Palliatieve zorg oktober 2022

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Inleiding palliatieve zorg

Lesdoelen (BB)

Je benoemt, legt uit en beargumenteert:

• wat palliatieve zorg is
  
• de meest voorkomende verpleegkundige diagnoses in de palliatieve fase en bijbehorende doelen en interventies
  
• op welke plekken palliatieve zorg gegeven kan worden
  
• welke begeleiding en ondersteuning je in deze fase biedt aan de zorgvrager en zijn naasten
  
• met wie en op welke wijze de verpleegkundige samenwerkt in deze fase
  
• wat palliatieve sedatie is en welke taken de verpleegkundige hierbij heeft
  
• wat versterven is, hoe dit proces verloopt en welke taken de verpleegkundige hierbij heeft
  
• wat euthanasie is, hoe dit proces verloopt en welke taken de verpleegkundige hierbij heeft
  
• welke relevante wetgeving er is en hoe je hier in de zorg rekening mee houdt

Ik heb regelmatig te maken met palliatieve cliënten op de afdeling waar ik werkzaam ben

1. Ja
2. Nee
3. Nee, maar wel eerder op een andere afdeling

Wat versta je onder palliatieve zorg

Palliatieve zorg is gericht op?

1. zo lang mogelijk blijven leven
2. kwaliteit van sterven
3. kwaliteit van leven
4. voorbereiden op een operatie

Palliatieve fase

- Het moment waarop duidelijk wordt dat genezing niet (meer) mogelijk is.

- Niet altijd makkelijk te markeren..., bij oncologische patiënten vaak makkelijker dan bij chronische zieke.

- Markeren door de 'surprise question' van Murray

Zou het mij verbazen wanneer deze cliënt in de komende  12 maanden komt te overlijden?  

4 fasen in de palliatieve zorg

1.ziektegericht:

 de ziekte wordt behandeld zonder dat genezing mogelijk is

2;. symptoomgerichte palliatie

de focus licht op het verlichten en onder controle houden van de symptomen. de ziekte schrijdt voort, de cliënt al verzwakken en minder mobiel worden . de symptomen verergeren en in deze fase worden beslissingen genomen rondom het levenseinde.

3. palliatie in de stervensfase:hier verschuift de aandacht van kwaliteit van leven naar kwaliteit van sterven

4. de nazorg. dit wordt ook gezien als onderdeel van de palliatieve zorg. soms hebben naasten behoefte aan ondersteuning tijdens de rouwarbeid

Symptomen 

Let op vier dimensies (integraal)

1. Lichamelijk

2. Psychisch

3. Sociaal

4. Spiritueel

Zorgvragers hebben gemiddeld last van zes symptomen tegelijkertijd!
 

Opdracht

Beschrijf 2 lichamelijke, 2 psychische, 2 sociale en 2 spirituele problemen die in de palliatieve fase voor kunnen komen. 

Maak voor 1 probleem uitgewerkte PES

Palliatieve zorg in combinatie met positieve gezondheid

Er volgt een indrukwekkend filmpje over de kijk op leven en doodgaan 

Presentie theorie (van Andries Baart)

Wat is presentie

1. Zorg dat je erbij bent (met je hoofd, lijf en handen)
   
2. Relatie opbouwen (professioneel met vriendschappelijke kenmerken)
   
3. Streef naar aansluiten (taal, niveau etc.)
   

Met iemand zijn, er voor iemand zijn!

Bespreek met korte tussenpozen de geleverde zorg

Maar ook het welbevinden van de betrokkenen

Dit is een taak van de verzorgende (die is de zorgspil in dit geheel, maar de zorgvrager is the leader!)

De evaluatie met de cliënt in de palliatieve fase gaat over álle leefdomeinen; woon- en leefomstandigheden, participatie, mentaal welbevinden en lichamelijk welbevinden.

Wat is het verschil tussen de palliatieve fase en de terminale fase

Het verschil:

Terminale zorg is gericht op de kwaliteit van sterven.

Palliatieve zorg is gericht op de kwaliteit van leven.

terminale zorg is gericht op

1. zo lang mogelijk blijven leven
2. kwaliteit van sterven
3. kwaliteit van leven
4. stervensbegeleiding

Morfine 

feiten en fabels

Morfine werkt niet verslavend

1. Ja, dat klopt
2. nee, dat klopt niet

Verslaving is onder te verdelen in geestelijke en

lichamelijke afhankelijkheid. Als u morfine als pijnstiller

gebruikt, is de kans op geestelijke afhankelijkheid zeer

gering. Een verslaving treedt op wanneer iemand zonder pijn morfine gebruikt, dan treedt er een bepaalde

‘kick‘ op. Deze ‘kick’ treedt niet op wanneer morfine

de functie heeft om pijn te verlichten. Zoals bij bijna

ieder geneesmiddel dat langdurig wordt gebruikt, is

er wel sprake van lichamelijke gewenning aan morfine.

Dit is op zich niet schadelijk. Alleen als het gebruik

van morfine plotseling wordt gestaakt, kan dat zogenaamde ontwenningsverschijnselen veroorzaken. Voorbeelden zijn: hartkloppingen, zweten, misselijkheid,

braken en diarree. Deze verschijnselen kunnen worden

voorkomen door de dosis geleidelijk te verlagen. Doe

dit in overleg met uw arts.

Van morfine heb je steeds meer nodig

1. ja
2. nee

De dosering morfine wordt alleen verhoogd wanneer

de pijn toeneemt. De pijn bepaalt hoeveel morfine

u nodig heeft. Daarbij is het goed om te weten dat

de dosis van morfine in principe geen bovengrens

heeft. Er zijn mensen die het honderdvoudige van de

dosering waarmee ze gestart zijn, krijgen toegediend.

Morfine werkt levensbekortend

1. Ja
2. Nee

Het is een misverstand dat morfine alleen wordt

gegeven in het eindstadium van kanker. De veronderstelling dat morfine levensbekortend werkt, is niet juist.

Morfine wordt niet voorgeschreven om de dood te

bespoedigen. Ongeveer 25% van de morfine wordt

gebruikt door patiënten met langdurige, chronische

ziekten zoals reuma. Morfine kan dus jaren achtereen

als pijnstiller worden voorgeschreven. Ook kan

morfine tijdelijk worden gegeven en daarna worden

afgebouwd, zoals na een operatie.

Morfine veroorzaakt
ademhalingsmoeilijkheden

1. Ja
2. Nee

Bij de behandeling van pijn met morfine spelen

ademhalingsmoeilijkheden geen rol. Alleen zeer hoog

gedoseerde morfine­injecties in een ader kunnen

problemen met de ademhaling veroorzaken. Benauwdheid kan juist reden zijn om morfine voor te schrijven

Van morfine wordt je suf

1. Ja
2. Nee

 Sufheid is een bijwerking die kan optreden tijdens

de eerste dagen van de behandeling met morfine of

na verhoging van de dosis morfine. Vaak wordt de

innerlijke rust, die optreedt als men geen last meer

heeft van pijn, verward met sufheid en slaperigheid.

Palliatieve Sedatie

Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-

= Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase

- continue sedatie

- kortdurend of intermitterend (bv `s nachts)

Doel is het verlichten van lijden dmv verlagen van bewustzijn 

Bij ondraaglijk lijden door onbehandelbare (refractaire) symptomen

- arts bepaald vanuit professionaliteit of een symptoom onbehandelbaar is

- randvoorwaarde; het overlijden wordt binnen 1-2 weken verwacht 

Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-draaglast cliënt/mantelzorg, lichamelijke uitputting)

Wat zijn aandachtspunten voor de zorgverlener?

Aandacht palliatieve sedatie

• Psychosociale zorg voor cliënt/bewoner en naasten.

• Voorlichting geven over sedatie, aan zowel cliënt/bewoner en naasten als overige hulpverleners en betrokkenen over afspraak diepe sedatie? of mogelijkheid om wakker te worden.

• Afspraken maken over 'afscheid' nemen

• Assisteren arts bij sedatie

• Verpleegtechnisch handelen - subcutane toediening (Midazolam via vlindernaald) intermitterend of via pomp

• Evaluatie comfort cliënt/bewoner 

Welke symptomen zijn passend bij de terminale fase?

Welke symptomen zijn passend in de stervensfase

(Ernstige)

vermoeidheid

Pijn

Obstipatie

Angst

Delier

Nauwelijks eten en drinken

Verminderde urineproductie

Verminderd bewustzijn

Toenemende desoriëntatie

Hoorbare, reutelende ademhaling

Is bij palliatieve sedatie sprake van euthanasie

1. Ja
2. Nee

Continue sedatie versus euthanasie

Euthanasie

Opzettelijk levensbeëindigende handelen door een ander dan de betrokkene op diens uitdrukkelijke verzoek.

 

Zorgvuldigheidseisen arts:

•  Vrijwilligheid bij de patiënt
  
•  Herhaald en weloverwogen verzoek
  
•  Uitzichtloos en ondraaglijk lijden
  
•  Een andere arts moet geraadpleegd zijn (SCEN)
  
•  Arts moet melding maken, regionale toetsingscommissie zal toetsen of er zorgvuldig is     gehandeld

Als hieraan niet wordt voldaan is Euthanasie strafbaar

 

Zorg voor naasten

Opdracht:

Zoek in je boek of betrouwbare websites naar zorg voor naasten

Wat is jouw rol hierin? 

Omschrijf dit in drie / vier zinnen. 

Straks lezen we er een aantal voor.