Keuzedeel NAH lesweek 5

• Keuzedeel NAH
• MBO
• Studiejaar 2

Wat gaan we doen deze les? 

• Rol van de mantelzorger 
• Omgaan met veranderd gedrag
• Casussen 
• Voorbereiden intake gesprek

De rol van de mantelzorger

Wat weten jullie van
mantelzorg?

Mantelzorger

• Grootste deel van mensen met hersenletsel keert na revalidatie terug naar huis
• Zorg komt grotendeels neer op de mantelzorger
•  Meestal de partner (kinderen helpen ook mee)

De mantelzorger vervult een spilfunctie. Wat houdt dit volgens jullie in?

Overbelasting

• Zorg voor partner is vanzelfsprekend en geeft voldoening
• Overbelasting - ziekte - uitval ligt op de loer 
• Bij mantelzorgers van NAH ondervindt bijna de helft overbelasting of zeer ernstige overbelasting: Dit is meer dan bij een gemiddelde mantelzorger. 

Waarom komt overbelasting van de mantelzorgers bij NAH gemiddeld vaker voor?

Begeleiden van de mantelzorger

Professional heeft ook een rol in begeleiden mantelzorger.

Deze begeleiding is vanaf het begin van het letsel, maar ook in de jaren erna. 

Wat is volgens jullie belangrijk in het begeleiden van de mantelzorger?

Vaststellen van de rol van de mantelzorger

Welke rol heeft de mantelzorger?

Rol kan veranderen over de jaren, bijv. bij opname. 

Belangrijk om verwachtingen af te stemmen

Wat kan de professional een mantelzorger bieden? 

• Psycho-educatie aan de mantelzorger
• Gezinsondersteuning
  
• ondersteuning thuis: Dit is extra ondersteuning zodat de mantelzorger even wat tijd voor zichzelf heeft (respijtzorg).
• Uitleg over waarnemingsproblematiek aan de mantelzorger:
  Hoe kun je bijvoorbeeld hulp bieden als een cliënt door hersenletsel minder is gaan zien?

Waarom kan het moeilijk zijn voor iemand met NAH om sociale netwerk dingen te vragen?

Rolverandering en overbelasting

• het alleen dragen van de verantwoordelijkheid voor de relatie of het gezin en soms noodgedwongen beslissingen nemen voor de ander
  
• het alleen zorgen voor de financiën en de administratie
  
• het alleen zorgen voor de opvoeding van de kinderen
  
• de ongelijkwaardige relatie doordat de partner een belangrijke rol moet blijven spelen in het verzorgen of begeleiden van de partner met hersenletsel
  
• het alleen doen van allerlei praktische taken zoals huishouden of boodschappen
  
• het alleen oplossen van financiële problemen als gevolg van een verminderd inkomen of gestegen kosten
  
• eventuele veranderingen op relationeel en seksueel gebied die voor de partner zwaarder kunnen wegen dan voor de partner met hersenletsel
  
• het veranderd karakter van de getroffene waardoor de partner het moeilijk kan hebben met het voortzetten van de relatie of het anders invullen van de relatie
  
• het niet goed meer kunnen onderhouden van sociale contacten doordat alle extra taken al zo veel energie kosten
  
• het gemis van steun van de gezonde partner bij de ander, juist nu hij dat zo nodig heeft.

Verbeteren functioneren mantelzorger

• Psycho-educatie, familie- en infodagen
• Lotgenoten contact
• Begeleiding geven in omgaan met gedragsverandering
• Aanleren van praktische vaardigheden bij mensen met NAH
• Vraag regelmatig de mantelzorger hoe het gaat, verlies de mantelzorger niet uit het oog! 

Aan de slag! 

Ga aan de slag met opdracht 2.11, 2.13 en 2.14. 

We nemen even pauze! 

Omgaan met veranderd gedrag

• Prikkelbaarheid
• Sociaal ongepast gedrag
• Ongeremd gedrag 
• Gedragsmodificatie
• Signaleringsplan
• Vaardigheden professionals
• Factoren beïnvloeden gedrag

Waar denk je aan bij
prikkelbaarheid?

Wat zou je kunnen doen
om prikkelbaarheid
te verminderen?

Voorbeelden sociaal
ongepast gedrag?

Verminderen sociaal ongepast gedrag

• Iemand corrigeren bij een verkeerde inschatten -> wees duidelijk en concreet en vertel vriendelijk welk gedrag je wel wil zien. 
• Beloon ook juist gedrag. 

Waar denk je aan bij
ontremd gedrag?

Verschillende vlakken in uiting 

• motorische ontremming
• emotionele ontremming
•  verbale ontremming
• ontremd eetgedrag
• seksuele ontremming
• Financiële ontremming
• Dwanglachen of dwanghuilen

Ontremd gedrag verminderen

• Impulsief gedrag intomen: bieden van structuur en beperken van prikkels waarop gereageerd "moet" worden.  
• Rustig op het gedrag reageren en benoemen wat de consequenties zijn
• Afspraken maken: grenzen stellen
• Non-verbaal ingrijpen
• Tekens of signalen afspreken (bijv. bij hand op steken moet iemand tot 10 tellen). 

Gedragsmodificatie

• Afnemen ongewenst gedrag
• Toenemen gewenst gedrag

Gedrag dus positief beïnvloeden!

Hoe zou je ongewenst gedrag kunnen verminderen?

Gewenst gedrag vergroter

Token-economysysteem: Een beloningssysteem waarbij de cliënt voor goed gedrag telkens een beloning krijgt die hem aanspreekt. 
Beloning

Modeling: De begeleider staat model voor de cliënt. Door het goede gedrag te laten zien kan de cliënt dat gedrag gaan overnemen.

Shaping: Ontspanning kan prima werken als een bekrachtiger.

(Bio)feedback: Door signalen (licht of geluid) de cliënt erop wijzen dat er iets niet goed gaat.

Signaleringsplan

Welke vaardigheden moet jij
als professional hebben denk je?

Vaardigheden professional

• Inzicht hebben in de beperkingen die het gedrag veroorzaken
• Onderscheid kunnen maken tussen persoon en gedrag
• Geduld, steeds op nieuw kunnen beginnen
• Goed kunnen reflecteren op eigen handelen: Concessies doen op eigen normen en waarden, grenzen stellen

Steunende factoren

• Moeilijke situaties bespreken met het hele team
  
• Time-out sessies: bijvoorbeeld met een gedragsdeskundige zodat je kunt stilstaan bij wat de situatie met jou heeft gedaan
  
• De zorg voor een cliënt met veelvuldig moeilijk gedrag verdelen over het hele team waardoor je de werklast 'verdunt'
  
• Een steunende leidinggevende

Factoren beïnvloeden van gedrag

• Fysieke omgeving
• Situatie
• Gedrag van professionals
• Rol van professionals en sociale netwerk
• Bijeenkomsten

Aan de slag! 

Ga aan de slag met opdracht (2.11, 2.13 en 2.14), 2.15, 2.16, 2.18 en 2.19. 
Bij vragen kom bij mij! 

Interview naastbetrokkene

• Lees opdracht  2.22 goed door. 
• Bedenk vragen die je zou willen stellen aan de naast betrokkene tijdens het interview! 
  
• Nabespreking week 6 (volgende week)