Les 3: palliatieve zorg: wetgeving

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Lesdoel:

• je hebt kennis van de actuele maatschappelijke ontwikkelingen en discussies over palliatieve zorg, zoals beslissingen rondom het levenseinde, euthanasie, voltooid leven en palliatieve sedatie
  
•  je hebt kennis van de wet- en regelgeving t.a.v. beslissingen rondom levenseinde, euthanasie en palliatieve sedatie

Programma

Zijn er vragen over de vorige les?

Casus over palliatieve zorg in intramurale instelling of thuiszorg. Vraag 1 t/m 4.

Zijn er vragen?

Veel voorkomende problemen

Veel voorkomende zorgproblemen

• Buitenwereld wordt steeds kleiner
  
• Minder eten en drinken
  
• Keert in zichzelf
  
• Obstipatie 

• Moeite met aanvaarden en loslaten (ook familie)
  
• Hik
  
• Pijn
• Verwardheid (delier, vaker op het eind)

• Kortademigheid
  
• Misselijkheid en braken
  
• Ileus
  
• Mondklachten
• Vermoeidheid (= meest voorkomend, minste te behandelen)

Leerpad zorgpad

Thema: Begeleiden in de zorg

Organisatie van palliatieve en terminale wetgeving:

9.3 wetgeving en richtlijnen

Welke wetten rondom palliatieve en stervensfase ken je ?

Welke wetten bij palliatieve zorg?

Palliatieve zorg wordt vergoed uit de zorgverzekering, de Wet langdurige zorg (Wlz) en/of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dit hangt af van of je een indicatie voor de Wet langdurige zorg hebt, of niet. Voor sommige zorg betaal je het eigen risico en/of een eigen bijdrage.

Terminale zorg wordt vergoed vanuit de Wet langdurige zorg (Wlz) of vanuit de zorgverzekering. Dit is afhankelijk van de situatie. Terminale zorg thuis of in een hospice wordt betaald uit de Wlz. Dit kan bij alle vormen (pgb, modulair pakket thuis of volledig pakket thuis).

Wetten en richtlijnen rondom sterven en dood

• wet toetsing levenseinde op verzoek en hulp bij zelfdoding
• melding en toetsing bij euthanasie
• wet op de lijkbezorging
• wet op orgaandonatie
• richtlijn palliatieve fase

Wissel in 2-tallen 10 minuten uit. 

Hoe heb je zelf te maken gehad met palliatieve sedatie?

Heb je zelf wel eens palliatieve sedatie toegepast?

Wat ging goed en/of waar ben je tevreden over?

Wat ging minder of ging zelfs helemaal niet?

Welke medicatie werd er gebruikt?

Hoe werd de familie betrokken je bij dit proces?

Werd er gebruikt gemaakt van het team palliatieve zorg?

Palliatieve sedatie

Het lijden aan het eind van het leven kan zo zwaar zijn, dat het verlagen van iemands bewustzijn (‘sederen’) het enige is dat de situatie nog kan verlichten. Deze behandeling wordt palliatieve sedatie genoemd.

Palliatieve Sedatie

Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-

= Het opzettelijk verlagen van het bewustzijn in de laatste levensfase

- continue sedatie

- kortdurend of intermitterend (bv `s nachts)

Doel is het verlichten van lijden dmv verlagen van bewustzijn 

Bij ondraaglijk lijden door onbehandelbare (refractaire) symptomen

- arts bepaald vanuit professionaliteit of een symptoom onbehandelbaar is

- randvoorwaarde; het overlijden wordt binnen 1-2 weken verwacht 

Besluitvorming wordt beïnvloed door veel factoren (opvatting over 'goed sterfbed', hoeveelheid symptomen, draagkracht-draaglast cliënt/mantelzorg, lichamelijke uitputting)

Voorwaarden palliatieve sedatie

1. dat de zieke zich daadwerkelijk in de stervensfase bevindt: zijn levensverwachting moet beperkt zijn (enkele dagen, hooguit twee weken);

2. dat de klachten niet meer op een andere wijze te verlichten zijn. Deze situatie kan bij voorbeeld ontstaan door lichamelijke pijn, maar ook door verwardheid, misselijkheid, uitputting, benauwdheid, angst of een optelsom van dergelijke klachten.

Bij ondraaglijk lijden in de laatste twee weken van het leven als gevolg van refractaire symptomatologie is palliatieve sedatie ter verlichting van dat lijden een optie. Een zorgvuldige besluitvorming staat daarbij centraal.

Reflectievraag, een eigen ervaring over palliatieve sedatie:

Hoe heb je zelf te maken gehad met palliatieve sedatie?

Heb je zelf wel eens palliatieve sedatie toegepast?

wat ging goed en/of waar ben je tevreden over?

Hoeveel tijd zit er tussen de start van de palliatieve sedatie en het overlijden? 

 Is onvoorspelbaar. 

Uit onderzoek is het volgende bekend over de duur:

Minder dan 1 dag –> 53%

1-7 dagen –> 45%

Langer dan 7 dagen –> 1%

Aandacht palliatieve sedatie

• Psychosociale zorg voor cliënt/bewoner en naasten.

• Voorlichting geven over sedatie, aan zowel cliënt/bewoner en naasten als overige hulpverleners en betrokkenen over afspraak diepe sedatie? of mogelijkheid om wakker te worden.

• Afspraken maken over 'afscheid' nemen

• Assisteren arts bij sedatie

• Verpleegtechnisch handelen - subcutane toediening (Midazolam via

   vlindernaald) intermitterend of via pomp

• Evaluatie comfort cliënt/bewoner - start Zorgpad Stervensfase

Facultatieve opdracht:

Bekijk het filmfragment:  9.17-13.46.

Wat roep het bij je op?

Facultatief; Bekijk de verdere opname thuis.

https://www.2doc.nl/documentaires/2022/02/voorgoed-samen.html

www.thisistheend.nl

www.npostart.nl

Palliatieve zorg begint als het moment van sterven dichterbij komt?

1. Juist
2. Onjuist

Palliatieve zorg heeft ook betrekking op de naasten van de zorgvrager

1. Juist
2. Onjuist

Kwaliteit van leven is ook afhankelijk van de normen en waarden van de zorgvrager

1. Juist
2. Onjuist

Palliatieve zorg is gericht op het vergroten van de autonomie van de zorgvrager

1. Juist
2. Onjuist

Waar staat palliatieve sedatie voor?

1. verhogen van bewustzijn zodat de zorgvrager zo min mogelijk lijdt
2. om kwaliteit van sterven te verbeteren
3. om kwaliteit van leven te verbeteren
4. verlagen van het bewustzijn zodat de zorgvrager zo min mogelijk lijdt

in de volgende dia krijg je uitleg van een arts over palliatieve sedatie

Financiering van palliatieve zorg

Afhankelijk van de plaats waar de zorg gegeven wordt, welke wet van toepassing is. 

Zorgverzekeringswet (Zvw)

Wet langdurige zorg (Wlz)

Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)

Jeugdzorg (JZ)

Euthanasie

Uit welk land komt het woord Euthanatos?

1. Colombia
2. Portugal
3. Griekenland
4. Duitsland

Euthanasie

Opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene op diens uitdrukkelijke verzoek.

 

Zorgvuldigheidseisen arts:

•  Vrijwilligheid bij de patiënt
  
•  Herhaald en weloverwogen verzoek
  
•  Uitzichtloos en ondraaglijk lijden
  
•  Een andere arts moet geraadpleegd zijn (SCEN)
  
•  Arts moet melding maken, regionale toetsingscommissie zal toetsen of er zorgvuldig is     gehandeld

Als hieraan niet wordt voldaan, is euthanasie strafbaar!

 

www.rijksoverheid.nl

https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/levenseinde-en-euthanasie/euthanasie

https://www.waardigheidentrots.nl/category/onderwerpen/palliatieve-zorg/page/5/

https://www.nvve.nl/informatie

Zelfbeschikkingsrecht

Euthanasie en hulp bij zelfdoding zijn strafbaar. Alleen artsen kunnen deze handelingen in bijzondere omstandigheden en bij naleving van alle zorgvuldigheidseisen straffeloos uitvoeren. 

Principiële bezwaren van artsen tegen euthanasie en hulp bij zelfdoding dienen te worden gerespecteerd.

Wat gebeurt er na de Euthanasie

Arts

Lijkschouwarts

Officier van Justitie

Regionale Toetsingscommissie

Benoem 4 verschillen tussen euthanasie en palliatieve sedatie.

Doe euthanasie

Continue sedatie versus euthanasie

Is bij palliatieve sedatie sprake van euthanasie

1. Ja
2. Nee

Verrijkingsliteratuur

www.zorgwijzer.nl

www.nursing.nl

Morfine 

feiten en fabels

Morfine werkt niet verslavend

1. Ja, dat klopt
2. nee, dat klopt niet

Verslaving is onder te verdelen in geestelijke en

lichamelijke afhankelijkheid. Als u morfine als pijnstiller

gebruikt, is de kans op geestelijke afhankelijkheid zeer

gering. Een verslaving treedt op wanneer iemand zonder pijn morfine gebruikt, dan treedt er een bepaalde

‘kick‘ op. Deze ‘kick’ treedt niet op wanneer morfine

de functie heeft om pijn te verlichten. Zoals bij bijna

ieder geneesmiddel dat langdurig wordt gebruikt, is

er wel sprake van lichamelijke gewenning aan morfine.

Dit is op zich niet schadelijk. Alleen als het gebruik

van morfine plotseling wordt gestaakt, kan dat zogenaamde ontwenningsverschijnselen veroorzaken. Voorbeelden zijn: hartkloppingen, zweten, misselijkheid,

braken en diarree. Deze verschijnselen kunnen worden

voorkomen door de dosis geleidelijk te verlagen. Doe

dit in overleg met uw arts.

Huiswerk:

Opdracht wetgeving in module E: palliatieve zorg.

Van morfine heb je steeds meer nodig

1. ja
2. nee

De dosering morfine wordt alleen verhoogd wanneer

de pijn toeneemt. De pijn bepaalt hoeveel morfine

u nodig heeft. Daarbij is het goed om te weten dat

de dosis van morfine in principe geen bovengrens

heeft. Er zijn mensen die het honderdvoudige van de

dosering waarmee ze gestart zijn, krijgen toegediend.

Morfine werkt levensbekortend

1. Ja
2. Nee

Het is een misverstand dat morfine alleen wordt

gegeven in het eindstadium van kanker. De veronderstelling dat morfine levensbekortend werkt, is niet juist.

Morfine wordt niet voorgeschreven om de dood te

bespoedigen. Ongeveer 25% van de morfine wordt

gebruikt door patiënten met langdurige, chronische

ziekten zoals reuma. Morfine kan dus jaren achtereen

als pijnstiller worden voorgeschreven. Ook kan

morfine tijdelijk worden gegeven en daarna worden

afgebouwd, zoals na een operatie.

Morfine veroorzaakt
ademhalingsmoeilijkheden

1. Ja
2. Nee

Bij de behandeling van pijn met morfine spelen

ademhalingsmoeilijkheden geen rol. Alleen zeer hoog

gedoseerde morfine­injecties in een ader kunnen

problemen met de ademhaling veroorzaken. Benauwdheid kan juist reden zijn om morfine voor te schrijven

Van morfine wordt je suf

1. Ja
2. Nee

 Sufheid is een bijwerking die kan optreden tijdens

de eerste dagen van de behandeling met morfine of

na verhoging van de dosis morfine. Vaak wordt de

innerlijke rust, die optreedt als men geen last meer

heeft van pijn, verward met sufheid en slaperigheid.

Vragen?

wat neem je van deze les mee en hoe kijk je terug op deze manier van kennisoverdracht