Samenvatting Thema 5 Gaswisseling

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Samenvatting Thema 5

Gaswisseling

BS 1: Het ademhalingsstelsel van de mens

Neusholte 

De neusholte is aan de binnenkant bedekt met neusslijmvlies.

De neusharen en het slijmvlies houden stofdeeltjes en ziekteverwekkers tegen.

Trilharen in de neus zorgen ervoor dat het slijm, met de ziekteverwekkers en stofdeeltjes, naar de keelholte wordt vevoerd.

Neusademhaling

Inademen via de neus is een stuk beter dan via de mond. 

4 redenen zijn:

Maakt de lucht vochtig

Maakt de lucht warm

Maakt de lucht schoon

Je kunt de lucht ruiken en keuren

Keelholte

Vanuit de neus (of de mond) komt de lucht in de keelhote terecht. In de keel zitten 2 klepjes; De huig en het strottenklepje

• Bij ademen: huig en strottenklepje open
• Slikken: huig sluit neusholte af, strotklepje sluit luchtpijp af
• Verslikken: huig en strotklepje staan open terwijl je eet ->     hoesten

Keelholte

Luchtpijp en bronchiën.

*Om de luchtpijp open te houden en deze te beschermen zitten    er kraakbeenringen  in.

*De luchtpijp splits zich in twee vertakkingen,

  1 naar elke long.  Die 2 vertakkingen heten 

  de bronchiën.

*Ook de luchtpijp is aan de binnenkant bekleed

   met slijmvlies en trilhaarcellen. 

Bronchiën

•  Binnenkant bekleed met        slijmvlies en trilhaarcellen
• Wand bevat   kraakbeenringen

Luchtpijptakjes

• Dit zijn de fijne vertakkingen van de bronchiën
• Wanden zijn bedekt met slijmvlies en trilhaarcellen.
• Wanden bevatten spiertjes

       (geen kraakbeenringen)

Longblaasjes

*Aan het einde van de luchtpijptakjes
zitten de longblaasjes. 

*De wanden van de longblaasjes en

  de longhaarvaten zijn maar

  1-cellaagje dik en het oppervlak is

  erg groot, waardoor er snel en veel

  gaswisseling kan plaatsvinden

Gaswisseling

*Zuurstof wordt, vanuit de 

  lucht in de longblaasjes, 

  opgenomen in het bloed van 

  de longhaarvaten.

*Koolstofdioxide gaat vanuit  

  het bloed naar de lucht in de 

  longblaasjes. 

BS 2: Inademen en uitademen

Leerdoelen

Aan het einde van de les :

• Weet je wat er bedoeld wordt met ventilatie
• Weet je wat er gebeurt bij de borstademhaling
• Weet je wat er gebeurt bij de buikademhaling

Ventilatie

Ventilatie is het verversen van de lucht in de longen. 

• Borstademhaling / ribademhaling
• Buikademhaling / middenrifademhaling

Borstademhaling

Borstademhaling

Inademen:

• Tussenribspieren trekken samen
• Ribben en borstbeen bewegen omhoog
• Borstholte en longen worden groter
• Lucht wordt naar binnengezogen

Uitademen:

• Tussenribspieren ontspannen
• Ribben en borstbeen zakken omlaag
• Borstholte en longen worden kleiner
• Lucht wordt naar buiten geperst

Buikademhaling

Buikademhaling

Inademen:

• Middenrifspieren trekken samen
• Middenrif beweegt omlaag
• Borstholte en longen worden groter
• Lucht wordt naar binnengezogen

Uitademen:

• Middenrifspieren ontspannen
• Organen drukken middenrif omhoog
• Borstholte en longen worden kleiner
• Lucht wordt naar buiten geperst

BS 3: Aandoeningen aan longen en luchtwegen

ASTMA

*Astma is chronisch, wat wil zeggen dat het nooit meer over 

  gaat. Je hoeft er echter niet elke dag last van te hebben.

*Bij astma zijn de bronchiën zijn ontstoken 

*Er is vaak sprake van erfelijke aanleg

*Astmapatiënten kunnen het plotseling benauwd krijgen

*Bij een astma-aanval trekken de spiertjes in de luchtpijptakjes 

  zich samen Luchtwegen vernauwen 

ASTMA

Bronchiën zijn ontstoken 

Erfelijk aanleg

Plotseling benauwd 

Luchtwegen vernauwen 

COPD

*Bij COPD zijn de longen beschadigd.

*Het is een verzamelnaam voor Chronische bronchitis en 

  longemfyseem

*Vaak kunnen ze nog maar 50% van de benodigde zuurstof opnemen

  In een gevorderd stadium krijgen ze daarom extra zuurstof toegediend.

*Meestal is roken de oorzaak!!!

*Ook dit is een chronische ziekte, je komt er dus nooit meer vanaf

COPD

*Chronische bronchitis zorgt 

  voor ontstekingen en dus 

  vernauwing van de  

  luchtwegen.

*Bij longemfyseem zijn de 

  longblaasjes beschadigd. De 

  tussenwandjes verdwijnen...

Hooikoorts

Stuifmeel prikkelen de slijmvliezen

Allergie

Je afweersysteem reageert sterk op een bepaalde stof

Er kunnen allergische reacties ontstaan

BS 4 Gaswisseling bij dieren

Dieren

*Zoogdieren, reptielen en amfibieën

*Eencellige dieren

*Gaswisseling bij insecten

*Gaswisseling bij vissen

LONGEN

Zoogdieren, vogels en reptielen ademen met longen 

Reptielen klein longoppervlak

(koudbloedig--> minder verbranding)

Amfibieën ademen met

longen en huid!

Eencelligen

• Alle organismen doen   aan gaswisseling. 
• gaswisseling: Het opnemen van zuurstof en het afgeven van koolstofdioxide.
  
• Bij eencellige dieren vindt de gaswisseling plaats via het celmembraan.

TRACHEEËN

*Tracheeën zijn luchtbuizen in 

  het lichaam van een insect.

 

*Deze luchtbuizen hebben een opening aan de zijkant van het lichaam. Deze openingen noemen we stigma's.

Kieuwen

Afsluiting les

Als het goed is kun je nu in je eigen woorden uitleggen:

   1. Wat we bedoelen met gaswisseling. 

   2. Hoe eencellige dieren kunnen ademhalen. 

   3. Wat stigma's en tracheeën zijn én waarvoor ze worden    

        gebruikt. 

   4. Uit welke onderdelen de kieuwen van een vis bestaan. 

   5. Hoe de ademhaling werkt d.m.v. kieuwen.