Leerdoel 5: Emancipatie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

Emancipatie

Het streven naar een gelijkwaardige plaats in de samenleving omdat je je achter gesteld voelt als groep.

Welke groepen waren dat?

Emancipatiebewegingen:

1.  Vrouwen (o.a. kiesrecht en recht op studie) -> feminisme. Arletta Jacobs was een bekende feministe

2. Arbeiders (kiesrecht/sociale wetgeving zoals minimumlonen, 

    8-urige werkdag, ouderdomsverzekering) ->socialisme (o.a. Domela Nieuwenhuis).

3. Confessionelen (schoolstrijd=strijd voor de financiële

    gelijkstelling van het openbaar en bijzonder onderwijs) ->confessionalisme

Confessionelen (katholieken en protestanten)  gebruiken de bijbel als uitgangspunt voor hun politieke ideeën.

Socialisme

Socialisten wilden meer gelijkheid

De verschillen tussen arm en rijk moesten kleiner

Hiervoor moesten de productiemiddelen van de staat worden

De arbeiders aan de macht!

Alles waar je producten mee kan maken (fabrieken, machines, gereedschap, etc.)

Sociaaldemocraten en communisten

Karl Marx was de bedenker van het socialisme

Hij zei dat socialisme bereikt moest worden met een revolutie

Anderen vonden dat het gewoon via de politiek moest

Sociaaldemocraten

Gelijkheid kan bereikt worden door mee te doen in de politiek (Tweede Kamer)

Communisten

Voor gelijkheid moeten alle productiemiddelen in handen van de staat komen door een geweldadige revolutie

Feminisme

Confessionelen en socialisten wilden emancipatie

Feministen wilden emancipatie voor vrouwen

Zij voelden zich "minder waard" dan mannen

Hun belangrijkste doel was vrouwenkiesrecht

1848/1887

1848: Censuskiesrecht: alleen mannen die een bepaald bedrag aan belasting betaalden (census) mochten stemmen.

1887: Mannenkiesrecht op basis van "kentekenen (kenmerken) van geschiktheid" of welstand.

1896: 4 eisen. Mannen moesten:

-een bepaald bedrag aan belasting betalen

-minimumbedrag aan spaargeld

-bepaalde examens hebben gehaald

-woning boven een bepaalde waarde bezitten

De schoolstrijd

• Het openbare onderwijs werd betaald door de overheid en was neutraal.
• Protestanten en katholieken richtten hun eigen scholen op. Dit is het bijzonder onderwijs.
• De confessionelen streden voor gelijke rechten (emancipatie):

1. Volgens de confessionelen moest de overheid bijzondere scholen óók financieren (schoolstrijd).
   
2. Bij het maken van wetten moet meer rekening gehouden worden met geloof.

• In 1917 werden alle scholen gelijk gesteld: niet alleen openbare maar ook bijzondere scholen werden voortaan door de overheid betaald. 

In de Pacificatie van 1917 wordt afgesproken:

• Alle mannen ouder dan 23 hebben algemeen kiesrecht, zij mogen stemmen
• Passief kiesrecht voor vrouwen (actief kiesrecht vanaf 1919/1922) Let op: actief kiesrecht is dat je zelf mag stemmen, passief kiesrecht is dat mensen op jou mogen stemmen, dus dat je je verkiesbaar kunt stellen)
• stelsel van evenredige vertegenwoordiging in plaats van districtenstelsel (verkiezingen)
• Gelijke financiering voor zowel openbaar- als bijzonder onderwijs (einde Schoolstrijd)

Districtenstelsel vs Evenredige vertegenwoordiging

In 1917 kwam er en einde aan het districtenstelsel. Verkiezingen werden voortaan gehouden volgens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging.

Bekijk de uitleg op het volgende filmpje goed!

Koppel de standpunten aan de stromingen

Liberalisme

Socialisme

Confessionalisme

Feminisme

Weinig regels en wetten

Vrijheid voor de burger

Eerlijk verdelen welvaart

Gelijkheid voor iedereen

Geloof is het belangrijkst

Geld voor christelijk onderwijs

Vrouwen mogen stemmen

Vrouwen gelijk aan mannen

Iedereen moet hetzelfde verdienen

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

Katholieke scholen moeten geld krijgen van de overheid

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

De overheid moet zich niet zo veel met de burgers bemoeien

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

De regering moet zich alleen bezighouden met veiligheid

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Alleen door een revolutie kan een maatschappij veranderen

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

De burger is zelf verantwoordelijk voor alles wat hij/zij nodig heeft in het leven

1. Socialisme
2. Liberalisme
3. Confessionalisme

De beste manier om welvaart beter te verdelen is door gebruik van het parlement

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Iedereen mag beslissen over zijn/haar eigen leven

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Burgerrechten zijn minder belangrijk dan de wil van God

1. Sociaal democratie
2. Liberalisme
3. Confessionalisme
4. Communisme

Deze vraag gaat over de schoolstrijd in Nederland.

Over de betaling van de overheid van welke type onderwijs ging de schoolstrijd?

1. het speciaal onderwijs
2. het liberaal onderwijs
3. het bijzonder onderwijs
4. het openbaar onderwijs

Drie grote veranderingen door de Pacificatie van 1917:

1. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
2. 1. kiesrecht mannen, 2. nieuwe koning, en 3. nieuw kiesstelsel
3. 1. kiesrecht mannen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw kiesstelsel
4. 1. kiesrecht mannen en vrouwen, 2. einde schoolstrijd, en 3. nieuw parlement

Hieronder zie je 3 opmerkingen.

1. streefde naar meer gelijkheid.
2. streefde naar meer vrijheid.
3. streefde naar gelijke rechten voor vrouwen.

Welke politiek-maatschappelijke beweging hoort bij elke opmerking?

1. 1. feminisme, 2. liberalisme, 3. socialisme
2. 1. liberalisme, 2. socialisme, 3. feminisme.
3. 1. socialisme, 2. feminisme, 3. liberalisme
4. 1. socialisme, 2. liberalisme, 3. feminisme.