de eerste mensen klas 1

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De eerste mensen 

paragraaf 1.2 en 1.3

Programma

wat?	Hoe?	tijd?
terugblik	klassikaal	5 minuten
uitleg	klassikaal	15 minuten
zelfstandig werken	individueel	10 minuten
afsluiten/vooruitblikken	klassikaal	5 minuten

Wij gebruiken de Christelijke jaartelling. In welk jaar begint deze jaartelling?

1. Het jaar 0
2. Het jaar 1
3. Het jaar 500 na Christus
4. Het jaar 3000 voor Christus

Scheppingsverhalen

Er bestaan veel scheppingsverhalen: verhalen over het ontstaan van de wereld en het leven daarop. 

Het verhaal van Adam en Eva is het scheppingsverhaal van joden, christenen en moslims.

 

God schiep in 6 dagen de hemel en de aarde en wat daartussen is: de zon, de maan en de sterren, de planten en de dieren. Aan het einde van de 6e dag schiep God een man en een vrouw: Adem en Eva. 

Adam en Eva leefden in een paradijs en genoten er van alle heerlijke dingen in de natuur. Ze mochten een ding niet van God: de vruchten eten van een bijzondere boom, de boom van kennis van goed en kwaad. 

De duivel, die verscheen als een slang, haalde Eva over om van de verboden vruchten te eten. Zij haf de appel door aan Adam. Vanaf dat moment begrepen zij het verschil tussen goede en slechte dingen. Ze schaamden zich voor hun naaktheid. Als straf stuurde God Adam en Eva weg uit het paradijs. 

Scheppingsverhalen (2)

Dit verhaal staat in drie heilige boeken:

de Tenach: heilig boek van joden

de Bijbel: heilig boek van christenen

de Koran: heilig boek van moslims

Charles Darwin

Engelse wetenschapper die zag dat één diersoort zich op verschillende plekken heeft aangepast aan verschillende omstandigheden in klimaat en landschap.

 Aanpassen = evolueren -->

EVOLUTIETHEORIE

Charles Darwin (1809-1882), bekend van 'on the Origin of Species'

Ken je zelf ook een voorbeeld van een dier dat zich in verschillende omstandigheden heeft aangepast?

Wat is er allemaal verschillend?

• Kleur vacht (camouflage) 
  
• Dikte huid (kou / warmte) 
  
• Soorten voedsel (omgeving) 
  
• Hoeveelheid voedsel nodig (omgeving) 
  

De evolutietheorie van Darwin

De aapmens loopt voor het eerst rechtop, op twee voeten.

De Homo Sapien, de denkende mens die taal gebruikt.

De Homo Erectus, gaat gebruik maken van vuur en gereedschappen.

De Neanderthaler, de mens die 

Verschillen

Etnische verschillen

(kenmerken van een volk zoals huidskleur)

Culturele verschillen
(wat mensen denken en doen)

Er is tegenwoordig één mensenras, ieder mens bestaat uit hetzelfde DNA.

(Evolutietheorie werd gebruikt voor rassendiscriminatie)

Wat is de evolutietheorie?

1. Een theorie van de Paus over hoe het christendom ontstaan is
2. Een theorie van Charles Darwin over hoe mensen en dieren veranderen (mensen komen uit apen)
3. Een theorie over hoe god de aarde en de mens geschapen heeft
4. Nooit van gehoord

Wie was de bedenker van de evolutietheorie?

Leg het scheppingsverhaal uit

1. De mens is ontstaan uit een aapsoort en is door evolutie (natuurlijke verandering) tot mens geworden.
2. De mens is door God geschapen.

Waarom botste de evolutietheorie van Darwin met de ideeën van de gelovigen?

1. Omdat het het bestaan van God tegenspreekt.
2. Omdat het niet overeenkomt met hun scheppingsverhaal.
3. Omdat Darwin niet gelovig was en was zijn theorie dus sowieso fout.
4. Omdat het nieuw was in die tijd en de gelovigen alles bij het oude wilde houden.

1. Welke drie wereldreligies hebben hetzelfde scheppingsverhaal?

1. Islam, hindoeïsme, boeddhisme
2. Jodendom, christendom, islam
3. Christendom, jodendom, boeddhisme
4. Protestantisme, hindoeïsme, jodendom

oorzaak-gevolg

• bij geschiedenis zijn we opzoek naar oorzaken en gevolgen
• Waardoor iets gebeurd noemen wij de oorzaak
• wat hierna gebeurd noemen wij het gevolg

''Ik heb niet geleerd voor de toets en heb nu een onvoldoende. ''

Niet leren voor de toets is een..........

1. oorzaak
2. gevolg

''Door de regen word ik nat''

Het regent is een......

1. oorzaak
2. gevolg

''Ik heb de bus gemist. Nu ben ik te laat op school''

Te laat op school zijn is een...

1. oorzaak
2. gevolg

IJstijd

In Nederland woonde 25.000 jaar geleden niemand

De oorzaak hiervoor was dat het te koud was

Deze periode noemen we een ijstijd

Kaart

Kaart van Europa tijdens een ijstijd

Een oorzaak is iets waardoor iets gebeurt

De laatste ijstijd 

• Rond 11.500 v. Chr. eindigde de laatste ijstijd. 
• De oorzaak hiervan was de stijging van de temperatuur. Het gevolg daarvan was dat de ijstijd eindigde.  
• Nederland was voor een groot deel toendra: gras, mos en lage struiken. Wilde dieren: mammoeten, wolven, paarden en rendieren.
• Langzaamaan werd Nederland moerassig en ontstonden er bossen. 

Leefwijze

• leven als nomaden: zonder vaste woonplaats 
•  leven van de jacht op dieren en het verzamelen van voedsel --> belangrijkste middel van bestaan = manier om aan voedsel te komen

Jagen en verzamelen

• jagers maakten werktuigen van dingen uit de natuur om te kunnen overleven: belangrijkste was steen --> daarom ook wel steentijd genoemd

•  denk aan speren, bijlen, messen 

Hoe weten wij hoe de jagers en verzamelaars leefden?

1. Archeologie; bodemvondsten
2. Experimentele archeologie; Het leven naspelen > vuur maken
3. Bestuderen van gelijksoortige groepen; Bosjesmannen

Hoe betrouwbaar zijn deze vormen?

soorten samenlevingen 

samenleving= een grote groep mensen die samenleeft. 

Mensen die als nomaden leefden wordt een jager- verzamelaar  samenleving genoemd. Mensen hebben lange tijd zo geleefd, maar zijn in de loop van tijd anders gaan leven. Daarom kennen wij verschillende soorten samenlevingen. 

Historische indelingen

• tijdvakken
• perioden

• samenlevingen

1. Jager-verzamelaar samenleving                 4. industriële samenleving
2. landbouwsamenleving                                     5. informatiesamenleving 
   
3. landbouwstedelijke samenleving 

Leerdoel

aan het eind van deze les:

• weet je wat scheppingsverhalen zijn en weet je waar deze over gaan
• weet je wat wetenschappers in de 19e eeuw over mensen hebben ontdekt
• Kun je uitleggen hoe verschillen tussen mensen ontstonden
• kun je uitleggen hoe mensen in de steentijd leefden