H9 Ziek zijn en behandeling

• Zorg en Welzijn
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

H9 Ziek zijn en behandeling

P4

Ziek zijn..

- Je naar voelen omdat er iets met je lichaam niet in orde is. Bijv. griep.

Wat is een chronische ziekte?

Een chronische ziekte: 

Een ziekte die lange tijd voorduurt. Bijv. astma, hart- en vaatziekte, kanker en dementie. 

Chronisch zieken gebruiken vaak medicatie. 

Begrippen rond ziek zijn

- Als zorgverlener is het belangrijk kennis te hebben van oorzaken en verschijnselen van ziekte

- Op tijd signaleren en behandelen kan de gevolgen van een ziekte minder ernstig maken

Kinderziekten

Een infectieziekte kan veroorzaakt worden door:

een virus: verkoudheid, mazelen of waterpokken

een bacterie: kinkhoest of roodvonk

Vaccinatie = inenten:

Geeft een goede en veilige bescherming tegen infectieziekten

Kinderziekten: infecties die kinderen kunnen oplopen

Bij ineten wordt een stof in het lichaam gespoten die ervoor zorgt dat je de infectziekte niet krijgt. 

Kinderziekten

Inenten:

Een stof wordt in het lichaam gespoten, die ervoor zorgt dat je de infectieziekte niet krijgt

Voorbeelden van infectieziekten zijn:

 - kinkhoest

 - tetanus

 - polio

 - (een vorm van) hersenvliesontsteking

 - bof

 - mazelen

 - rode hond

kinkhoest is gevaarlijk voor jonge kinderen

Polio ook wel kinderverlamming (virusziekte) 

Bof kan leiden tot hersenvliesontsteking 

Bij een hersenvliesontsteking raakt het vlies rond de hersenen ontstoken.

Griep / infuenza

Een ziekte waarbij de luchtwegen geïnfecteerd zijn

treedt op in de winter en vroeg in het voorjaar

incubatietijd is één tot vier dagen

Incubatie = de tijd tussen het moment van besmetting en de dag dat de ziekte uitbreekt

Symptomen zijn: vermoeidheid, koorts, soms met koude rillingen,

keelpijn en een droge hoest

Griepprik! Voor mensen die kwetsbaarder zijn. 

Rust nemen wanneer je griep hebt.  Evt virusremmers

Voedselvergiftiging

Plotseling ziek, ziekmakende stof in eten of drinken

Salmonellabacterie - in vlees, eieren, melk, vis

Via rauw dierlijk voedsel, door onvoldoende hygiëne

Incubatietijd is 12 tot 36 uur na besmetting

Symptomen: misselijkheid, braken, buikpijn en diarree

koorts en diarree

De Salmonella-bacterie zorgt in Nederland regelmatig voor darminfecties bij mensen. De bacterie kan in veel verschillende levensmiddelen voorkomen, maar vooral die van dierlijke oorsprong zoals vlees, eieren en zuivelproducten.

COPD

- Chronische bronchitis en longemfyseem

- Longen werken niet meer goed doordat ze ontstoken zijn of doordat er longblaasjes verloren gaan. 

- Ontstaat meestal pas op oudere leeftijd

Oorzaak COPD:

Roken zorgt dat de longen geprikkeld worden > longen raken ontstoken

Chronic obstructive pulmonary disease. 

Symptomen COPD

Benauwdheid ( i.v.m. minder zuurstof binnekrijgen)

Hoesten - wordt ook wel een rokershoest genoemd

Kortademig

Weinig energie

Benauwdheid is aanwezig ook zonder fysieke inspannig. 

Kortadmigheid door bijv. parfumlucht. 

COPD kan veroorzaakt worden door (mee)roken, maar ook door werken met schadelijke stoffen.

Extra zuurstof 

Astma

- Chronische ontsteking van de luchtwegen

- De longen zijn snel geïrriteerd en gevoelig voor rook, uitlaatgassen of huisdieren

- Komt voor in combinatie met een allergie

Oorzaak Astma:

Ontsteking van de luchtwegen

Erfelijkheid: astma zit vaak in de familie

Chronische ontsteking van de luchtwegen: er zijn voortdurend kleine ontstekingen in de longen. 

Symptomen astma

Benauwdheid

Door benauwdheid angst en transpireren

Hoesten

Piepende ademhaling

Tijdens astma aanval zwellen de slijmvliezen in de neus, keel en longen op. 

Kanker

Kanker is een verzamelnaam van meer dan honderd ziektes;

Longkanker

Darmkanker

Borstkanker

Prostaatkanker

Kanker komt voor in allerlei leeftijdsgroepe

Kanker

Oorzaken: 

- Ongezonde voeding en leefstijl; 

- Overgewicht, roken, alcohol

- Erfelijke aanleg

- Overmatige blootstelling aan zon

- In contact komen met kankerverwekkende stoffen

Symptomen kanker:

Symptomen zijn heel verschillend (bijv. bloedverlies, gewichtsverlies, bobbel in huid)

Vroege diagnose is heel belangrijk 

Dementie

- Verzamelnaam voor meer dan vijftig ziektes waarbij 

het gedrag verandert

- Het denkvermogen gaat achteruit

- Ongeneeslijke hersenziekte

Meest voorkomende vorm = Ziekte van Alzheimer

Ziekte van Alzheimer

Oorzaken: Nog onbekend

Leeftijd - hoe hoger de leeftijd hoe, hoe groter de kans op deze aandoening

Opeenhoping van eiwitten in de hersenen waardoor hersencellen afsterven

Symptomen:

- Vergeten van alledaagse dingen

- Verdwalen in een bekende omgeving

- Besef voor tijd is weg

- Gedrag en karakter kan veranderen

Hart- en vaatziekten

Eén op de vier Nederlanders overlijdt aan deze ziekte

Belangrijkste doodsoorzaak

Soorten hart- en vaatziekten in groepen ingedeeld:

 -Aangeboren hartafwijkingen

- Hartaandoeningen doordat bloedvaten vernauwd of geblokkeerd zijn

- Een infectie of ontsteking van het hart

Overige aandoeningen, zoals een hartklepafwijking of hartritmestoornissen

Oorzaken en symptomen hart- en vaatziekten

Ongezonde leefstijl; roken, te veel/te vet eten

Hoge bloeddruk

Diabetes

Erfelijke factoren

Symptomen, o.a.:

Pijn op de borst - benauwdheid

Hartkloppingen

Blijvende vermoeidheid

Krachtverlies in armen of benen

Onwel worden

Beroerte

Ook CVA genoemd = Cerebro Vasculair Accident / een ongeluk in de hersenen

Verzamelnaam voor verschillende problemen met de bloedvoorziening van de hersenen

Een deel van de hersenen krijgt geen zuurstof

Drie vormen:

 - TIA: tijdelijk tekort aan zuurstof in de hersenen door bloedstolsel dat weer snel oplost

- Herseninfarct: ader raakt verstopt door bloedstolsel waardoor een deel van de hersenen geen zuurstof krijgt

 - Hersenbloeding: een lek in een hersenbloedvat

Symptomen 

Medicijnen 

Vrij verkrijgbare medicijnen

Medicijnen op recept

Vrij verkrijgbare medicijnen

Te koop bij apotheek, drogist, supermarkt, benzinestation

Geen recept van arts/specialist nodig

Bijvoorbeeld; paracetamol, hoestdrank

Verschillende soorten medicijnen – toedieningsvormen:

- Tabletvorm

- Capsule of poeder

- Injectie

- Zetpil

- Neusspray of inhalator

- (Oog/oor)Druppels

- Zalven voor de huid

Vitaminen en mineralen

- Onmisbaar voor de gezondheid en groei

- Aanvulling vanuit voedsel is noodzakelijk

Vitamine C en kalium; in groenten en fruit

Vitamine B, eiwit en ijzer; in brood, aardappelen, rijst en pasta

Eiwit, ijzer, calcium en B-vitamines; in vlees, vet en ei

Vitamine A, D en E; in vetten en olie

Water; in dranken

Voedingssuplement

Een voedingssupplement is een voedingsmiddel dat een aanvulling is op de normale voeding.

Medicijnen op recept

Niet vrij verkrijgbaar – enkel bij de apotheek

Op recept van arts of specialist

Voorwaarden recept

- Naam en geboorte datum van de zorgvrager

- Naam van het medicijn

- Dosering

- Wijze van toepassing

- Tijdstip van toediening

- Omstandigheid voor inname; bijvoorbeeld bij misselijkheid

- Bijzondere risico’s

Medicijnen 

Als verzorgende:

- Moet je weten hoe je het medicijn op een veilige manier moet aanreiken

- Heb je kennis en vaardigheden nodig op het gebied van medicatieveiligheid

Opmerking: medicijnen verstrekken valt onder voorbehouden en risicovolle handelingen, zoals de wet BIG is afgelegd. Dat wil zeggen:

Om medicatie te mogen geven (risicovolle handeling) moet een zorgmedewerker dus bevoegd én bekwaam zijn.

Regels medicatieveiligheid

De regel van 5:

 - Controle van naam van zorgvrager op de medicijnen

- Controle of je het juiste medicijn hebt

- Controle of het de juiste dosering is

- Controle op het juiste tijdstip

- Controle de juiste manier van toedienen

Zelfstandig aan de slag met h9.

Let op! Het is een groot hoofdstuk!