BS 7: de lever en nieren

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Gaswisseling

Lesverloop

1. Terugkoppelingsvragen
2. Uitleg
3. Kennisvragen
4. Zelfstandig werken 

Kennisvragen

Longemfyseem is

1. Beschadiging van de longblaasjes
2. Beschadiging van de haarvaten in de longen
3. Beschadiging van de bronchiën
4. Hetzelfde als COPD

slikken

ademhalen

verslikken

Hoe haalt een dolfijn adem?

1. Longen
2. Kieuwen
3. Huid
4. Tracheeën

Hoe haalt een insect/spin adem?

1. Longen
2. Kieuwen
3. Huid
4. Tracheeën

Waarmee haalt een kip adem?

1. Longen
2. Kieuwen
3. Tracheeën
4. Huid

Waarmee halen amfibieën adem?

1. Longen
2. Longen & huid
3. Tracheeën
4. Huid

Wat is koudbloedig?

1. Een organisme heeft niet altijd een constante temperatuur
2. Een organisme heeft een vacht
3. Een organisme heeft altijd een constante temperatuur
4. Een organisme heeft veren

Welk nummer is de lever?

1. 3
2. 4
3. 5
4. 9

De poortader...

1. Vervoert zuurstofrijk bloed naar de lever
2. Vervoert zuurstofarm bloed naar de lever
3. Vervoert zuurstof en voedingsstoffen naar de lever
4. Vervoert zuurstofarm bloed en voedingsstoffen naar de lever

Welk nummer zijn de nieren?

1. 3
2. 10
3. 5
4. 9

BS 7: de lever en nieren

Leerdoelen

• Je kunt in een afbeelding de onderdelen van de lever benoemen
• Je kunt de functies van de lever noemen
• Je kunt in een afbeelding de onderdelen van de nieren benoemen
• Je kunt de functies van de nieren noemen

Anatomie

• Rechtsboven in de buikholte net onder middenrif
• Na huid grootste orgaan
• Aan lever bloedvaten, poortader en galblaas

Produceert gal:

• Lever maakt gal
  
• Wordt opgeslagen in de galblaas
  
• Wordt via de galbuis afgevoerd naar de twaalfvingerige darm
  
• Gal emulgeert vetten (grote vetdruppels worden verdeeld in kleine vetdruppels) 

Functie lever

• Gifstoffen uit bloed halen en afbreken
• Poortader brengt bloed van darmen naar lever
• Afvalstoffen uit bloed halen en afbreken
• Gal maken

Afvalstoffen en gifstoffen afbreken:

• Gifstoffen zoals alcohol, drugs en medicijnen worden uit bloed gehaald onwerkzaam gemaakt door lever

• Lichaam slaat geen eiwitten op, lever haalt overtollige eiwitten uit lijf en breekt ze af

• Rode bloedcellen die niet goed werken worden door leven afgebroken -> kleurstoffen maken ontlasting bruin

Glucosegehalte

Hoog glucose gehalte van het bloed:

• Glucose --> glycogeen (door insuline)
• Glycogeen wordt opgeslagen in de lever
  

Laag glucose gehalte van het bloed:

• Glycogeen --> glucose (door glucagon)
• Glucose wordt opgenomen in het bloed

Bewerking voedingsstoffen:

• Uit eiwitten vanuit voedsel maakt de lever fibrinogeen
  
• Fibrinogeen is een plasma eiwit: nodig bij bloedstolling (thema transport en afweer)

Hepatitis:

Ontsteking van de lever door hepatitis virus

Hepatitis B:

• Overgebracht door bloed, sperma, vocht uit de vagina
  
• Verschijnselen zijn eerst mild, later leverkanker of afsterven levercellen
  

Hepatitis B

Klachten:

• Meestal geen klachten
  
• Geelzucht, vermoeidheid, koorts, lusteloosheid, misselijkheid, spier- en gewrichtspijn
  

Genezing:

• meestal vanzelf, zonder medicijnen. Soms ontstaat een chronische infectie

Veroorzaker:

• virus

Gevolgen:

• blijvende schade aan lever of leverkanker

Voorkomen:

• inenten

Geelzucht

Een te hoge hoeveelheid afvalstoffen (galkleurstoffen) in het bloed.

 > Symptoom van verschillende leverziektes.

Anatomie lijf

• 2 nieren
• Aan kant van rug, bovenin buikholte

Anatomie nieren

Functie nieren

• Halen afvalstoffen uit bloed, zoals zouten en afgebroken medicijnen
• Niermerg en nierschors scheiden samen water met afvalstoffen uit -> dit is urine
• Nierbekken verzamelen urine en voeren via urineleiders af naar blaas

Urine

• Wordt opgeslagen in blaas, blaas wordt geleegd door samenknijpen als hij vol is. 
• Urine verlaat blaas via urinebuis
• Hoeveelheid en samenstelling urine is niet altijd hetzelfde
  -> urine kan net als bloed gebruikt worden voor onderzoek van functioneren lichaam

Kennisvragen

Wat doen nieren?

1. Ze nemen koolstofdioxide op en vervoeren dat naar de longen.
2. Ze maken nieuwe bloedcellen aan en verwijderen versleten bloedcellen
3. Ze filteren het bloed en maken urine.
4. Ze helpen mee aan de vertering van moeilijke oplosbare stoffen zoals vetten

Met cijfer 4 wordt een nier aangegeven.
Is dit de linker nier
of de rechter nier?

1. Linker nier
2. Rechter nier

Wat gebeurt er in de lever?
De lever....

1. breekt eiwit, alcohol en rode bloedcelen af
2. Slaat glycogeen op
3. Maakt gal
4. A, B en C zijn juist

Doorbloeding van de lever

De lever is een sterk doorbloed orgaan. In tegenstelling tot andere organen is de lever aangesloten op DRIE grote bloedvaten. 

Welke bloedvaten zijn dit?

leverader

leverslagader

poortader

Nierschors

Niermerg

Nierbekken

Nierader

Nierslagader

Urineleider

Alvleesklier

Glucose

Glycogeen

Insuline

Glucagon

Bloedsuikerspiegel gaat omlaag

Bloedsuikerpsiegel gaat omhoog

Lever

insuline

glucagon

stimuleert cellen om meer glucose op te nemen

bloedsuikerspiegel stijgt

bloedsuikerspiegel daalt

hoge glucoseconcentratie

lage glucoseconcentratie

Zelfstandig werken

Gaswisseling

- Opdrachten maken

- Basisstof 7

Klaar?

- Test jezelf

- Blooket spelen

Zelfstandig werken in stilte

Zelfstandig werken en fluisteren

Zelfstandig werken en overleggen