Week 5 - Spijsverteringsstelsel BBL VVT ouderen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

VVT ouderenzorg, BBL jaar 4 

Ziekten van het spijsverterings - en uitscheidings stelsel

Nierinsufficientie

ziekte van Crohn

colitis ulcerosa

Hoofdleerdoel

De student heeft gespecialiseerde kennis van ziekten van het spijsverteringsstelsel en uitscheidingsstelsel

Subleerdoel

- De student kan in eigen woorden uitleggen aan een zorgvrager en collega wat de oorzaken, gevolgen, symptomen en behandelingen zijn van de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa en nierinsufficiëntie.  

- De student kan een zorgvrager met de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa en nierinsufficiëntie en/of vanuit een casus de complicaties die kunnen optreden signaleren en bedenken welke medische acties daarop moeten volgen. 

Leerstof

Zorgpad 

Thuiszorg: Hoofdstuk 12, ziekten van het spijsverteringsstelsel en uitscheidingsstelsel § 1.1, 1.2, 1.3 en 3.1, 3.2 en 3.3

Kijk voor de complicaties en verdieping op:  www.mlds.nl 

Even terugkomen op: 

- opdracht over het zenuwstelsel

opdracht voor week 8: de media bekijken. Hoe gaat het? Vragen/problemen? 

Tijdens de les aandacht voor anatomie/fysiologie. Doen of niet doen?

1. Ja, doen
2. nee, niet doen, gelijk naar verdiepingsstof
3. Geen mening
4. anders.

problemen bij urine
uitscheiding

Hoe werken de nieren ook al weer? 

wat is GEEN functie van de nieren?

1. regeling van het adrenaline/cortisol systeem
2. verhoging van de bloeddruk
3. stimuleren aanmaak rode bloedlichaampjes
4. uitscheiding van afvalstoffen

Nierinsufficiëntie ook wel "niervergiftiging"

= nieren onvoldoende instaat voldoende afvalstoffen en vocht uit het bloed te verwijderen. 

Resultaat: 

- weefsels raken vergiftigd (bijv met ureum)

- vocht vasthouden

weefsels doen hun werk niet meer goed > orgaanfalen > dood

Acute nierinsufficientie

binnen enkele dagen/weken ontstaan 

meest voorkomende oorzaken:

- shock  (lage bloeddruk > slechte doorbloeding nieren) 

- urinerentie > urine kan niet weg

Vaak is dit reversibel, maw kan weer herstellen. 

- oorzaak wegnemen

- tijdelijke ondersteuning nieren. 

chronische  nierinsufficientie

na maanden/jaren 

wordt vaak per toeval ontdekt

Oorzaken:

- vaak chronische ontsteking glomeruli, glomerulonefritis, 

- artherosclerose van de nierarterie (bijv bij diabetes/hypertensie) 

Niet reversibel, maw: kan niet meer herstellen. Nierweefsel definitief beschadigd. 

Behandeling erop gericht om verdere achteruitgang te vertragen/voorkomen. 

symptomen bij
nierinsufficientie

Symptomen van nierinsufficientie

- verminderde uitscheiding water (oligurie vs anurie)

- oedeem in het lichaam

- uremie (ureum in bloed) 

       > uremisch pericarditis

       > verwardheid

       > coma

       > overlijden. 

- hyperkaliemie 

       > hartritmestoornis (VT fibrilleren)

       > hartstilstand. 

zeer divers > niet allemaal te benoemen hier. De belangrijksten: 

- acidose (je wordt zuur)

     > metabole processen werken

         niet meer goed. 

     > Coma

     > overlijden 

    Je lichaam reageert met Kussmaul       ademhaling. (zoek zelf op!) 

    https://www.youtube.com/watch?v=TG0vpKae3Js 

- geen aanmaak erytropoetine meer 

       > bloedarmoede. 

Diagnostiek 

anamnese en lichamelijk onderzoek

bloedonderzoek: ureum en creatine

24 uursurine onderzoek op eiwit en creatinine. 

op zoek naar oorzaak: 

- infecties? 

- bloeddruk? 

- echo nieren? 

- eventueel verdere beeldvorming nieren. 

Bij hoeveel procent van de overgebleven nierfunctie, spreken we van chronische nierinsufficiëntie?

1. 25 %
2. 40 %
3. 50 %
4. 10 %

Bij hoeveel procent van de overgebleven nierfunctie, krijgen patienten klachten?

1. 25 %
2. 40 %
3. 50 %
4. 10 %

Behandeling

- eventuele oorzaak behandelen

- vergiftiging beperken

dieet en vochtbeperking (eiwit, kalium, natrium en vocht)

medicatie (bijv. tegen hyperkaliemie, EPO injectie, ijzer. 

dialyse: hemodialyse of peritoneaal

- hele probleem oplossen: 

niertransplantatie

(maar allerlei nieuwe problemen) 

Nog vragen/opmerkingen over nierinsufficiëntie? 

ziekten van het
spijsverteringsstelsel

Ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa 

- oorzaak en epidemiologie ('"de cijfers") 

Oorzaak: onbekend, mgl immunologische reactie 

Pathologie: terugkerend ontsteking van het darmslijmvlies met ulcera (zweren) 

Ziekte van Crohn en Colitis ulcerosa - Symptomen

Verloop symptomen: exacerbaties en remissies. 

Remissies: geen klachten

Symptomen bij exacerbaties zijn: 

diarree met slijm, pus en bloed (crohn vaker slijm/pus, colitis vaker bloed)

soms incontinent voor ontlasting

pijn/krampen in de (onder) buik. opgezette buik

weinig eetlust, vermoeidheid, misselijk

Vermagering doordat voedingsstoffen en vocht niet worden opgenomen. 

soms koorts

Triggers voor exacerbatie: 

spanning/stress, voeding, medicatie, roken, zonlicht, infectie,  te weinig bewegen, verstoord slaapritme. 

Verschillen

voorkomen

locatie

welke darmlagen doen mee?

1000 nieuwe patient/jaar in Nl

vaker vrouwen

Gehele darmstelsel, in segmenten

alle darmlagen, 

1500 nieuwe patienten/jaar in Nl

piek leeftijd: 15-40, mannen 60-70 jaar. vaker bij mannen. 

alleen de dikke darm

alleen het slijmvlies

Ziekte van Crohn

Colitis Ulcerosa

Ziekte van Crohn

Colitis ulcerosa

Van mond tot kont

colon, vooral het laatste deel

vaker bij mannen

vaker bij vrouwen

alle lagen van de darmwand

epitheel van de darmwand

Vooral diarree, kramp en pus bij ontlasting

vooral diarree, kramp en bloed bij ontlasting

Diagnostiek

- anamnese

- lichamelijk onderzoek

- fecesonderzoek  > vertering bekijken

- Rontgen > typisch beeld bij ziekte van Crohn

- colonoscopie/ sigmoïdoscopie, met eventueel biopsie. 

Oppassen met coloninloopfoto als colitis wordt vermoedt. 

Behandeling

Acute fase: 

- rust aan darmen : 

dieetaanpassingen OF

oraal stoppen en parenteraal geven (infuus)

- medicatie: 

(5-aminosalicylzuur) die ontstekingremmend werkt

soms in combinatie met corticosteroïden (bij colitis kan dit via klysma) 

- laatste redmiddel: 

Stoma, hopelijk tijdelijk

Rustige fase: gericht op voorkomen van nieuwe 

- leefstijlaanpassingen

- soms onderhoudsmedicatie 

- Poeptransplantatie

Complicaties - medisch: 

Ziekte van Crohn 

- stricturen > ileus

- fistelvorming 

- Gewrichtsaandoeningen

- huidafwijkingen

- oogontstekingen

- leverziekten

- gal- en nierstenen

- botontkalking

Colitis ulcerosa

- hele dikke darm aangedaan

    >  toxisch megacolon 

       > overlijden

Later: 

- verandering naar kwaadaardige tumor (20-30 jr)

stoma

tijdelijke voedingsdeficiënties (Hb, Vit K bijv)

speciale voeding/dieet rest van het leven

Complicaties - Overig: 

Huidletsel rond de anus/billen

Onzekerheid en schaamte

Angst voor nieuwe klachten

Sociale isolatie

Vragen/opmerkingen over ziekte van Crohn/Colitis Ulcerosa? 

Opdracht bij deze les, casusbeschrijving. Zie Teams. In vaste groepje. 

Volgende week: ziekten van het circulatiesysteem 

Voorbereiding: 

Thuiszorg: Hoofdstuk 14, ziekten van het circulatiestelsel § 1 

 

Kijk voor de complicaties en verdieping op: 

www.hartstichting.nl 

 

www.hart-en-vaatziekten.com/complicaties-hartfalen.html 

Eventuele herhaling: ingesproken PPT in Teams. 

voorbereiding volgende week 

Bekijk de ingesproken PPT op Teams voor opfrissen van de basiskennis. 

Thuiszorg: Hoofdstuk 14, ziekten van het circulatiestelsel § 1 

 

Kijk voor de complicaties en verdieping op: 

www.hartstichting.nl 

 

www.hart-en-vaatziekten.com/complicaties-hartfalen.html