Herhalen hs 2

Herhalen hs 2

Leerdoelen 2.1 Het skelet

- Je kunt de functies van het menselijk skelet noemen

- Je kunt de botten van het menselijk skelet benoemen

- Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn en uit welke stoffen botten bestaan

- Je kunt uitleggen hoe de samenstelling van je botten tijdens je leven verandert.

Het skelet

Leerdoel: Je kunt de functies van het menselijk skelet noemen

Het skelet heeft 4 functies:

- stevigheid geven

- vorm geven

- kwetsbare organen beschermen

- Beweging mogelijk maken

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

2 soorten beenderen/ botten:

1. Pijpbeenderen: zijn rond Pijpbeenderen zorgen voor stevigheid en houden je lichaam rechtop. Voorbeelden?
2. Platte beenderen: zijn plat.   Platte beenderen beschermen kwetsbare organen. Voorbeelden?

Bouw botten 

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

• Mergholte in pijpbeenderen
• Geel beenmerg in mergholte slaat vet op
• Rood beenmerg vormt bloedcellen, in koppen pijpbeenderen en platte beenderen

Leerdoel: Je kunt beschrijven hoe botten gebouwd zijn.

• Kraakbeenweefsel bestaat uit kraakbeencellen. Tussencelstof met veel lijmstof en weinig kalk. Hierdoor is het buigzaam.
  
  

• Beenweefsel (= botweefsel) bestaat uit beencellen. Tussencelstof met veel kalk en weinig lijmstof. Hierdoor is het sterk.

Deze afbeelding (bron 3) moet je kennen!

Been- en kraakbeenweefsel

Beenweefsel 

-> Veel kalk, weinig lijmstof

Kraakbeenweefsel

-> Weinig kalk, veel lijmstof

Als je ouder wordt:

-> steeds meer kalk

-> steeds minder lijmstof

Leerdoelen 2.2 Skelet en houding

- Je kunt de onderdelen van de wervelkolom benoemen.

- Je kunt twee manieren waarop de wervelkolom schokken opvangt beschrijven

- Je kunt uitleggen wat een slecht lichaamshouding is en wat er in de wervelkolom gebeurt bij een slechte houding 

Hoe vangt de wervelkolom schokken op?

• Dubbele S-vorm: wervelkolom kan een beetje in elkaar geduwd worden en weer terugveren

• Kraakbeenschijven (= Tussenwervelschijven): zachte kern

Beide zorgen ze voor VEERKRACHT

Lichaamshouding

Bij een verkeerde houding kan de wervelkolom scheef gaan staan. Dit 

zorgt voor een verkeerde belasting van de rugspieren. De rugspieren kunnen overbelast raken.

Een goede lichaamshouding houdt de wervelkolom in de dubbele S-vorm en kan klachten voorkomen.

Goed tillen

Bij het tillen is het ook belangrijk dat de wervelkolom de dubbele S-vorm behoudt.

 

• Tillen vanuit je benen
• Houd het voorwerp dicht bij je
• Til niet te zwaar
• Til niet te lang
• Houd je rug recht

Scoliose

Zenuwen komen klem te zitten(hernia)

Verkeerde houding kan vervorming van je wervelkolom veroorzaken (onderuitgezakt zitten, hoofd op je arm, zware boekentas)

Scoliose: vergroeiing van de wervelkolom (zenuwen raken bekneld en spieren verkeerd belast) Je moet dan een brace dragen en oefeningen doen om erger te voorkomen. of soms een operatie

Startopdracht:

Pak je boek en lees vast de tekst in de groene vakken van 2.3.

Kun je de leerdoelen hiernaast uitleggen?

Uitleg 

Opdrachten 

Afsluiting 

Leerdoelen 2.3:

- Je kunt de beenverbindingen in het skelet te benoemen en aangeven hoe beweeglijk ze zijn.

- Je kunt de onderdelen van een gewricht benoemen en hun functie geven.

- Je kunt drie soorten gewrichten in het skelet benoemen en omschrijven welke bewegingen ze kunnen maken.

- Je kunt uitleggen hoe spieren botten laten bewegen

- Je kunt de onderdelen van een spier benoemen en uitleggen hoe een spier samentrekt. 

Beenverbindingen

Samenstelling gewrichten

1. gewrichtskom
2. gewrichtskop
3. kraakbeen
4. gewrichtssmeer
5. gewrichtskapsel
6. kapselbanden

1

2

3

4

5

6

Kniegewricht is extra verstevigd

Typen gewrichten

Bouw van de spier

Pezen

Verbinding van spier aan bot

Aanhechtingsplaats

Pezen zijn stug en niet elastisch

Hierdoor kunnen ze het bot meetrekken als de spier aanspant

antagonisten

Antagonisten

Samentrekken spier

Leerdoelen 2.4 Blessures

- Je kunt uitleggen wat een blessure is en in welke situatie blessures ontstaan

- Je kunt de verschillende blessures bij botten, gewrichten en spieren beschrijven

- Je kunt uitleggen hoe je blessures voorkomt. 

Blessures

Beschadigingen aan bot, gewricht of spier.

Kan ook ontstaan door overbelasting.

Botblessure

Botten kunnen breken

Verholpen door operatie of door te zetten

Dit is afhankelijk van hoe ernstig de breuk is

Gewrichtsblessure

Ontwrichting - Gewrichtsknobbel schiet uit gewrichtskom; gewrichtskapsel en -banden rekken hierdoor uit

Verstuiking - gewrichtsband rekt uit doordat een gewricht te ver door buigt (voorbeeld: dubbelgeklapte enkel)

Knieblessures

Meniscus blessure - meniscus kan scheuren: voetbalknie. Vocht in de knie, hierdoor minder buigzaam. Verholpen door slijpen of verwijderen van de meniscus

Knieband/kruisband blessure - Gewrichtsband scheurt in of af, hierdoor wordt het gewricht minder stevig.

Spierblessure

Spierpijn - Achtergebleven afvalstoffen in de spieren

Spierkramp - Een grote ophoping van afvalstoffen. Hierdoor wordt de spier hard en/of trekt plotseling samen

Spierscheur - Kan ontstaan door met kramp de spier blijven aanspannen. Kan ook plotseling ontstaan (Zweepslag)

Spierblessure

Kneuzing - Geknapte spiervezel of bloedvat (dit laatste zie je als blauwe plek)

Voor alle spierblessures geldt: rustig aan doen en koelen

Blessures voorkomen

Beschermende kleding - helm, scheenbeschermer, enz.

Intapen - Gewricht omwikkelen met linnen band. 'Extra gewrichtsbanden', helpt met extra stevigheid

Warming-up - 

Cooling-down - 

Blessures voorkomen

Warming-up - Spieren opwarmen, bloed gaat stromen, bloedvaten worden breder -> afvalstoffen kunnen beter weg tijdens intensief trainen

Blessures voorkomen

Cooling-down - Spieren blijven actief, hierdoor stroomt bloed beter en kunnen resterende afvalstoffen beter weg. Hierdoor voorkom je spierpijn of kramp

Leerdoelen 2.5 Dieren bewegen

- Je kunt beschrijven hoe gewervelde dieren zich voortbewegen

- Je kunt aangeven op welk deel van hun poten zoogdieren lopen

- Je kunt het verband beschrijven tussen het skelet en de leefwijze van het dier

- Je kunt beschrijven hoe ongewervelde dieren bewegen

Bewegen met wervelkolom

Gewervelde dieren bestaan uit 5 groepen:

- vogels

- amfibieën

- zoogdieren

- reptielen

- vissen

Vissen, Amfibieën, Reptielen

- Bewegen met de wervelkolom van links naar rechts

- Amfibieën en reptielen: poten aan zijkant van het lichaam

Vogels, Zoogdieren

- Bewegen met de wervelkolom op en neer

- Hebben poten aan de onderkant van het lichaam

-Hierdoor kunnen ze zich snel vooruit bewegen

Zoogdieren

Topganger  (Hoefganger) - loopt op puntje van de teenkootjes, hier omheen hebben ze hoeven

Teengangers - loopt op de teenkootjes

Zoolgangers - loopt op de gehele voet

Bouwplan van gewervelden

Het bouwplan van gewervelden lijkt erg op elkaar, hebben allemaal dezelfde botten.

Aanpassing op wat nodig is voor de leefwijze van het dier

- Armen van vleermuizen -> vliezen tussen de lange botten in de 'hand'

- Voorpoten van de mol -> korte, stevige botten in de 'hand'

- Vinnen van de walvis -> brede 'hand', uitgegroeid tot vin

Hoe bewegen ongewervelde dieren?

weekdieren: slak heeft een uitwendig skelet van kalk. loopt over slijmspoor.

wormen: segmenten van kringsperen en lengtespieren.

geleedpotigen: uitwendig skelet van chitine, dus gewrichten ook uitwen-dig.