HV1 H5 Meewerkend voorwerp en H6 Bijwoordelijke bepaling

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Zinsdelen:

H5 Het meewerkend voorwerp

H6 Bijwoordelijke bepaling

Lesdoelen

* Ik weet hoe ik de zin in zinsdelen moet verdelen.

* Ik weet hoe ik het meewerkend voorwerp kan vinden.  

* Ik weet hoe ik de bijwoordelijke bepaling kan vinden.

Maar eerst...

* ... herhalen van het verdelen in zinsdelen.

* ... herhalen van de zinsdelen persoonsvorm, werkwoordelijk gezegde, onderwerp en lijdend voorwerp

Zet zinsdeelstreepjes:

Gisteren hebben we een lief, klein katertje bij het dierenasiel opgehaald. 

Klaar? Benoem pv, wg, ow en lv

Let op: lv staat niet altijd in de zin

Zet zinsdeelstreepjes:

Vorige week heeft de docent klas HV1 het lijdend voorwerp uitgelegd. 

Klaar? Benoem pv, wg, ow en lv

Let op: het lv staat niet altijd in de zin.

Zet zinsdeelstreepjes:

Vandaag krijgen jullie uitleg over het meewerkend voorwerp. 

Klaar? Benoem pv, wg, ow en lv

Let op: het lv staat niet altijd in de zin.

Zet zinsdeelstreepjes:

Welke kinderen kijken vandaag uit naar het weekend?

Klaar? Benoem pv, wg, ow en lv

Let op: het lv staat niet altijd in de zin.

Meewerkend voorwerp

Een meewerkend voorwerp komt voor in zinnen waarin iemand iets 'vertelt' (uitleggen, zeggen, enzovoort) of 'geeft' (lenen, sturen, overhandigen, enzovoort).

Tip!

Bij het meewerkend voorwerp moet je de woorden 'aan' of 'voor' toe kunnen voegen of weg kunnen laten.

Meewerkend voorwerp

MV = geeft aan voor wie iets (het lv) bestemd is.

• Kan alléén in een zin met een lijdend voorwerp staan.
• Stappenplan: zoek eerst PV, OW, WG en LV.
• Vraag voor het MV: aan OF voor wie/ wat + WG + OW + LV 
• Check: Je kunt er aan of voor voor plaatsen OF aan of voor weglaten uit het zinsdeel.
• Ik vertel jou altijd mijn geheimen.
• Ik /vertel/ jou/ altijd/ mijn geheimen.
• MV = aan / voor wie vertel ik altijd mijn geheimen? --> (aan) jou

Zoek de zinsdelen als volgt:

PV: onderstreep de pv, zet er een streepje voor èn achter.

Zet zinsdeelstreepjes volgens het stappenplan: 

WG: alle werkwoorden + de PV (+ 'aan het'/ 'te' / zich/ splitsbaar ww)

OW: wie/ wat + WG = onderwerp

LV: wie/ wat + OW + WG = lijdend voorwerp

MV: aan/ voor wie/ wat + WG + OW + LV 

Werk samen:

* In groepjes van 2/ 3 leerlingen.

* Open op ITS bij het overzicht 'Les meewerkend voorwerp'.

* Werk met elkaar in dat bestand.

Klaar?

Maak de planning HUISWERK MV van de methode. Straks bespreken we een aantal van de opdrachten.

1. De docent gaf een goede uitleg.

PV = gaf

WG = gaf

OW = de docent

LV = een goede uitleg

Mv erbij: De docent gaf de leerlingen een goede uitleg .

2. De jongen vertelde zijn geheim.

PV = vertelde

WG = vertelde

OW = de jongen

LV = zijn geheim

Mv erbij: De jongen vertelde (aan) haar zijn geheim.

3. De leiding van het toernooi heeft de medaille gegeven.

PV = heeft

WG = heeft gegeven

OW = de leiding van het toernooi

LV = de medaille

Mv erbij: De leiding van het toernooi heeft (aan) de winnaar de medaille gegeven.

4. De verpleegster gaf dagelijks de aspirine tegen de pijn.

PV = gaf

WG = gaf

OW = de verpleegster

LV = de aspinine

De verpleegster gaf (aan) haar patiënt dagelijks de aspirine tegen de pijn.

Zet zinsdeelstreepjes:

Zonder twijfel heeft Jolanda
haar oude kleding aan de armen gegeven.

Benoem pv, wg, ow, lv en mv

Let op: lv en mv staan niet altijd in de zin

Antwoord:

Zonder twijfel | heeft | Jolanda | 

haar oude kleding | aan de armen |   gegeven. 

     

ow = Jolanda                      wg = heeft gegeven

lv = haar oude kleding     mv = aan de armen

Zet zinsdeelstreepjes:

Welke boeken uit de bieb zijn door de meeste leerlingen dit schooljaar gelezen?

Benoem pv, wg, ow, lv en mv

Let op: lv en mv staan niet altijd in de zin

Antwoord:

Welke boeken uit de bieb | zijn | door de meeste leerlingen |  

dit schooljaar | gelezen? 

     

ow = welke boeken uit de bieb    wg = zijn gelezen 

lv = x     mv = x

Bijwoordelijke bepaling (BWB)

Een bijwoordelijke bepaling (bwb) geeft antwoord op vragen als: 

Hoe? Hoelang? Hoever? Waar? Waardoor? Waarheen? Waarom? Waarover? Waarvandaan? Waar? Wanneer?  etc.

Vaak zijn de zinsdelen die overblijven nadat je pv t/m mv benoemd hebt bwb.

Let op: niet alle bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op een vraag. Ook woorden zoals niet, wel, zeker, absoluut, eigenlijk, allicht, natuurlijk, misschien, vermoedelijk en waarschijnlijk zijn bijwoordelijke bepaling.

Bijwoordelijke bepaling:

Welke boeken uit de bieb | zijn | door de meeste leerlingen |  

dit schooljaar | gelezen? 

     

ow = welke boeken uit de bieb    wg = zijn gelezen 

lv = x     mv = x

bwb= door de meeste leerlingen, dit schooljaar

Bedenk zelf een bwb bij:

1. De docent gaf een goede uitleg aan de leerlingen.

2. De jongen vertelde haar zijn geheim.

3. De leiding van het toernooi heeft de winnaar de medaille gegeven.

4. De verpleegster gaf dagelijks de aspirine tegen de pijn.

Aan de slag!

>> Maak de planning HUISWERK

>> Stel eventueel je vragen

>> Werk rustig en fluister wanneer nodig.

Klaar?

Lees de opdracht fictie 2 door.

Start met het maken van de opdracht.

zinnen ontleden 

Werk zoveel mogelijk zelfstandig.

Neem de zin over.

Zoek eerst de PV.

Zet daarna zinsdeelstreepjes.

Noteer de zinsdelen onder elkaar.

Benoem PV t/m BWB.

Noteer per zin + lever straks in:

pv = 

wg = 

ow =

lv = 

mv =

bwb = 

bwb = 

1. De SWOV onderzoekt elk jaar de verkeersrisico's in ons land.

Noteer per zin + lever straks in:

pv = 

wg = 

ow =

lv = 

mv =

bwb = 

bwb = 

Noteer per zin + lever straks in:

pv = 

wg = 

ow =

lv = 

mv =

bwb = 

bwb = 

Noteer per zin + lever straks in:

pv = 

wg = 

ow =

lv = 

mv =

bwb = 

bwb = 

NOTEER:

PV =

WG =

OW =

LV =

MV =

BWB =

1. De SWOV /onderzoekt/ elk jaar/ de verkeersrisico's/ in ons land.

• PV = onderzoekt
• WG = onderzoekt
• OW =De SWOV
• LV = de verkeersrisico's
• MV = x
• BWB = elk jaar, in ons land

2. In Nederland blijken vanaf 1980 minder verkeersslachtoffers te vallen.

NOTEER:

PV =

WG =

OW =

LV =

MV =

BWB =

2. In Nederland/ blijken /vanaf 1980/ minder verkeersslachtoffers /te vallen.

• PV = blijken
• WG = blijken te vallen
• OW =  minder verkeersslachtoffers
• LV = x
• MV = x
• BWB = In Nederland, vanaf 1980

3. Politieagenten geven lichte verwondingen soms door aan het meldpunt.

NOTEER:

PV =

WG =

OW =

LV =

MV =

BWB =

3. Politieagenten/ geven/ lichte verwondingen /soms/ door/ aan het meldpunt. 

• PV = geven
• WG = geven door
• OW = politieagenten
• LV = lichte verwondingen
• MV = aan het meldpunt
• BWB = soms

Huiswerk

Maak zoveel mogelijk tijdens de lessen. Maak de PLANNING HUISWERK af.

Extra oefeningen

http://home.planet.nl/~leend748/lesje%207.htm

http://home.planet.nl/~leend748/lesje%208.htm

http://home.planet.nl/~leend748/lesje%209.htm