Presintaasje Fak Taal Formule

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Talen fan it Hert

taalbewustwurding foar it Frysk & meartaligens

In yntroduksje

- Wolkom, foarstelle, Cedin, sintrum Frysk & Meartaligens 

- Wêrom binne wy hjir hjoed?
- Taalplan Frysk 2030
- Wêrom Frysk & Meartaligens?

- Frysk & Meartaligens by jim op skoalle

Wy moatte wat mei it Frysk

vs.

Wy wolle wat mei it Frysk

Taalplan Frysk 2030

Ynspeksje

 

Europeesk Hânfêst

Wetlike ferplichting

Kânsen

   Mooglikheden

      Talen fan it hert

        Untwikkeling learlingen

                Wolbefinen learlingen

primêr ûnderwiis

Subsydzjes

- Lesmateriaal fergees/gratis! Tsjil/LinKk & Spoar 8/Searje 36

1. Skoalling & oplieding (100%, mei maks fan €2500,-)

2. Materiaal, oanfulling op MIF (80%)

3. Kulturele aktiviteit (50%)

4. Frijroastering/ferfanging

5. Taalbeliedsplan (€250,-)

6. Ynset dosint Frysk (€500,-)

Wy moatte wat mei it Frysk

vs.

Wy wolle wat mei it Frysk

Taalplan Frysk 2030

Ynspeksje

 

Europeesk Hânfêst

Wetlike ferplichting

Kânsen

   Mooglikheden

      Talen fan it hert

        Untwikkeling bern

                Wolbefinen bern

Meartalige bern...

binne taal-gefoeliger & taalbewuster.

leare sneller noch mear talen.

kinne harren gem. better konsintrearje.

fine it makliker om letters om te setten nei klanken.

leare dêrtroch sneller technysk lêzen.

hawwe in positivere hâlding foar oare talen en kultueren.

kinne earder abstrakt tinke as ientalige bern.

presteare better at harren thústalen yn it ûnderwiis erkend en brûkt wurde.

Mar ek dat ientalige learlingen bettere resultaten boeke wannear't se harren taalbewustwêzen ferheegje en positivere attitudes fan oare talen ûntwikkelje.

In bern mei in minderheidstaal ûnder-dompelje yn 'e mearderheidstaal kin foar psychologyske problemen soargje: identiteitsferlies, gefoel fan ûntwoarteling, doelleazens.

Om oer nei te tinken:

Wylst Nederlân ryk is oan allochtoane en autochtoane taaldiversiteit, blykt it ûnderwiissysteem behoarlik ientalich oriëntearre.

Ynklusyf skoalklimaat: oandacht foar de taal fan it hert is romte biede oan de identiteit fan de bern. 

Ek net-Frysktalige bern profitearje fan trijetalich ûnderwiis. Ned = likegoed, Frysk & Ingelsk foar beide better as oare ientalige skoallen. 

It Frysk (Kurrikulum.frl) is it iennige fak yn Nederlân dat grien ljocht krigen hat fan it ministearje om de kearndoelen fierder te ûntwikkeljen.

75% fan de bern bliuwt yn de takomst yn de provinsje wenjen en wurkjen.

Frysk lesmateriaal is talein op evenwicht yn de trije doeldomeinen kwalifikaasje, sosjalisaasje en subjektifikaasje. 

Fryske taal & kultuer is taret op de twa nije pylders fan de ûnderwiis ynspeksje: op alle skoallen wurdt frege nei it Frysk & boargerskipsfoarming. 

Wat hâldt learkrêften tsjin?

frees foar betizing

gefoel fan ûnbe-kwamens

te hege wurkdruk

kontrôle

ferlieze

• Learkrêften fiele harren noch faak ûnseker hoe't se yn de praktyk stipe jaan kinne oan meartalige bern. 
• Learkrêften freze dat it tagelyk brûken fan talen foar betizing soarge kin en de bern de talen net fan elkoar ûnderskiede kinne. Ut ûndersyk docht dit net bliken, sterker noch der binne op 'e wrâld gjin gefallen bekend fan bern dy't de talen net mear fan elkoar ûnderskiede koenen.
• Guon learkrêften hawwe de angst dat bern oer de learaar roddelje yn de ûnbekende taal, wêrtroch de learaar de kontrôle oer de klasse ferlieze kin. Undersyk lit sjen dat thústalen foaral brûkt wurde om te learen en om oer skoalopdrachten en tema's te praten.
• It brûken fan de thústaal ûntwikkelet positive attitudes ten oansjen fan de oare talen en bern ferwerve op in boartlike wize taallearstrategyen.
• Meartaligens moat net as in taak boppe op de taken sjoen wurde, mar fanselssprekkend yn alle aktiviteiten yntegrearre wurde.

Oandacht foar it Frysk en oare thústalen yn 'e klasse:

Freegje bern om fertalingen yn harren taal of jou it sels. 

Net genôch tiid foar it Frysk? Oare fakken belangriker? Frysk kin ek as ynstruksjetaal ynset wurde en in plak krije yn oare fakken.  - Fak Taal Formule -

Jou ek tidens fieringen, projekten, kreative- en sportdagen romte foar en oan de ferskillende talen. 

Sjong ferskes, brûk gedichtjes, quotes, filmkes yn it Frysk en oare thústalen.

Meitsje op in sintraal plak yn 'e skoalle mei de bern in 'Taal fan myn Hert-keunstwurk' mei romte foar harren eigen taal.

Stimulearje âlders sa folle mooglik om thús yn de taal fan it hert mei it bern te praten.

Lit bern in sprekbeurt of in minyles hâlde oer harren eigen taal.

Stimulearje âlders om thús in sa ryk mooglike taalomjouwing te kreëarjen: foarlêsboeken, printeboeken, taalspultsjes, ensfh. 

Wat giet 

goed?

Wat kin

better?

Underfining Frysk & meartaligens

Wat hast nedich?

De 

Fak Taal Formule

fak-

doel

Fak Taal

Formule

taal-

doel

Stappeplan foar in FTF les

kies in taal

kies in fakdoel

kies in taaldoel

kies in wurk-foarm

sammelje materiaal

1.

2.

3.

4.

5.

6.

ferbyn de stappen

Fak Taal 

Formule

STATE

OF 

MIND

Checklist

1. Yn myn les meitsje ik in bewuste kar foar de taal/talen dy't ik ynset. Frysk/Ingelsk/meartalich.
2. Ik haw foar myn les in fakdoel en in taaldoel.
3. Ik aktivearje foarkennis op it mêd fan ynhâld en taal
4. Myn learlingen dogge aktyf mei: se hawwe ynteraksje yn it Frysk/Ingelsk en der wurdt safolle mooglik yn twatallen/groepkes wurke.

5. Der is in rike learomjouwing/multy mediale ynput.

• 
  
• 
  

6. Learlingen hawwe in dúdlike opdracht krigen foardat se begjinne mei lêzen, harkjen of sjen.

7. Learlingen wurkje aktyf oan taalûnderdielen as wurdskat, prate en/of skriuwe.

8. Der sit in kultureel of ynternasjonaal elemint yn myn les. (bygelyks EIO)

9. Skriuwopdrachten binne betsjuttingsfol en hawwe in realistysk publyk, doel en teksttype.

10. Learlingen krije feedback op sawol ynhâld as op taal.

 

EIO 1: relevante kennis oer Europa/Fryslân en de rest fan de wrâld. 

EIO 2: effektyf kommunisearje kinne yn in ynternasjonale of regionale omjouwing.

EIO 3: konstruktyf gearwurkje mei learlingen út oare lannen, doarpen/stêden.

EIO 4: ynformeel en yn bûtenskoalske ferbannen 

wurkje en leare.

EIO

Europeeske en 

ynternasjonale 

oriëntaasje

Foarbyld FTF út 'e praktyk

Foarbyld FTF út 'e praktyk

Foarbyld FTF út 'e praktyk

úttsjekke

Wat wie foar dy it
meast weardefol hjoed?

Wêr hast it meast sin om mei oan de slach te gean?