§2.2 Arbeiders eisen meer rechten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, g, t, mavo
• Leerjaar 3

§2.2 Arbeiders eisen meer rechten

Nederland als industriële samenleving

De Industriële Revolutie

Van landbouwsamenleving...

...naar industriële samenleving.

1858

Aantal fabrieken met stoommachines

1890

Aantal fabrieken met stoommachines

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren.

Begrippen:

liberalen

vakbonden

algemeen kiesrecht

B

Nieuwe wetten

Leerdoel:

Je kunt uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde.

C

Een modern land

Leerdoel:

Je kunt een aantal kenmerken noemen van het moderne Nederland rond 1920

 

socialisten

confessionelen

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren.

1860:

• Alléén rijke mannen die een bepaalde hoeveelheid belasting betaalden, die mochten stemmen= censuskiesrecht

• Arbeiders dus NIET!!

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

• In parlement veel liberalen:

• Zoveel mogelijk vrijheid voor burgers en bedrijven. 
• Niet te veel wetten en regels rondom arbeidsomstandigheden
• Werkgever en werknemer onderling maar afstemmen

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

Arbeiders willen hun leefomstandigheden verbeteren:

• minimumloon 💰
• 8-urige werkdag 🕜

Oplossing?

• Oprichting vakbonden:
• Organiseren demonstraties en stakingen. 📣

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

• Elke beroepsgroep eigen vakbond, rond 1900 gaan deze vakbonden samenwerken. 🔊

Probleem: het lukt vakbonden niet om de problemen op te lossen voor alle arbeiders! 😠

• Wat lost de problemen dan wel op?

• Algemeen kiesrecht! 🗳️

• = recht voor iedere burger te mogen stemmen

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

Maar op wie moeten arbeiders dan stemmen/ rekenen? 

• Socialisten: Overheid moet regels maken om geld en bezit eerlijker te verdelen. 🔴

• Confessionelen: katholieken en protestanten. ✝️
  Wilden het leven van arbeiders verbeteren gebaseerd op ideeën van hun geloof én voorkomen dat ze op socialisten zouden stemmen.

• Liberalen: Overheid moet zich zo min mogelijk bemoeien met het leven van de mensen. Voor economische vrijheid.

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

• Algemeen kiesrecht

• Arbeiders stemmen op mensen die arbeiders willen helpen.

• Deze mensen kunnen in het parlement komen.

• Nieuwe wetten om arbeiders te beschermen.

De Industriële Revolutie

Wie mochten er in 1860 in Nederland stemmen?

1. Rijke vrouwen
2. Rijke mannen
3. Mannen die een bepaalde hoeveelheid belasting betaalden.
4. Arbeiders

§2.2 Arbeiders eisen meer rechten deel 2

Nederland als industriële samenleving

Liberalen

Socialisten

Confessionelen

Doel: algemeen kiesrecht

Katholieken

Protestanten

Arbeiders

Niet bemoeien met bedrijven

Gelovigen

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

A

Samen sterk

Leerdoel:

Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden en hoe zij toch hun positie probeerden te verbeteren.

Begrippen:

liberalen

vakbonden

algemeen kiesrecht

B

Nieuwe wetten

Leerdoel:

Je kunt uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde.

C

Een modern land

Leerdoel:

Je kunt een aantal kenmerken noemen van het moderne Nederland rond 1920

 

socialisten

confessionelen

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

B

Nieuwe wetten

Leerdoel:

Je kunt uitleggen door welke nieuwe wetten de situatie van de arbeiders eind 19e eeuw sterk verbeterde.

• Liberalen zien noodzaak om omstandigheden arbeiders te veranderen: 

• Arbeiders lukte het niet zelf om verandering in te zetten.
• Bang voor rellen of grote opstanden.
• Bang voor macht arbeiders (vakbonden, politieke partijen).

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

B

Nieuwe wetten

• 1874: Kinderwetje van Van Houten: kinderen onder 12 jaar mogen niet in een fabriek werken.

• 1889: Arbeidswet: verbod op lange dagen, gevaarlijk werk, nachtwerk voor vrouwen en kinderen.

• 1901: Leerplichtwet: Kinderen moeten van 6 tot 12 jaar naar school.

• 1919: Nieuwe arbeidswet: maximaal 8 uur per dag, 45 uur per week.

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

B

Nieuwe wetten

Arbeiders wilden nog 1 ding: algemeen kiesrecht.

• 1917: Mannen vanaf 25 jaar mogen stemmen.

• 1919: Vrouwen vanaf 25 jaar mogen stemmen.

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

C

Een modern land

Leerdoel:

Je kunt een aantal kenmerken noemen van het moderne Nederland rond 1920

Economische groei:

• Nieuwe uitvindingen op gebied van elektronica, bewerking van olie en chemische stoffen ➜ nieuwe bedrijven die auto's, gloeilampen, radio's, benzine en kunstmest maken
• Vanaf 1920: grote groei haven Rotterdam ➜ Doorvoerhaven naar Duitse Ruhrgebied

§2.2

Arbeiders eisen meer rechten

BASIS

C

Een modern land

Bevolking, transport en communicatie:

• Door betere voeding, hygiene en ziekenzorg stijgt bevolking tot 8 miljoen in 1930
• Aantal mensen in de industrie groeit door, net als verstedelijking
• 1890: groot netwerk aan spoorwegen en kanalen
• 1900: eerste auto's
• 1920: veel mensen een radio in huis
• 1924: eerste vliegtuig naar Nederlands-Indië

Crisis en oorlog

• 1929: internationale crisis
• Handel nam 10 jaar lang enorm af
• 1940: Tweede Wereldoorlog