§1.4 - Gedragsonderzoek

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

deze les

1. je doet mee met deze les en sluit bij deze presentatie aan

2. je volgt deze les zelfstandig door hem apart in lessonup te openen (incl uitlegvideo's)

hoe werkt deze les

1. zorg ervoor dat je voordat je start de paragrafen hebt gelezen

2. lees de leerdoelen en succescriteria

3. bekijk alle uitlegdia's en uitlegvideo's

4. controleer jezelf door de vragen en oefeningen tussendoor te doen

5. maak aan het einde de verwerkingopdrachten en controleer of je de leerdoelen hebt behaald (voldoe je aan de succescriteria)

6. nog niet behaald = terug naar de stof/ uitlegvideo's en/of zoek hulp

1.4 leerdoelen

Ik kan

• uitleggen hoe gedrag is opgebouwd
• zelf een simpel ethologisch onderzoek opzetten en uitvoeren

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: gedragssysteem, gedragsketen, gedragselement, objectief, subjectieve interpretatie, feiten, ethogram, protocol, inzicht, antropomorfisme 

• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen


• je hebt de opdrachten van 1.4 gemaakt en nagekeken met voldoende resultaat

Ethologie

Ethologie = gedragsbiologie (onderzoek naar gedrag)

Ethologen zijn gedragsbiologen

Hele bekende ethologen:

- Nico Tinbergen

- Konrad Lorenz

- Frans de Waal

Hoe zit gedrag in elkaar?

Gedragsketen = gedragselementen die in een vast patroon voorkomen. 

Gedrag heeft altijd een functie (paringsgedrag, voedselzoekgedrag, territoriumgedrag etc) = gedragssysteem

Gedrag bestaat uit meerdere gedragssystemen.

Een gedragssysteem bestaat uit meerdere gedragsketens.

Een gedragsketen bestaat uit meerdere gedragselementen. 

Ethogram

Gedrag onderzoek je zo objectief mogelijk waarbij je je aan de feiten houdt. 

Geen subjectieve interpretatie (je mening), die kan onjuist zijn.

Stap 1 - Maak een ethogram

Bestudeer de diersoort en bekijk welke soorten gedrag hij/zij vertoont (= gedragselementen)

Maak een lijst van de gedragselementen + omschrijving + afkorting.

Protocol

Stap 2 - Maak een protocol

Observeer het dier/ de dieren.

Je noteert wat het dier doet in een protocol (soort schema). Meerdere varianten mogelijk.

- op het moment zelf

- je filmt het dier en maakt het protocol later

- waarnemingen inspreken en later in protocol zetten

https:

video bekijken van 1:40 - 4:33

Zet de volgende begrippen in de juiste volgorde, begin met de kleinste eenheid: gedragsketen, gedragssysteem, gedrag, gedragselement.

Dieren met inzicht

Inzicht = leren om een oplossing te bedenken i.p.v. zomaar te probeer (trial and error).

Imitatie

Leren door 'na te apen'.

Afkijken of afluisteren.

Wat heb jij geleerd door imitatie?

Antropomorfisme

• Het subjectief toekennen van menselijke eigenschappen aan dieren.
  
• Niet objectief dus niet wetenschappelijk.
  
• Dieren kunnen wel vergelijkbare emoties hebben als mensen.
  

Antropomorf of niet?
'Oh, hij rent naar het water'

1. juist
2. onjuist

Antropomorf of niet?
'Hij is vast zielig.'

1. juist
2. onjuist

aan de slag

1. Maak een begrippenlijst van 1.4

2. Maken en nakijken opdrachten 1.4

3. Lees 1.5 voor de volgende les

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen.