3.4 Aan elkaar of los

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Nederlands 

Tussenletters

Hoe zit dat eigenlijk?

Wat gaan we vandaag doen?

- Kort interactief herhalen theorie §4.1 + §4.2 (12 open vragen)

- Grammatica §4.3 Los of aan elkaar?

- Moeilijke woordenlijst (instructie: ontwikkeldossier)

-  Grammatica §4.2 Tussenletters

Resultaten Lezen hfdst.2

Vrijgegeven in NuNederlands

Toetsresultaat (algemeen, 3F): circa 33% voldoende

Ontwikkeling leesvaardigheid: gem. +8% t.o.v. begin periode 1*

Herhaalde tip: investeer in jezelf en blijf/ga weer vrij lezen!
                               (versterkt o.a. leesvaardigheid als schrijven)

Extra digitaal spreekuur*

• maandag 12.30 - 14.00 uur
  
• dinsdag 12.30 - 14.00 uur
  

Met inschrijving mogelijkheid voor individueel beantwoorden van vragen over behandelde lesstof, stukje extra begeleiding, vragen over inschrijven examens, etc.

Stuur me een chatbericht met jouw vraag; dan plan ik het in.

BeterSpellen: wat is de juiste spelling?

1. simpatie
2. simpathie
3. sympatie
4. sympathie

BeterSpellen: wat is de juiste spelling?

1. cleptomaan
2. cleptomaam
3. kleptomaan
4. kleptomaam

Wat betekent 'kleptomaan'?

1. Iemand met een ziekelijke neiging tot stelen
2. Iemand die steeds lang blijft praten
3. Iemand die verslaafd is om spullen te kopen

Toepassing spellingsregels: hoe schrijf je het meervoud van kleptomaan?

Herhalen / controle lesstof

week 2 en 3

Hoe schrijf je het meervoud van collega?

Wat is het meervoud van cursus?

Hoe schrijf je het meervoud van baby?

Hoe spel je monnik in meervoud?

Hoe spel je fotograaf in meervoud?

Wat is het meervoud van medium?
(zie plaatje)

Hoe schrijf je het meervoud van politicus?

Spelling: wat zijn deze dingen op het dak?
(in meervoud)

Spelling: wat voor gerecht is?

Spelling: het verschil in hoogte noem je ...

Samengestelde woorden: de verklaring van een werkgever ...

Wat is de juiste spelling?

1. paddenstoel
2. paddestoel

Uitzonderingen in onze taal

Volgens de huidige officiële spelling is paddenstoel juist.

Echter, wie vindt dat paddenstoel te veel de gedachte oproept aan een letterlijke stoel voor een pad, en niet aan een zwam, kan het woord gerust zonder tussen-n schrijven. In dat geval wordt paddestoel als een min of meer 'ouderwetse samenstelling' behandeld. Dit gebeurt vaker bij woorden waarvan de betekenis niet letterlijk is, bijvoorbeeld nachtegaal, bakkebaard, etc.

Conclusies (1 van 3)

• De meeste zelfstandig naamwoorden krijgen in het meervoud -en of -s
• Latijnse woorden eindigend op -icus wordt in meervoud -ici, -ium wordt -ia
• Nederlandse zelfstandig naamwoorden eindigend op een -a, -i, -o, -u en -y krijgen in meervoud 's, -e krijgt -s. 

Conclusies (2 van 3)

Samengestelde woorden

• Schrijf -en- in een samenstelling als het linkerwoord een zelfstandig naamwoord is met alleen een meervoud op -en: tomaat + soep = tomatensoep.
  

• Als het linkerwoord al eindigt op -en, gebruik je geen extra -en-: havengebied, keukentafel.

Conclusies (3 van 3)

 Uitzonderingen bij samengestelde woorden:

1. het linkerwoord heeft een meervoud op -en én -s 
2. het linkerwoord heeft geen meervoud (rijst, lof, raad, tarwe)
   
3. van het linkerwoord is er maar één (zoals de zon)
4. het linkerwoord versterkt het rechterwoord (superleuk)
   
5. in ouderwetse samenstellingen (bakkebaard, bolleboos, etc)

Aan elkaar of los?

Grammatica §4.3

Aan elkaar of los?

In het Nederlands schrijf je de volgende woorden aan elkaar:

1. samenstellingen (ook al wordt het nieuwe woord erg lang)
2. getallen tot en met het woord duizend
3. woorden met er-, hier-, daar- en waar- plus een voorzetsel

samenstellingen

Twee woorden die samen één woord vormen:

garage + houder / = garagehouder

gemeente + gids / gids van de gemeente = gemeentegids

En ook:

ziektekostenverzekeringspolis

arbeidsovereenkomst

(ook al wordt het nieuwe woord erg lang): garagehouder, arbeidsovereenkomst, vermogensaanwasdeling, .

woorden met er-, hier-, daar- en waar- plus een voorzetsel: erop, hierin, daarmee, waarvan.

getallen tot en met het woord duizend. De woorden duizend, miljoen en miljard schrijf je dus los: 750 = zevenhonderdvijftig; 3.510 = drieduizend vijfhonderdtien.

getallen t/m. het woord duizend

     23: drieëntwintig

   150: honderdvijftig

  672: zeshonderdtweeënzeventig

3510: drieduizend vijfhonderdtien

224.512: tweehonderdvierentwintigduizend vijfhonderdtwaalf

aan elkaar of los?

woorden met er-, hier-, daar- en waar- plus een voorzetsel

• erop, hierin, daarmee, waarvan

Welk woord is juist gespeld?

1. topsportcarrière
2. topsport carrière
3. top sport carrière

Hoe schrijf je dit getal goed: 12.413?

1. twaalf duizend vierhonderd dertien
2. twaalf duizend vierhonderddertien
3. twaalfduizend vierhonderddertien
4. twaalfduizendvierhonderddertien

Koppelteken

Dit is het leesteken dat onderdelen van samenstellingen of samenkoppelingen met elkaar verbindt. Je gebruikt dit bij:

• een deel van een samenstelling bestaat uit een naam, letters, cijfers of tekens:
  mbo-opleiding, tv-gids, dvd-hoesje, A4-formaat, het @-teken
  het kabinet-Rutte, een 3-jarige opleiding

Gebruik koppelteken

een samenstelling bestaat uit:

• twee gelijkwaardige delen:
  zwart-wit, directeur-eigenaar.
  
• meer dan twee woorden, waarbij de eerste twee delen gelijkwaardig zijn:
  prijs-kwaliteitverhouding, woon-werkverkeer.

Gebruik koppelteken

• het woord een samengestelde aardrijkskundige naam of afleiding is:
  Centraal-Europa, Noord-Hollandse, Zuid-Amerikaanse

• ze een vaste combinatie zijn:
  kant-en-klaarmaaltijden, kat-en-muisspel, nek-aan-nekrace

Gebruik koppelteken

• Als het eerste deel begint met de voorvoegsels
  niet-, non-, bijna-, oud-, ex-, aspirant-, adjunct-, substituut-, chef-, kandidaat-, interim-, stagiair-, leerling-, assistent-, collega- of meester-, Sint- 

• Sint-Nicolaas, oud-burgemeester, niet-rokers, leerling-verpleger, ex-man.

1. zin A
2. zin B

1. zin A
2. zin B
3. zin C

Weektaak

1. Grammatica §4.3 Aan elkaar of los: maken weekopgaven
   
2. BeterSpellen 3F (niveau 4) of BeterSpellen 2F (niveau 3): 
   maak de opgaven vanaf 1 februari t/m vandaag
3. Bijwerken van jouw eigen moeilijke woordenlijst
   

• Grammatica §4.1 en §4.2 af (= eerder huiswerk)

Weektaak

1. Grammatica §4.3 Aan elkaar of los: maken weekopgaven
   
2. BeterSpellen 3F (niveau 4) of BeterSpellen 2F (niveau 3): 
   maak de opgaven vanaf 1 februari t/m vandaag
3. Bijwerken van jouw eigen moeilijke woordenlijst
   

• Grammatica §4.1 en §4.2 af (= eerder huiswerk)

Eigen moeilijke woordenlijst

• 30 moeilijke woorden of begrippen termen met daarachter hun betekenis (6 weken 5 woorden; meer mag, minder niet)

Doel: actief vergroten eigen woordenschat

Schrijf jouw 2 belangrijkste dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen.

Weektaak

1. Grammatica §4.3 Aan elkaar of los: maken weekopgaven
   
2. Beter Spellen 3F (niveau 4) of Beter Spellen 2F (niveau 3): 
   maak de opgaven vanaf 1 februari t/m vandaag
3. Bijwerken van jouw eigen moeilijke woordenlijst
   

• Grammatica §4.1 en §4.2 af (= eerder huiswerk)