunnen niet op zichzelf staan.
• Als je meerdere hoofdzinnen achter elkaar zet, start dan ook een nieuwe zin: hoofdletter en punt. 
• Gebruik leestekens. 

Ik stuur je deze brief omdat we in het Achterhuis zelf niet veel contact hadden, eigenlijk had niemand veel contact met elkaar, ik wou mijn gedachten en gevoelens uiten over je gedrag naar de mensen in het Achterhuis.

Ik weet niet of je deze brief ooit zult gaan lezen of dat ik er toch voor kies om hem niet aan jou te geven, maar ook al lees je hem niet wil ik toch het idee hebben gehad dat ik de brief tenminste heb geschreven.

Als ik jou en je vader wel eens samen zie dan voel ik me verdrietig want ik zou willen dat je net zoveel van mij houdt als je van je vader houdt.

Mooier: 

Als ik jou en je vader wel eens samen zie, dan voel ik me verdrietig. Ik zou namelijk (=signaalwoord) willen, dat je net zoveel van mij houdt als van je vader (=samentrekking).

Samentrekking

Woorden uit een zin weglaten mag, als: 

- Ze dezelfde betekenis hebben

- Ze dezelfde grammaticale functie hebben

- Ze hetzelfde getal (enkelvoud/meervoud) hebben

Is de volgende zin een samentrekking?
'Marc zit op voetbal en Faisal ook.'

1. ja
2. nee

In de toetsweek worden er lange en korte toetsen afgenomen.
goed of fout?

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Sinterklaas had acht bier en een mijter op.
goed of fout?

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

De docent leidde het nieuwe onderwerp in en de leerlingen om de tuin.

goed of fout?

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Ik moet en zal slagen dit jaar, want ik wil echt niet blijven zitten in klas 3.
goed of fout?

Extra info

Het gaat in deze zin om de samentrekking van 'Ik moet en zal'.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Jouw idee in de ideeënbus vond de jury het origineelste en zal spoedig gerealiseerd worden.

goed of fout?

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

De Eerste Kamer heeft gisteren vergaderd en de nieuwe wet aangenomen.

goed of fout?

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

De Eerste Kamer heeft de nieuwe wet aangenomen en geldt vanaf 1 januari.
goed of fout?

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Hij werd niet goed en werd naar huis gebracht.

1. goede samentrekking
2. foutieve samentrekking

Is de samentrekking juist of onjuist?

Alice maakte de bedden op en daarna het ontbijt klaar.

1. juist
2. onjuist

Zijn broek kostte tachtig euro, maar vind ik niet mooi.
Waarom foutieve samentrekking?

1. verschil in grammaticale functie
2. verschil in getal
3. verschil in betekenis

Is de samentrekking juist of onjuist?

Het huiswerk was niet moeilijk en heb ik onder de les al afgemaakt.

1. juist
2. onjuist

Verbeter de onderstaande foutieve samentrekking:
In onze straat wordt een verkeersdrempel aangelegd en huizen gebouwd.

Maak van deze zin een samentrekking:

Ik eet een appel en ik eet een banaan.

Verbeter de onderstaande foutieve samentrekking:
Het lukte haar niet de beste te blijven en begon nerveus te worden.

Maak van deze zin een samentrekking:

De ouders van Bilal zijn aardige mensen en zijn behulpzame mensen.

Verbeter deze foutieve samentrekking:
Dat boek vond ik niet te duur en leek mij heel spannend.

Trix is moe en ziek gemeld door haar moeder.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie (pv, ow, lv)
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal (mv, ev)

Liesbeth is keeper en veel te vinden op het trainingsveld.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

Wij bieden u een baan aan en hopen u volgende week te zien.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Veel sporters vonden het benauwd in de sporthal en wilden enkele deuren openzetten.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

De bouwvakker draait de panelen om en de moeren aan.
























De juf wordt toegezongen door alle leerlingen en de lokalen versierd.

1. de samentrekking is goed
2. het is niet dezelfde functie
3. het is niet dezelfde betekenis
4. het is niet hetzelfde getal

Lesdoelen

• Je kunt onderschikkende en nevenschikkende voegwoorden herkennen
• Je kunt een onderscheid maken tussen hoofd- en bijzinnen
• Je kunt zinnen correct begrenzen: hoofd- en bijzinnen maken, leestekens gebruiken
• Je kunt een correcte en een foutieve samentrekking herkennen 
• Je kunt een foutieve samentrekking verbeteren 

Check de lesdoelen! Hoe sta je ervoor?

😒🙁😐🙂😃