Par. 5.3 Hoofd- en bijzaken

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Lesdoelen

Samenvatting kernzinnen

Hoofd- en bijzaken onderscheiden

22 oktober 2024

Wat: Par. 5.3

Wanneer: 11:20-12:10 + 14:20-15:10

Hoe: Gezamelijk/zelfstandig werken

Klaar: Par. 5.3 opdrachten maken

HW: Par. 5.3 opdrachten maken/ Zie magister

Lesdoel: Zie vorige slide!

Taaldoel: Hoofd- en bijzaken in een tekst

Als je een samenvatting maakt, dan zet je alle kernzinnen achter elkaar.

1. Waar
2. Niet waar

Samenvatting met kernzinnen

Wat is een kernzin?

1. De eerste zin van de inleiding
2. De laatste zin van het slot
3. De belangrijkste zin van een tekst
4. De belangrijkste zin van een alinea

Kernzin en toelichting

De kernzin:
- geeft informatie over het deelonderwerp

- is de belangrijkste zin uit de alinea 

- Vaak de 1ste zin v/d alinea

De andere zinnen zijn een toelichting bij de kernzin, een uitleg , cijfers,  een voorbeelden of feiten. 

Waaruit bestaat een samenvatting?

Hoofdzaken van een tekst. 

( Alle kernzinnen van de belangrijke alinea's achter elkaar). 

Een kernzin is namelijk een mini-samenvatting van de alinea.

Wat is het verschil tussen hoofd- en bijzaken?

HOOFDZAKEN

- Signaalwoorden laten zien op welke manier hoofdzaken en bijzaken met elkaar samenhangen. Je kunt aan signaalwoorden zowel hoofd- als bijzaken goed herkennen. 

- Tussenkopjes en anders gedrukte woorden kunnen ook helpen om hoofdzaken te vinden

Belang van hoofdzaken

Minder tijd kwijt aan het lezen van een tekst.

Informatie sneller verwerken en dus meer tekstbegrip.

Informatie makkelijker onthouden. 

Beter verbanden leggen in de tekst (signaalwoorden)

Tot slot samenvatten of in je eigen woorden vertellen wat je hebt gelezen.

BIJZAKEN

- Minder belangrijke informatie over het onderwerp

- Bijzaken kun je weglaten in een tekst. 

Je snapt de tekst dan nog steeds. 

Bijzaken zijn de uitleg of voorbeelden. 

Een paar voorbeelden met signaalwoorden:

Bijvoorbeeld, zoals en onder andere laten zien dat er voorbeelden volgen.  

(= bijzaak)

Maar laat een tegenstelling zien. Soms een (= bijzaak), soms juist een belangrijk contrast (= hoofdzaak).

Kortom, samengevat of dus laat een conclusie zien. (= hoofdzaak)

Een komma (geen signaalwoord, wel een signaal-leesteken) laat zien dat er een bijzin volgt. Vaak staan hierin de bijzaken.

Opdracht:

 School dicht om spinnenplaag

Oefening

We lezen samen een tekst. Daarna krijg je hier vragen over. Deze gaan over of een zin uit de tekst een hoofd- of bijzaak is. 

Noteer per alinea de kernzin/hoofzaak.

Noteer per alinea de kernzin/hoofzaak.

Hoofdzaak of bijzaak?
De valse weduwe houdt van
warme, donkere plekken.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Hoofdzaak of bijzaak?
De Britse school 'Dean
Academy' is gesloten.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Hoofdzaak of bijzaak?
De spinnen zijn ontdekt in het computerlokaal.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

Hoofdzaak of bijzaak?
De 'Dean Academy' heeft geen
herfstvakantie of ijsvrij.

1. Hoofdzaak
2. Bijzaak

WHHTUK

Wat: Oefenen met samenvatten van kernzinnen/hoofdzaak 

(opdrachten 12+16)

Hoe: zelfstandig werken

Hulp: Leertekst par. 5.3

Tijd: 15 min

Uitkomst: leren samenvatten kernzinnen/hoofdzaak

Eerder klaar: Par. 5.3 opdrachten 11+15+17+22+24

Welke uitspraak over kernzin is waar?

Een kernzin:

1. is een samenvatting van de alinea
2. bevat de hoofdzaken van de alinea
3. is altijd de eerste zin van de alinea
4. is niet in alle alinea's aanwezig

Het tegenovergestelde van hoofdzaken is bijzaken.

Bijzaken kunnen zijn: )meerdere antwoorden zijn goed

1. voorbeelden
2. belangrijke informatie
3. details
4. uitleg

Je vindt ze in de kernzin van de alinea.

1. hoofdzaken
2. bijzaken

Een samenvatting van het onderwerp kun je vinden in:

1. Inleiding en middenstuk
2. Inleiding en slot
3. Middenstuk en Slot
4. Inleiding, middenstuk en slot

'Samenvatten'
Wanneer?

1. Voor het lezen
2. Tijdens het lezen
3. Nooit
4. Na het lezen

Wat schrijf je in een samenvatting.

1. hoofdzaken en bijzaken
2. bijzaken
3. hoofdzaken
4. oorzaken

Vooruitblik

Hoofdgedacht van de tekst

HW: Par 5.3 afmaken