3.2. Een kruidvat wordt gevuld, 1871-1914 - BUI

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De Eerste Wereldoorlog

Aan het eind van deze lessenserie weet je:

1. wat de indirecte oorzaken zijn van WO I

2. wat de aanleiding is voor het uitbreken van WO I

Wat gaan we vandaag doen:

1. We bespreken de oorzaken achter WO I
2. We bespreken hoe we een beeldbron moeten interpreteren
3. Aan de hand van een (deel van) een video bespreken we de situatie in Europa vóór WO I 
4. We gaan met opdrachten aan de slag

Waaraan denk je bij WO I?

Oorzaken van de Eerste wereldoorlog

oorzaak 1: nationalisme

• = liefde voor eigen land en eigen volk
• streven naar eenheid
• kàn ook leiden tot superioriteitsgevoelens:
• 'wij zijn beter'

'Untermenschen' in Duitsland

rassenscheiding in de VS

nationalisme kan voortkomen uit wraak:

In het geval van Frankrijk en Duitsland:

• de Frans - Duitse Oorlog (1870/71)
• de grootmacht Frankrijk verloor van Duitsland

Elzas en Lotharingen

nationalisme kan voortkomen uit wraak:

• Frans - Duitse Oorlog (1870/71)
• de grootmacht Frankrijk verloor van Duitsland
• Frankrijk moest Elzas-Lotharingen afstaan aan Duitsland
• Frankrijk moest schadeloosstelling betalen aan Duitsland
•  kroning Wilhelm I tot keizer in de Spiegelzaal te Versailles

Kroning Wilhelm I tot keizer van Duitsland in de Spiegelzaal te Versailles

Wilhelm I: Koning van Pruisen (1861-71) en keizer van Duitsland ('71-88)

rijkskanselier Bismarck (1862-1890)

Doel: één groot Duits rijk

Gevolg:

•  Révanchisme = 
  
• Velen in Frankrijk wilden wraak nemen op de Duitsers voor de vernederingen die ze moesten ondergaan in en kort na de oorlog van 1870-'71 
  

Oorzaken van de Eerste wereldoorlog

1. nationalisme: - streven naar eenheid (dld)
                                  - revanchisme (Fr)
                                  - onafhankelijkheidsstreven (Balkan) 

Europa in 1900

Vandaag

Herhaling: waardoor werd het nationalisme gevoed?

Vervolg: oorzaken WO I

- militarisme en wapenwedloop

- modern imperialisme

- bondgenootschappen

Herhaling

Waardoor werd het nationalisme gevoed rond 1900 (het begin van de 20e eeuw)?

Oorzaken van de Eerste wereldoorlog

1. nationalisme: - streven naar eenheid (dld)
                                  - revanchisme (Fr)
                                  - onafhankelijkheidsstreven (Balkan) 
2. militarisme en wapenwedloop

Oorzaak 2: Militarisme en wapenwedloop

Militairen stonden in hoog aanzien, militaire waarden belangrijk:

• vaderlandsliefde, steun aan de keizer (Dld), eergevoel
  
• grote invloed van militairen op de regering (Dld)
• veel geld ging naar het leger > wapenwedloop o.a. met Engeland:
  
• Rijksdag neemt 1e Vlootwet aan (1898) > budget voor oorlogsschepen
•  Bouw 'Dreadnoughts' in Engeland
  

Oorzaken van de Eerste wereldoorlog

1. nationalisme: - streven naar eenheid (dld)
                                  - revanchisme (Fr)
                                  - onafhankelijkheidsstreven (Balkan) 
2. militarisme en wapenwedloop

3. Modern imperialisme en economische concurrentie

Wilhelm II wilde net als de andere machtige Europese landen een stuk van de koloniale taart in Afrika en Azië. Hierdoor ontstonden er spanningen met Frankrijk en Engeland.

Oorzaak 3: Het modern Imperialisme

• West-Europese landen uit waren op het uitbreiden van het koloniale bezit om:

1. de grondstoffen (door industrialisatie in Europa)
2. er producten te kunnen verhandelen (afzetgebied)
3. status (nationalisme) 

• 'Modern': deze ontwikkeling deed zich voor vanaf de 2e helft van de 19e eeuw 
  
• 'Struggle for Africa'

Begrip: Weltpolitik van Wilhelm I

Buitenlandse politiek van keizer Willem II rond 1900 om Duitsland een leidende rol in de wereld te laten spelen vooral door het verwerven van koloniën

keizer Wilhelm II (1888 - 1941)

 spotprent; bedoeling?

Even oefenen:
Wat is de
boodschap?

vandaag

Herhaling oorzaken Eerste Wereldoorlog - hoe zit het nou precies?

Maken 3.3 en nakijken 3.2

Leerdoel vandaag

• Dat je de vijf oorzaken kunt noemen die ten grondslag lagen aan de uitbraak van WO I
• Dat je voor iedere oorzaak kunt uitleggen wat het verband is met de start van WO I
• Dat je deze oorzaken kunt herkennen in spotprenten en andere (tekst)bronnen
• Dat je kunt uitleggen waarom er een tweefrontenoorlog ontstond

Oorzaken van de Eerste wereldoorlog

1. nationalisme: - streven naar eenheid (dld)
                                  - revanchisme (Fr)
                                  - onafhankelijkheidsstreven (Balkan) 
2. militarisme en wapenwedloop

3. Modern imperialisme en Economische concurrentie

4. Bondgenootschappen

Revanchegedachte

Onafhankelijkheidsstreven

militarisme en wapenwedloop

wat heeft deze cartoon te maken met

modern imperialisme?

Wat heeft de Conferentie van Berlijn (1885) te maken met modern imperialisme?

Bondgenootschappen in WO I:

Centralen

• Dld / Oost-Hongarije / Turkije

Geallieerden:

• Engeland /Frankrijk / Rusland
• Italië (1915)
• VS (1917)

Bondgenootschappen voorafgaand aan WO I

Hoe droegen bondgenootschappen bij aan de Eerste Wereldoorlog?

Alfred von Schlieffen

Von Schlieffenplan (1905)

Aan de slag

Lees 3.3.2 en 3.3.3

Maak de opdrachten 4a t/m 5c

Al gemaakt? Start met nakijken.

Voorbeeld opdracht 14: leg uit hoe je hier een oorzaak van WO I in kunt zien en benoem hoe de landen zijn afgebeeld

Sinds wanneer bestaat Duitsland als 1 land?

1. 1871
2. 1939
3. 1919
4. 1800

Welke Duitse staatsman is ervoor gezorgd dat van Duitsland een eenheid werd gemaakt?

1. koning Wilhelm I
2. Bismarck
3. Princip
4. keizer Wilhelm II

Welke moord vormde de directe aanleiding voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog?

1. De moord op de Duitse keizer, Wilhelm II
2. De moord op de Russische tsaar, Nicolaas II
3. De moord op de keizer van Oostenrijk_Hongarije, Franz Jozef
4. De moord op de troonopvolger van het Oostenrijks-Hongaarse rijk Franz Ferdinand