Grammatica H4: Hoofd- en bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je leesboek en start met lezen!

Lesdoelen 

Aan het eind van deze les..

    - weet je wat een enkelvoudige en 

      samengestelde zin is.

    - weet je wat hoofdzinnen en bijzinnen zijn.

   

Enkelvoudige en samengestelde zinnen

Een enkelvoudige zin heeft één persoonsvorm.

Een samengestelde zin heeft twee of meer persoonsvormen (twee of meer zinnen zijn aan elkaar geplakt = samenstellen).

Let op! Het gaat dus om twee persoonsvormen, niet om de combinatie pv + volt. dw.

Enkelvoudige zin

Een enkelvoudige zin is een zin die één persoonsvorm heeft:

Mijn moeder schrijft een brief aan mijn broer.

Samengestelde zin

Een samengestelde zin is een zin die twee persoonsvormen bevat.

Mijn moeder schrijft een brief aan mijn broer, omdat zij hem mist.

Omdat zij hem mist, schrijft mijn moeder een brief aan mijn broer.

Kenmerken van de hoofdzin

Hij ziet een vogel en hij kijkt ernaar.

a Bij een hoofdzin staan OW en PV altijd naast elkaar.

   a Hij ziet een vogel en hij kijkt ernaar.

b Je kunt er nooit het woord 'niet' tussen plaatsen.

   b Hij (niet) ziet een vogel en hij (niet) kijkt ernaar.

Kenmerken van de bijzin

Hij ziet een trein, terwijl hij naar school fietst.

a Je kunt het woordje 'niet' tussen OW en PV plaatsen.

    a Hij (niet) ziet een trein, terwijl hij niet naar school fietst.

b Meestal begint de bijzin met een voegwoord.

   b Hij ziet een trein, terwijl hij naar school fietst.

Onthoud dit!

Als je een samengestelde zin vragend maakt, komt de hoofdzin vooraan te staan!

Schrijft mijn moeder een brief aan mijn broer, omdat zij hem mist?

Drie mogelijkheden

Hoofdzin + hoofdzin:

Neem je rugzak mee of pak je handtas.

Hoofdzin + bijzin:

Ik kan me niet voorstellen, dat Linda nog langer blijft.

Bijzin  + hoofdzin:

Als je nu je spullen niet pakt, dan doe ik het voor je!

Twee hoofdzinnen kun je aan elkaar verbinden met een nevenschikkend voegwoord.

Dit zijn: en, want, maar en of.

Een hoofd- en een bijzin kun je aan elkaar verbinden met een onderschikkend voegwoord.

Er zijn veel onderschikkende voegwoorden, zoals: omdat, zodat, doordat, als, dan, hoewel, tenzij, terwijl, toen, of.

HOOFDZIN + HOOFDZIN

HOOFDZIN + BIJZIN 

Een plant verdort snel als je hem geen water geeft.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Door de brand heeft de doe-het-zelfzaak op de begane grond veel schade opgelopen.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

In favoriete vakantiegebieden zijn de medewerkers van de vulploeg in de zomermaanden elke avond tot midden in de nacht aan het werk.

1. enkelvoudig
2. samengesteld

Ik probeerde te lezen, maar mijn ogen vielen steeds dicht.

1. hoofdzin- hoofdzin
2. hoofdzin- bijzin
3. bijzin- hoofdzin

Hoewel ik laat naar bed ga, ben ik vroeg opgestaan.

1. hoofdzin- hoofdzin
2. hoofdzin- bijzin
3. bijzin- hoofdzin

Zelf aan de slag

Maak H4 Grammatica, zinsdelen:

-  opdr. 1, 2 en 3

Ben je klaar?

1. Kijk je werk zorgvuldig na + verbeter waar nodig.

2. Huiswerk ander vak afmaken.

3. Leren toets / lezen.