Les 2.1.2 Moleculen en atomen

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Les 2.1.2 Moleculen en atomen

Planning

• Herhaling 2.1
• Nakijken
• Verder 2.1
• Opdrachten maken

Leerdoelen 2.1 moleculen en atomen

• 2.1.1 Je weet dat moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  
• 2.1.2 Je kunt het verschil uitleggen tussen elementen en verbindingen.
  
• 2.1.3 Je kunt moleculen weergeven in molecuulformules.
  
• 2.1.4 Je kunt de systematische naamgeving van moleculen toepassen.
  
• 2.1.5 Je kunt het verschil tussen een scheidingsmethode, een faseovergang en een chemische reactie op microniveau beschrijven.

Chemische reacties

• Chemische reactie: wanneer (begin)stoffen verdwijnen en er nieuwe stoffen ontstaan.

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  

• Atoombinding: atomen in een molecuul zijn met atoombindingen aan elkaar verbonden. 

Tijdens deze chemische reactie gaan de watermoleculen kapot en ontstaan waterstof- en zuurstofmoleculen. Alle atomen blijven behouden.

H = waterstofatoom

O = zuurstofatoom

Symbolentaal

• Moleculen zijn opgebouwd uit atomen.

• Elk atoomsoort heeft een eigen naam en een eigen symbool.​
  
• De eerste letter is ALTIJD een hoofdletter en als er een tweede letter is, is dat ALTIJD een kleine letter​
  
• Elementen: een stof die je niet verder in kleinere deeltjes kunt splitsen (atoomsoort=element)

Tabel 1 blz 60

Alcohol molecuul schrijf je als: 

C₂H₆O

Alcohol molecuul schrijf je als: 

C₂H₆O

Index: staat rechtsonder een symbool. Geeft het aantal atomen in het molecuul weer.

Verbinding vs element

• Verbindingen: ontleedbare stoffen. Bestaat uit twee of meer atoomsoorten.
  
• H2O
  
• C6H12O6
  
• Elementen: niet-ontleedbare stoffen. Bestaat uit één atoomsoort.
  
• H2
• O2
• Au
  

Molecuulformules

Uit je hoofd leren!

Twee-atomige moleculen

De meeste elementen bestaan uit één-atomige moleculen. Maar een paar elementen bestaan uit twee-atomige moleculen.

Twee-atomige moleculen ezelbruggetje

• Claire Fietst Naar Haar Oma In Breda
• Cl2aire F2ietst N2aar H2aar O2ma I2n Br2eda

Maken: 2, 4, 6, 7, 8 (vanaf blz 62)

2

• a) In een chemische reactie verdwijnen stoffen en ontstaan nieuwe stoffen met andere eigenschappen.
• b) In een chemische reactie zijn op microniveau de moleculen voor de reactiepijl anders dan de moleculen na de reactiepijl.
• c) Nee, tijdens een chemische reactie blijft het aantal en de soort atomen altijd gelijk.

4

• a) Een scheidingsmethode wordt toegepast om twee of meer stoffen van elkaar te scheiden. Op microniveau worden de molecuulsoorten van elkaar gescheiden. Daarbij veranderen de moleculen niet.
• b) Tijdens een chemische reactie worden op microniveau de moleculen van de beginstoffen afgebroken en worden de restanten hergebruikt om nieuwe moleculen te vormen. Alle moleculen veranderen dus in nieuwe moleculen. De atomen blijven tijdens een reactie behouden.

4

• c) Gedurende een faseovergang veranderen op microniveau de moleculen niet, maar kunnen ze, afhankelijk van het soort faseovergang, elkaar vasthouden of juist loslaten.

6

• a) C2H2
• b) In een ethynmolecuul komen twee waterstof- en twee koolstofatomen voor.

7

• a) H2O
• b) CO2
• c) O2
• d) N2
• e) NH3
• B) O2 en N2 zijn elementen, omdat ze uit één atoomsoort bestaan. H2O, CO2 en NH3 zijn verbindingen, omdat ze uit meer dan één soort atomen bestaan

8

• Links van de pijl staat geen stikstofatoom, rechts van de pijl wel. Dit kan niet, want atomenkunnen niet verdwijnen of zomaar uit het niets tevoorschijn komen.
• Links van de pijl staan vier waterstofatomen, rechts van de pijl drie. Dat kan niet, want er kan niet één waterstofatoom ‘verdwenen’ zijn. 

Leerdoelen 2.1 moleculen en atomen

• 2.1.1 Je weet dat moleculen zijn opgebouwd uit atomen.
  
• 2.1.2 Je kunt het verschil uitleggen tussen elementen en verbindingen.
  
• 2.1.3 Je kunt moleculen weergeven in molecuulformules.
  
• 2.1.4 Je kunt de systematische naamgeving van moleculen toepassen.
  
• 2.1.5 Je kunt het verschil tussen een scheidingsmethode, een faseovergang en een chemische reactie op microniveau beschrijven.

Naamgeving verbindingen

• Systematische naam: naam, op een systematische manier, om een stof te benoemen. 
• bijvoorbeeld: koolstofdioxide is de systematische naam voor CO₂

Regels systematische naam

1. De eerste atoomsoort in de molecuulformule krijgt eigen naam
2. De tweede (en laatste) atoomsoort in de molecuulformule krijgt de uitgang -ide. Zie tabel 4 blz 61.
3. Je geeft de het aantal atomen per atoomsoort aan met een grieks telwoord (tabel 5 blz 61). Het griekse telwoord zet je VOOR het desbetreffende atoomsoort. 
4. Alleen als het woord ''mono'' vooraan staat, mag/moet je deze weglaten. 

Dus, samengevat: 

Je geeft in de formule aan hoe vaak een atoom voorkomt. Dit doe je door het Griekse telwoord VOOR de desbetreffende stof te zetten.

• CO₂: koolstofdioxide
• CO: koolstofmono-oxide

De namen van de stoffen eindigen over het algemeen op ‘ide’.

• PCl₃: fosfortrichloride
• SO₂: zwaveldioxide
• H₂S: diwaterstofmonosulfide

‘mono’ wordt nooit bij het eerste atoom in de molecuulformule vermeld. 

• Dus koolstofmono-oxide ipv monokoolstofmono-oxide.

Voorbeeld 1

• P2O5
• difosforpentaoxide

Voorbeeld 2

• Koolstofdisulfide
• CS2

Maken: 5 en 9 (blz 63)

5a

1. zwaveltrioxide
2. 2 stikstofdioxide
3. difosfortetrajodide
4. diwaterstofmonosulfide

5b

1. NO
   
2. H2O
   
3. HF
   
4. CS2
   
5. P2O5

9

1. b
2. e
3. a
4. c
5. d