Zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Zenuwstelsel                                      

Hersenen

Je ademhaling, de spijsvertering, de bloedsomloop, de verbranding, het waarnemen wordt allemaal geregeld in je hersenen.

Sommige simpele regeldingen worden geregeld door het ruggenmerg.

We noemen je hersenen + het ruggenmerg ook wel het centrale zenuwstelsel.

Het ruggenmerg

Zenuwstelsel

Je hersenen ontvangen informatie van je zintuigen en verwerken deze informatie.

De informatie komt via de zenuwen bij de hersenen.

Hersenen + ruggenmerg + zenuwen noemen we het zenuwstelsel.

Welke onderdelen horen bij:

Centrale zenuwstelsel

Zenuwstelsel

zenuwen

Hersenen

Hersenen

ruggenmerg

Ruggenmerg

(Centrale) zenuwstelsel

Het centrale zenuwstelsel bestaat dus uit de hersenen en het ruggenmerg.

Het zenuwstelsel bestaat uit het centrale zenuwstelsel en de zenuwen.

Hersenen en zintuigen

Je hebt je hersenen nodig om na te denken en je zintuigen om te weten wat er om je heen gebeurd.

Prikkels en impulsen

Een prikkel is een berichtje (uit de omgeving) dat wordt opgevangen in een zintuig.

In je zintuig wordt zo'n prikkel omgezet in een elektrisch stroompje, dat noem je een impuls

Impulsen

Impulsen zijn elektrische stroompjes

die van een zintuig naar de hersenen

gaan.

Impulsen

Impulsen gaan ook van de hersenen

naar een spier of een klier.

Zo kan je reageren op een waarneming.

Bouw, ligging en functie van delen van het centraal zenuwstelsel. 

- grote hersenen: bewustzijn, zintuiglijke waarneming en bewuste beweging

- kleine hersenen: coördinatie van bewegingen

- hersenstam: verbinding tussen grote hersenen en ruggenmerg en een rol bij reflexen in hoofd- en halsgebied

- ruggenmerg: verbinding van organen met hersenen en een rol bij reflexen van romp en ledematen

De bouw van het zenuwstelsel

BOUW ZENUWCEL

•  Cellichaam
• Celkern
•  Uitlopers = zenuwvezels = neurofibrillen

Verschillende soorten zenuwcellen

bewegingszenuwcel of motorisch

3 soorten zenuwcellen

Zenuwweefsel: steuncellen

Perifeer zenuwstelsel → cellen van Schwann

Perifeer & Centrale zenuwstelsel

Het zenuwstelsel wordt onderverdeeld in het:

1. centrale zenuwstelsel
   
2. perifere zenuwstelsel
   
   

Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg.

Met het perifere zenuwstelsel worden de zenuwen bedoeld.

perifeer zenuwstelsel

zenuwen

Deze verbinden het hele lichaam aan het centraal zenuwstelsel.

Zenuwstelsel (on)willekeurig

• Somatisch zenuwstelsel: willekeurige zenuwstelsel, regelt bewuste reacties en houding en beweging van het lichaam

• Autonome (vegetatieve) zenuwstelsel: onwillekeurige zenuwstelsel, regelt vooral de werking van inwendige organen

Bij de fysiologische indeling (naar functie) wordt het zenuwstelsel onderscheiden in een willekeurig en onwillekeurig zenuwstelsel. Het willekeurig zenuwstelsel is het deel dat onder invloed van je wil staat en wordt ook wel het somatisch deel genoemd. Je kunt bijvoorbeeld doelgericht met je hand iets vastpakken of stappen in een bepaalde richting zetten. Het onwillekeurig zenuwstelsel, of autonoom deel, gaat buiten je wil om en zorgt bijvoorbeeld voor de bloedcirculatie, dat je bloeddruk op peil blijft en je lichaam het eten verteert.

Grote hersenen

In de grote hersenen liggen de hersencentra. 

Dit zijn gebieden in je hersenen die verbonden zijn aan een zintuig. 

hersenschors

Hersenkwabben / functiegebieden

De grote hersenen

zijn op te delen in 

hersenkwabben, daarbinnen zitten de hersencentra. 

Belangrijke functie:

Informatie opslaan in geheugen.

?

Tussenhersenen

(diencephalon)

Liggen tussen de grote hersenen en de hersenstam.

Drie onderdelen:

- pijnappelklier (epifyse)

- thalamus

- hypothalamus

Tussenhersenen

In de tussenhersenen ligt de hippocampus

- Geheugencentrum

- Ruimtelijke oriëntatie

- Navigatie

Tussenhersenen

Regelcentra van de hersenen

produceren hormonen

- thalamus

- hypothalamus 

- hypofyse (hormomen)

De thalamus dient als filter voor signalen als aanraking, pijn of temperatuur die vanuit de sensorische zenuwen naar de hersenschors worden gestuurd. Dit filter zorgt ervoor dat de hersenen niet overvoerd worden door de aangevoerde prikkels. 

De hypothalamus is een belangrijk centrum voor de temperatuurregulatie van het lichaam, het honger- en dorstgevoel, het dag- en nachtritme (de biologische klok), het emotioneel gedrag en het geheugen

Functiegebieden hersenschors

- Sensorische gebieden (verwerken impulsen)

- Motorische gebieden (lichaam aanzetten tot activiteit

- Associatiegebieden (cognitieve functies )

Hersenstam

De hersenstam bestuurt vitale levensfuncties als hartslag, ademhaling en bloeddruk.

Bepaalde reflexen verlopen via de hersenstam
 

Zenuwstelsel

bestaat uit;

- Je zenuwen

- Ruggemerg

- en hersenen

Begrijp op welke plek een gevoelszenuwcel (van het zintuig naar ruggemerg), schakelzenuwcel (in ruggemerg en hersenen) en bewegingszenuwcel (van ruggemerg naar spier) wordt aangegeven?

Reflexen - reflexboog

Kleine hersenen

De kleine hersenen coördineren houding,

bewegingen en motorische vaardigheden

Bij een verstoring in de kleine hersenen

zou je ongecontroleerde, houterige

en schokkerige bewegingen maken. 

De hersenen

• Linker- en rechterhelft
• Sterk geplooid
• Omgeven door 3 hersenvliezen en hersenvocht
  --> Bescherming (uitdroging, afvalstoffen)
  
  
• Hersenschors: grijze stof (cellichamen schakelneuronen)
• Merg: witte stof (uitlopers schakelneuronen)

• harde vlies (dura mater)

• spinnenwebvlies (arachnoïdea): 

• zachte vlies (pia mater): rijk aan bloedvaten en voorziet het centrale zenuwstelsel van voeding.

hersenvliezen

cirkel van Willis 

is kring van bloedvaten die zowel linker als rechter hersenhelft met elkaar verbinden 

cirkel van Willis

Een prikkel is?

1. een elektrisch stroompje
2. een berichtje uit je omgeving

Een impuls is?

1. een elektrisch stroompje
2. een berichtje uit je omgeving

Een zintuig is een orgaan dat reageert op prikkels.

1. Waar
2. Niet waar

Een impuls is een invloed van uit het milieu op een organisme.

1. Waar
2. Niet waar

Een geluid is een voorbeeld van een prikkel

1. Waar
2. Niet waar

Tastzintuigen reageren op lichte aanrakingen.

1. Waar
2. Niet waar

Drukzintuigen liggen in de oren.

1. Waar
2. Niet waar

In de huid komt maar 1 type zintuig voor.

1. Waar
2. Niet waar

Een orgaan dat reageert op bepaalde invloeden uit de omgeving door het maken van impulsen:

1. Hersenen
2. Zenuw
3. Spier
4. Zintuig

Hiermee neem je pijn waar:

1. Tastzintuig
2. Drukzintuig
3. Pijnpunten
4. Warmte zintuig

Een invloed uit de omgeving op een organisme:

1. impuls
2. prikkel
3. zenuw
4. ruggenmerg

Een soort elektrisch signaal dat door een zenuw kan worden voortgeleid:

1. impuls
2. prikkel
3. zenuw
4. hersenen

Noem 4 voorbeelden van prikkels.

Hoe reageren zintuigcellen als ze prikkels opvangen?

1. Je trekt je hand weg doordat het pijn doet.
2. Ze sturen de prikkels door naar je hersenen.
3. Ze maken er impulsen van.

Wanneer wordt je je bewust van een waarneming?

1. Als er een prikkel in je zintuig komt.
2. Als het impuls in de hersenen is verwerkt.

Uit welke delen bestaat het centrale zenuwstelsel?

Als de hersenen een impuls naar de speekselklieren sturen. Hoe reageert de speekselklier dan?